مقبره باباکوهی شیرازی از دیدنی های شیراز است. این آرامگاه در دامنه کوهی از رشته کوههای شمالی شیراز و در سمت چپ دروازه قرآن قرار دارد. قدمت این آرامگاه به دوره آل بویه میرسد. آرامگاه باباکوهی در حدود دو کیلومتر سربالایی و کوهنوردی دارد و به واسطه همین ارتفاع، چشمانداز زیبایی بر تمام شهر شیراز دارد. بالارفتن از این سربالایی کار سختی نیست، بلکه بسیار هیجانانگیز است چرا که چشمانداز شهر شیراز از کنار مقبره باباکوهی بسیار جذاب و چشمنواز است.
آرامگاه باباکوهی
کوهی که آرامگاه در آن واقع شده است به کوه باباکوهی یا کوه صبوی، مشهور شده است.در این کوه دو غار وجود دارد که یکی در گذشته محل زندگی یکی از عارفان بوده است و درون دیگری اکنون آرامگاه ابوعبدالله محمد بن عبدالله معروف به ابن باکویه قرار دارد. در جلوی غار ایوانی قرار دارد که از سنگ و گچ ساخته شده است. در این ایوان قطعه سنگی هست که شیروانی بر روی آن عبارتی نوشته و در پایان تاریخ ۱۲۳۵ را ذکر کرده است. این کوه نامش را از همین باباکوهی که از بزرگان و مشایخ سده چهارم هجری بوده است گرفته است.
مقبره باباکوهی اکنون تبدیل به گردشگاه زیبایی شده است علاوه بر آرامگاه باباکوهی که در این محل واقع است. این مجموعه، دارای چشمهی آب و چندین اتاق است که گفته شده اتاقها و گنبد مربوط به دوره قاجار و از آثار مویدالدوله طهماسب میرزا نوه فتحعلیشاه و حاکم فارس است که در سال ۱۲۷۵ ه.ق ساخته و بعدها مرمت شده است.
مقبره باباکوهی بالاتر این اتاقها در اتاقی جداگانه قرار گرفته است این اتاق فاقد هرگونه تزیینات خاصی است.
مجموعه بنا همچنین دارای یک حوض سنگی است که درختان زیبا و کهنسالی در اطراف آن وجود دارد. گردشگاه پایینتر از بقعه قرار دارد و برای رسیدن به بقعه باید راه خاکی و سربالایی را پیش گرفت که در قسمتهایی نیز تبدیل به پلکان میشود. صعود از این کوه زیاد دشوار نیست و چشم انداز زیبایی به منطقه داده است. در این گردشگاه امکانات رفاهی مختصری برای پذیرایی از گردشگران در نظر گرفته شده است.
ابن باکویه شیرازی
شیخ ابوعبدالله بن عبیدالله شیرازی مشهور به باباکوهی لقب بابا را به دلیل سالک بودنش گرفته است در سال ۳۳۷ هجری قمری متولد شد و در سال ۴۴۲ هجری قمری درگذشت. ابن باکویه شیرازی در جوانی به کسب دانش پرداخت و با علمای زمان خود از جمله شیخ ابوسعید ابوالخیر و خواجه عبدالله انصاری ملاقات داشته و از محضر آنها کسب دانش میکرد. جامی شاعر قرن نهم نیز در نفحات الانس بسیار از باباکوهی یاد کرده و او را بزرگترین شاعر زمان خود دانسته است. گفته شده عبدالله باکویه که دارای صفات حمید بود مسافرتهای بسیار کرد و بعد از استفاده از محضر بزرگان و در پایان عمر به شیراز بازگشت و به دور از مردم شهر در کوه شمالی شیراز در مغازه از کوه صبوی عزلت گرفته و به نیایش پرداخت و در سال ۴۴۲ درگذشت و همانجا به خاک سپرده شد.
مغازهای که شیخ در آن بود، به قول نویسنده فارسنامه بعدها تبدیل به آرامگاه باباکوهی شد. ابن بلخی در فارسنامه اشاره میکند که در کنار این مغازه چشمهای نیز قرار داشت که بر سر آن اتاقها و حجرهها ساخته شد. باباکوهی شاعر نیز بوده و دارای دیوان است. برخی بر این عقیدهاند که باباکوهی شاعر نبوده و دیوانی که دارد به وی نسبت داده شده است و مربوط به صوفی دیگری است که قرن نهم و دهم میزیسته است چرا که برخی اشعار این دیوان اقتباس از حافظ که در قرن هشتم میزیسته میباشند. باباکوهی زمان شش تن از امیران آل بویه را درک کرده است. وی در دوره عضدالدوله دیلمی، شرفالدله، صمصامالدوله و... میزیسته است.
سنگ قبر وی توسط فرهادمیرزا معتمدالدوله والی فارس نصب شده که کتیبهای در زیر آن نوشته شده است. بر سنگ قبر باباکوهی عباراتی نوشته شده و در پایان تاریخ ۱۰۰۱ ه.ق ذکر شده است. بالاتر از مقبره باباکوهی، مقبره کوچکعلی قرار دارد.
بسیاری از کسانی که از نزدیک مقبره باباکوهی را ندیدهاند، این مقبره را با مقبره باباکوهی که کنار آن است به اشتباه میگیرند.
آرامگاه باباکوهی در سال ۱۳۹۱ زیر نظر اداره اوقاف مرمت شد و گفته شد که تصمیم بر این بود که تبدیل به امامزاده شود. اما چون این آرامگاه در اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۳۲۸۵ ثبت ملی شده بود سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با این امر مخالفت کرد. در سال ۹۲ مرمت این مجموعه به پایان رسید.
آرامگاه و دید آن به شیراز
نویسنده: زهرا آذرنیوش