خیابان یا عابرگذر تربیت یکی از قدیمی‌ترین معابر شهر تبریز است که قدمت آن به آغاز سده چهاردهم باز می‌گردد.
موقعیت جغرافیایی
خیابان تربیت یکی از خیابان‌های قدیمی و مشهور و جاهای دیدنی تبریز است که در ناحیه مرکزی شهر قرار دارد. این خیابان در دو بخش تربیت غربی و شرقی به سمت خیابان‌های امام خمینی، فردوسی و محوطه بازار بزرگ تبریز به صورت شمالی و جنوبی امتداد دارد.
تاریخچه
در ابتدای سده چهاردهم هجری شمسی، شهر تبریز نیز همگام با سایر شهرهای کشور دستخوش تحول شده و تعییراتی اساسی برای تبدیل آن از شهری سنتی به شهری امروزی انجام گرفته است. یکی از این اقدامات احداث خیابان‌های عریض و مستقیم جهت تردد خودرو بود که به مثابه نماد پیشرفت بسیار مورد قبول و پسند مردم در آن دوران واقع شد. در این راستا، در فاصله سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۵ نخستین خیابان تبریز به دستور عبدالله‌خان طهماسبی، فرمانده لشکر آذربایجان، احداث شد که امروزه به خیابان امام خمینی شهرت دارد. پس از آن در سال ۱۳۰۶، به منظور گسترش خیابان مذکور، پروژه احداث خیابان‌های منتهی به آن تکمیل شد که به خیابان‌های فردوسی، منجم، خاقانی و منصور شهرت یافتند. در همین دوران حد‌فاصل دروازه نوبر و دیک‌باشی نیز تعریض شده و به نام شهردار وقت «محمدعلی تربیت» نام‌گذاری شد. این گذر به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم (ایپک یولی) از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
ویژگی‌ها و موقعیت کنونی معبر
کلیه خیابان‌های قدیمی احداث شده در آن دوران از الگویی ساده، ولی هدفمند پیروی می‌کنند. به این ترتیب که محور خیابان‌ها با دو الگوی استفاده از مسیر گذرهای موجود تعیین و همچنین دسترسی به مراکز مختلف شهری تأمین شده است. این ویژگی‌ها در مورد خیابان تربیت نیز کاملا مشهود است؛ به عبارت دیگر، این خیابان ضمن تطابق کامل با مسیر گذر موجود، دو مکان بسیار مهم شهر، عمارت شهرداری و دیک‌باشی را به هم وصل می‌کند. در واقع این خیابان در گذشته، محل عبور و مرور مردم تبریز از محله‌های نوبر، مقصودیه و چرنداب بوده و به صورت راه «الله‌بیگ» تا «دوره دربندی» به سمت «بازارچه خیابان» و مقر «عالی‌قاپو» مورد استفاده قرار می‌گرفت. گفتنی است از سال‌ها قبل تردد خودرو به خیابان تربیت از طرف شهرداری ممنوع و این خیابان به عابر گذر تبدیل شده است.
خیابان تربیت به دلیل قدمت تاریخی خود میزبان مکان‌ها و بناهای قدیمی بسیاری است که از جمله آن‌ها می‌توان به «بازارچه شیشه‌گرخانه» اشاره کرد. همچنین مسجد قدیمی شعبان در ابتدای خیابان تربیت قرار دارد که اهمیت آن به دلیل اقامه نماز توسط آیت‌الله قاضی طباطبائی در این مسجد است. از جمله سایر بناهای تاریخی واقع در خیابان تربیت «خانه شاهزاده ضیاءالدوله امان‌الله میرزا» است که در جریان اشغال تبریز توسط ارتش روس در سال ۱۲۹۰ هجری خورشیدی، کشتار روس‌ها را تاب نیاورده و در محل کنسولگری انگلستان دست به خودکشی زد. محوطه و عمارت این بنا بعدها به پاساژ شیخ صفی تبدیل شد. از جمله سایر مکان‌های تاریخی خیابان تربیت که دستخوش تغییر شده محل سرای حاج رسول است که از جانب شهرداری به بازار و پارک مولانا تبدیل شده است.
خیابان تربیت دارای کوچه‌های قدیمی و بنام بسیاری است که منازل و بناهای قدیمی و بزرگ آن‌ها یادگارهایی ارزشمند از دوران گذشته بوده و برخی از آن‌ها به دلیل وسعت زیاد به خیابان‌های اطراف مانند خیابان ارتش شمالی، میدان شهدا و بازارچه کره‌نی‌خانه دسترسی دارند. از جمله این کوچه‌ها می‌توان به کوچه انجمن، کوچه پناهی و کوچه کرباسی اشاره کرد.
به تازگی، سازمان زیباسازی شهرداری تبریز، در راستای احیای مشاغل سنتی مسیر تربیت، اقدام به ساخت و نصب آثار حجمی مانند مرد فرش فروش، بستنی فروش، پینه‌چی (کفاش)، سلمانی و عکاس در این مسیر کرده است که زیبایی این خیابان قدیمی را دوچندان کرده است.
نویسنده: سعیده خلیلی‌صفا
$('.map-container') .click(function(){$(this).find('iframe').addClass('clicked')}) .mouseleave(function(){$(this).find('iframe').removeClass('clicked')});