شهر ماکو در شمال غربی ایران و در استان آذربایجان غربی واقع شده است. شهر ماکو دارای پیشینه تاریخی بسیار غنی است و حوادث زیادی را در طول تاریخ تجربه کرده و به همین جهت است که آثار تاریخی ارزشمندی در آن وجود دارد. یکی از باشکوه‌ترین نمادهای تاریخی و جاهای دیدنی ماکو، «کاخ باغچه جوق» است که هم‌اکنون به عنوان کاخ موزه از گردشگران پذیرایی می‌کند. در این مقاله با ما باشید تا نگاهی دقیق‌تر به این کاخ مجلل بیندازیم.
موقعیت
«باغچه جوق» نام روستایی در ۷ کیلومتری غرب شهر ماکو است. کاخ موزه باغچه جوق در این روستا و در دامنه یک کوه قرار داشته و نامش نیز برگرفته از همین منطقه است. موقعیت دقیق این کاخ موزه را می‌توانید روی نقشه زیر مشاهده کنید:
پیشینه کاخ
ساخت این بنا در حدود بیش از ۱۲۰ سال قبل و در زمان «پاشاخان» آغاز شد و در زمان «اقبال‌السلطنه» به اتمام رسید. اقبال‌السلطنه به عنوان بانی ساخت این کاخ شناخته می‌شود. در واقع زمان ساخت آن مصادف با دوره حکومت قاجار در ایران بوده است. این کاخ باشکوه به عنوان مقر حکمرانی سردار ماکو شناخته می‌شد.
خانواده سردار ماکو تا سال ۱۳۵۳ در این مکان سکونت داشتند و سپس دولت وقت این مجموعه را خریداری کرد. پس از آن مرمت‌ها و بازسازی‌هایی در این کاخ و محوطه آن صورت گرفت و از سال ۱۳۵۸، درهای کاخ برای بازدید عموم مردم گشوده شد. این کاخ موزه از سال ۱۳۶۶ هجری شمسی در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.
مشخصات خارجی کاخ و باغ پیرامون آن
کاخ موزه باغچه جوق از یک بنای بزرگ ۲۵۰۰ متری که در میان یک باغ ۱۱ هکتاری قرار دارد، تشکیل شده است. وارد کاخ که می‌شویم، در همان ابتدا کالسکه‌ای پوشیده از خاک و متعلق به سردار و جایگاه سخنرانی ایشان، توجه‌مان را به خود جلب می‌کند. این جایگاه از یک تراس گچبری شده و دارای آجرهای رنگی و پلکان متصل شونده به حیاط تشکیل شده است.
حال وقت آن است که نگاهی دقیق‌تر به ساختمان باشکوه و بسیار زیبای کاخ بیندازیم. این ساختمان بنایی است که به صورت قرینه ساخته شده است. معماری نیمی از آن ایرانی و نیمی از آن خارجی است و در حقیقت معماری تلفیقی دارد. قسمت ایرانی با ظرافت و به وسیله نقوش گل و بوته و مردان دوره قاجار و قسمت فرنگی نیز با کاغذ دیواری خانه‌های روسی متعلق به قرن نوزدهم و البته نقش و نگارهای اروپایی به زیبایی هر چه تمام‌تر تزیین شده است و کاملا چشمان بیننده را به خود جلب می‌کند. در نمایی خارجی بنا، مجسمه‌های گچی وجود دارند که سردرها و نرده‌های گچی لبه بام را تزیین کرده‌اند.
بخشی از باغ در پیرامون کاخ دارای یک طرح منظم و محصور بوده و با نرده‌های چدنی از سایر قسمت‌های باغ جدا می‌شود. در قسمت غربی کاخ باغچه جوق، حوض بیضی شکلی دیده می‌شود و در بخش‌هایی از باغ نیز نشانه‌هایی از کف‌سازی سنگی به چشم می‌خورد. همچنین استخر بزرگی در باغ وجود دارد که جوی آبی از آن سرچشمه می‌گیرد و به سمت بخش‌های مختلف باغ جریان می‌یابد و منظره دل‌انگیزی نیز دارد.
مشخصات داخلی کاخ
وارد این بنای زیبا می‌شویم. در طبقه اول آن سالن ناهارخوری را می‌بینیم که اتاق سبز نیز نامیده می‌شود. نکته جالب، سقف این سالن است که در نیمی از آن می‌توانید نقاشی‌های مربوط به سفره ایرانی و مردان ایرانی را تماشا کنید و در نیمه دیگر، غذاهای اروپایی و مردان و زنان فرنگی به زیبایی تصویر شده‌اند.
بخش دیگری از بنا که به سالن ناهارخوری نیز متصل است، سالن انتظار و محل پذیرش ملاقات‌های رسمی است. بدون شک یکی از زیباترین بخش‌های داخلی این کاخ، حوضخانه یا تالار آیینه آن است که در واقع محل برگزاری مراسم‌ها و جشن‌های مختلف بوده است. این بخش با آیینه کاری‌های موجود در دیوارها که تصویر شما را انعکاس خواهد داد و فواره آب واقع در وسط آن که صدای دلنشین آب آن گوش‌ها را نوازش می‌دهد، طراحی بسیار چشم‌نواز و هنرمندانه‌ای را دارد.
گالری عکس‌های و تزئینات فضای داخلی عمارت باغچه جوق
از طریق راه‌پله‌های موجود در دو طرف بنا می‌توان به بخش‌های دیگر کاخ همچون اتاق خواب، دفتر کار و شاه‌نشین‌ها دسترسی پیدا کرد. در این راه‌پله‌ها نیز مجسمه‌های سنگی زیبایی به چشم می‌خورند. در سراسر طبقه دوم می‌توانید مبل‌ها، میزها و کمدهایی را مشاهده کنید که توسط هنرمندان مختلف خارجی ساخته شده‌اند.
از سایر مواردی که در داخل بنا می‌تواند توجه شما را جلب کند، می‌توان به پرده‌های اشرافی زیبا، پنجره‌های رنگی، تخت خواب‌هایی با تشک‌های پر قو، لوسترهای کریستال باشکوه، شومینه‌های دیواری با نقش‌های گل و بوته جذاب و البته کاغذ دیواری‌های مخملین با طرح گل و بوته اشاره کرد که همگی از عناصری هستند که باعث مجلل شدن هرچه بیشتر این کاخ باشکوه شده‌اند.
موزه کاخ باغچه جوق
همان‌طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، کاخ باغچه جوق، هم‌اکنون کاربری موزه دارد. عمده آثاری که در این موزه در معرض دید عموم قرار داده شده شامل لوازم زندگی سردار ماکو است که از طرف دربار کشورهای خارجی مختلفی برای ایشان ارسال شده است.
اتاق خواب سردار
این اشیا در هر دو طبقه اول و دوم ساختمان به چشم می‌خورند. انواع مبل‌ها، صندلی‌های لوکس از جنس چوب‌های نی و خیزران و با تزیینات برنزی و رویه مخمل که توسط کشورهای لهستان، فرانسه، اتریش و روسیه ساخته شده‌اند، مهم‌ترین آثار این موزه هستند.
ثبت در فهرست آثار ملی کشور
کاخ موزه باغچه جوق به عنوان یکی از ارزشمندترین و باشکوه‌ترین آثار تاریخی بر جای مانده در استان آذربایجان غربی در تاریخ ۱۱ تیر سال ۱۳۷۵ هجری شمسی با شماره ثبت ۱۷۳۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع عکس: شرکت مهندسین مشاور عمارت خورشید
نویسنده: پویا جوانمرد