آیت‌الله سید حسن مدرس از رجال نامدار سیاسی و مذهبی ایران زمین، در قریه «سرابه کچو» از توابع شهرستان اردستان در سال (۱۲۸۷ قمری) ۱۲۴۹ شمسی پای به عرصه وجود نهاد.
او که حدود هفده سال، از ۱۲۸۹ تا ۱۳۰۷ نماینده مجلس بود؛ هیچ گاه از راه انقلابی خویش پشیمان نشد و در طول این مدت، با جسارت و شجاعت شگفت‌انگیز به مبارزه با استبداد و استعمار پرداخت و سرانجام جان خود را نیز در این راه فدا کرد.
«خانه موزه شهید مدرس» از جاهای دیدنی تهران است و در چهار راه سرچشمه، گذر میرزا محمود وزیر (کوچه شهید جاویدی)، کوچه نصیرالدوله (مدرس) جای دارد. این عمارت تاریخی علاوه بر ارزش‌های معماری، از تاریخچه سیاسی اجتماعی خاصی برخوردار است.
$('.map-container')
.click(function(){
$(this).find('iframe').addClass('clicked')})
.mouseleave(function(){
$(this).find('iframe').removeClass('clicked')});
این بنا پس از رها شدن در زمانی طولانی، در سال ۱۳۹۳ توسط «حاج محمد انصاری» خریداری و پس از مرمت به عنوان «دارالقرآن و خانه موزه شهید مدرس» با هدف فعالیت‌های فرهنگی، پژوهشی و اجتماعی و نیز گردآوری مستندات موزهای مرتبط با شهید مدرس احیاء شد.
تا ضمن حفظ میراث فکری و ارزش‌های حضرت ایشان، زمینه‌ای جهت خدمت به پژوهشگران و علاقه‌مندان این بزرگوار فراهم شود.
بنا بر تعریف «کمیته ی بین المللی خانه موزههای تاریخی» (DEMHIST) توسط «شورای بینالمللی موزه‌‌ها» در سال ۱۹۹۸؛ خانه موزه‌‌ها بنا به انتظارى كه از آن‌ها مىرود به روى عامهى مردم باز هستند.
به صورتى كلى تر، همراه با اثاثيه و مجموعههاى گردآورى شده ى خود، حتى در حالتى كه موقعيتهاى پيوسته ى زمانى را طى كرده اند؛ با داشتن ساختار نظاممند و منحصر به‌فرد هر كدام، دستهاى از شكل ساختار موزه اى را با همه ويژگىهاى خود تشكيل می‌دهند.
خانه موزه ها، طیفی متشکل از ارگ های حکومتی تا کلبه های روستایی از هر دوره ی تاریخی محسوب می شوند. این تفسیر از خانه موزه ها، دربرگیرنده ی جنبه های تاریخی، معماری، فرهنگی، هنری و اجتماعی نیز می شود.
در این راستا این مجموعه علاوه بر فعالیت‌های موزهای و معرفی ابعاد گوناگون شخصیت این شهید بزرگوار، با دارا بودن کتابخانه، آرشیو و مرکز مطالعات مدرس شناسی که محل نگهداری مستندات اصیل، کتاب ها، مقالات، پایان نامه و … پیرامون شهید آیت الله مدرس می باشد؛ خدمت‌رسان علاقه مندان است.
این بنا که در دوره قاجار و بر اساس الگوی معماری سنتی ایران ساخته شده است؛ دارای اجزای مختلفی است که شامل سه حیاط مرکزی، اتاق‌ها، راهروها، حوض‌خانه و سه درب ورودی و… می باشد.
درطی سال هایی که این بنا رها شده، بخش‌هایی از آن تخریب و دچار آسیب‌های زیادی شده است.
بر اساس شواهد و مستندات، باقی مانده مرمت آن منطبق با طرح اولیه و با هدف حفظ اصالت انجامشد. از جمله آن می‌توان به حفظ الگوی معماری در تمام فضاهای بیرونی و اندرونی آن و مصالح به کار رفته اشاره کرد.
از خلاقیت‌های بکار رفته در مرمت این بنا می‌توان به استفاده از سیستم سازهای مدرن با هدف مسقف نمودن حیاط مرکزی با توجه به کاربری در نظر گرفته شده برای آن اشاره نمود؛ که بدون دخالت و آسیب در سازه اصلی و سیما و منظر حیاط مرکزی انجام شده است.
خانه موزه مدرس، فضایی الهام بخش و معنوی برای نسلهای امروز و فردا خواهد بود تا جامعه، ضمن آشنایی با بزرگان و مفاخر دین، با بهرهگیری از اندیشه‌ها و آثار ایشان، زمینه آزادمنشی و استقلال را برای رسیدن به باوری دینی و ملی پیدا کند.
از آنجا که این خانه نه تنها فقط محل سکونت شهید مدرس بوده، بلکه محل فعالیت‌های گسترده اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایشان نیز بوده است؛ بنابراین خانه دارای فضاهای اندرونی و بیرونی است که شامل یک «بخش اندرونی» که محل سکونت ساکنین منزل و دو «بخش بیرونی» متشکل از فضاهای تدریس و تفسیر و همچنین فضاهایی جهت ملاقات های مردمی و ملاقات با رجال است.
چیدمان فضایی عناصر معماری آن به گونه‌ای است که فضاهای مختلف به طریقی در اطراف سه حیاط مرکزی جانمایی شده‌اند؛ که در عین حفظ استقلال فضایی و محرمیت، با سایر بخش‌های دیگر نیز ارتباط و دسترسی دارند.
یعنی با وجود اینکه برای بخش‌های اندرونی و بیرونی ورودی‌های مجزا وجود دارد ولی ارتباط سه بخش کلی خانه توسط «حیاط مرکزی» حفظ شده است.
این خانه دارای تزئینات آجری ساده شامل قطار بندی و آجرکاری بالای برخی سردرها بوده و نیز هر سه حیاط مرکزی دارای حوضی زیبا که پس از مرمت بنا نیز حفظ شده است.
بنیاد مدرس شناسی، از جمله بخش‌های دیگر این موزه می‌باشد که محل نگهداری مستندات اصیل، کتاب‌ها، مقالات، پایان نامه و … پیرامون شهید آیت الله مدرس بوده که در خدمت پژوهشگران و علاقه‌مندان این شهید بزرگوار است.
نویسنده: فاطمه رشیدی