قلعه معروف و تاریخی سینگان در ۵/۳ کیلومتری شرق شهرستان اشنویه در روستای سینگان واقع شده است. این قلعه تاریخی که در سال‌های اخیر به نام «قلعه موسی خان» شهرت داشت، با قدمتی بیش از ۷۰۰ سال یکی از آثار مهم تاریخی شمال غرب کشور و از جمله جاهای دیدنی اشنویه است. در حال حاضر، پس از سالیان دراز هنوز هم این مکان، محل زندگی سران ایل زرزا است . قلعه سینگان هم اکنون بر اساس سنت دیرینه، شانزدهمین سرپرست ایل زرزا، را به همراه خانواده پر جمعیتش در خود جای داده است. قلعه سینگان بربالای تپه‌ای دایره‌ای شکل به ارتفاع ۳۰ متر از سطح روستا، در زمینی به مساحت ۲۰۰۰ متر ساخته شده است. این قلعه در حدود ۷۰۰ متر مربع زیر بنا دارد. بنا بر قولی، تپه‌ای که اکنون قلعه بر روی آن ساخته شده با کیسه‌های انباشته از خاک ساخته شده است. قلعه سینگان که تماما روی تپه قرار گرفته است دو قسمت ساختمانی مخصوص دارد که ضلع شرقی آن، محل نشیمن مردان و ضلع غربی این قلعه محل نشیمن زنان بوده است . قلعه سینگان به صورت دو طبقه بنا شده و دارای ۳ برج نگهبانی و دیده‌بانی در ۳ گوشه آن است. ساختمان قلعه سینگان با ۲۰ اتاق نشیمن و ۵ پیش‌خوان احداث شده است . در حال حاضر قسمتی از دیوارهای سمت غربی فرو ریخته است و قسمت شرقی آن محل زندگی سرپرست ایل زرزا است.
عکس از mapio.net
پلان قلعه تاریخی سینگان مربعی شکل است و در دو طبقه با استفاده از مصالح سنگ و آجر نما ساخته شده است. دیوارهای قلعه، اکثرا بیش از یک متر عرض دارند. به احتمال بسیار عریض ساختن دیوارهای قلعه به منظور استحکام بیشتر آن در مقابل حملات خارجی بوده است. در پشت بام قسمت غربی قلعه، دیوارهای جانبی، ارتفاعی در حدود ۵/۱ متر از سطح پشت دارند که در جاهای مختلف آن سوراخ‌هایی جهت دیده‌بانی دارد. مشرف بودن ساکنان قلعه بر اطراف قلعه و محفوظ ماندن از دشمن، هدفی بوده که چنین معماری را ایجاد کرده است. در و پنجره‌های قلعه سینگان از چوب ساخته شده‌اند. در ۴ گوشه قلعه سینگان، چهار برج دیده‌بانی و نگهبانی قرار دارد که در سال های اخیر ۲ تای آنها از بین رفته‌اند. قلعه سینگان، دو مسیر راه ماشین‌رو و پیاده‌رو دارد که در ضلع‌های غربی و شمالی این قلعه قرار دارند. در طبقه پایین چاه آبی وجود دارد که در گذشته آب مصرفی اهالی و ساکنان قلعه از آن تامین می‌شد. در حال حاضر به علت وجود آب لوله کشی از این چاه استفاده نمی‌شود. وسیله ایجاد گرما در اتاق‌های این قلعه بخاری‌های چوبی و زغالی بوده که در حال حاضر، بخاری‌های نفتی و گازی جایگزین آن ها شده است.
قلعه سینگان بر روی تپه‌ای قرار گرفته که سابقه ان تپه به هزاره اول قبل از میلاد می‌رسد
به گفته ساکنین قلعه، مطالعات باستان‌شناسی برروی تپه‌ای که قلعه سینگان بر روی آن قرار گرفته نشان می‌دهد که سابقه این تپه به هزاره اول قبل از میلاد می‌رسد. علاوه براین، ساکنین قلعه، سابقه سکونت اجداد خود را در قلعه سینگان را به دوره صفویه می‌رسانند. ایل زرزا از زمان شاه عباس صفوی در این قلعه ساکن بوده و این محل، سکونت‌گاه رئیس خاندان و مرکز مدیریت و اداره زمین و مملوکات آنان بوده است. تپه‌ای که قلعه سینگان برروی آن قرار گرفته بر تمامی مناطق و باغات اطراف به صورت تمام مشرف است و مناظر زیبایی از بلندای قلعه دیده می شود. بقایای بازمانده از سازه‌ها و اتاقک‌های کوچکی که در بخش شرق قلعه ساخته شده است نشان می‌دهد که این بخش‌ها نیز محل نگهداری احشام ایل بوده است. دیواره‌ها و بناهایی که در بخش شمال شرقی قلعه دیده می‌شود تا حدود زیادی با گذر زمان تخریب شده ولی استقامت این دیواره های بلند و گلی با وجود عمر چند ۱۰۰ساله و قرار گرفتن در ارتفاع حدود ۳۰ متری، در برابر بادهای شدیدی که در فصول سرد سال منطقه اشنویه را فرا می‌گیرد جالب توجه است.
عکس از سایت شهر اشنویه
قلعه سینگان مورد مرمت غیرکارشناسانه قرار گرفته و معماری اصیل آن آسیب دیده است
در اتاق‌های بخش شرقی قلعه که در مقایسه با سایر بخش‌های دیگر آن، عمر طولانی‌تری دارند، طاقچه‌های فراوانی دیده می‌شود که طبق گفته ساکنین قلعه، مختص منازل و سکونت‌گاه خان‌ها و افراد ثروتمند بوده است. افراد ساکن در قلعه که به دلیل سابقه سکونت ایلی اجداد خود در طول قرنها در قلعه سینگان، این قلعه تاریخی را میراث اجداد خود می‌دانند اقدام به تعمیر و بازسازی بخشی از قلعه به منظور سکونت در آن کرده‌اند و از این طریق معماری اصیل قلعه سینگان را دستخوش آسیب کرده‌اند. بنابراین این قلعه امروزه شکل اولیه خود را از دست داده و در اثر معماری غیرکارشناسانه از حالت سنتی و اصیل خود خارج شده است. اگر از شهر اشنویه گذر کردید می‌توانید نظزی به این قلعه تاریخی که در حال حاضر نیز بازمانده‌هایی از ایل در آن زندگی می‌کنند بیندازید.
عکس کاور از حاکم بیت‌اللهی
نویسنده: زهرا آذرنیوش