یکی از جاذبه‌ها و دیدنی‌های شهر آجری دزفول، پل تاریخی و قدیمی آن به نام پل رومی یا پل ساسانی است. این پل که قدمت و تاریخ ساخت آن به دوران ساسانیان و زمان پادشاهی شاپور برمی‌گردد، در زمان حکومت‌های دیلمی، صفوی و پهلوی مرمت و بازسازی شده است.
با پل ساسانی دزفول آشنا شوید:
معرفی پل قدیمی دزفول
پل ساسانی دزفول کجاست؟
قدمت پل ساسانی دزفول
معماری پل ساسانی دزفول
مرمت و بازسازی پل ساسانی دزفول
پل جدید دزفول
معرفی پل قدیمی دزفول
منبع عکس: خبرگزاری تسنیم
گذر زین پل تو، با اندیشه راست / خوش آن دل به یاد ایزد آراست
از آن پل کان صراط مستقیم است / نلغزد آن که این پل را بیاراست
«شیخ محمد باقر معزی»
اگر به دزفول سفر کرده باشید در گشت‌وگذراتان پلی تاریخی و قدیمی را روی رودخانه دز دیده‌اید؛ پلی که موجب نام‌گذاری این شهر به دزپُل یا دزفول شده است. این پل امروزه با نام‌های متعددی چون پل اندامشک، پل اندامش، پل روناش، پل قدیمی، پل ساسانی، پل شاپوری، پل رومی و پل باستانی دزفول شناخته می‌شود.
پل ساسانی دزفول یکی از قدیمی‌ترین پل‌های جهان است که همچنان کاربری خود را حفظ کرده است
پل ساسانی دزفول که یکی از قدیمی‌ترین پل‌های جهان به شمار می‌رود تا یک دهه پیش محل تردد وسایل نقلیه و راه عبور شهرهای شوشتر، اندیمشک و دزفول بوده است. این پل حلقه ارتباط بین شرق و غرب دزفول و حتی روزگاری یکی از راه‌های مهم ارتباط بین منطقه جندی شاپور و سرزمین بین‌النهرین بوده است. در سال ۱۳۹۰ به‌منظور حفظ آن، شهرداری دزفول در قسمت ورودی پل میدانی آجری ساخت و این پل به محل عبور عابران پیاده و گردشگران تبدیل شد.
پل ساسانی دزفول در سال ۱۳۱۰ با شماره ثبتی ۸۴ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
قدمت پل ساسانی دزفول
عکاس: Saman PourFalatoon
قدمت پل باستانی دزفول به دوره ساسانیان باز می‌گردد. در سال ۲۶۰ میلادی، هنگامی‌که شاپور اول ساسانی در جنگ با والرین پیروز شد با به کارگیری اسرای رومی به احداث پلی روی رودخانه دز پرداخت. به دستور وی ۷۰ هزار اسیر رومی کار ساخت این پل را شروع کردند. برای حفاظت از پل نیز قلعه‌ای بنا شد که در محل قدیمی آن محله‌ای به همین نام (قلعه) وجود دارد. از آنجا که رومی‌ها در ساخت پل شرکت داشتند این پل نام رومی به خود گرفت و به‌عنوان پل رومی نیز شناخته می‌شود. البته رومن گیرشمن، باستان‌شناس فرانسوی بیان کرده است:
ایرانی‌ها نیازی به علم مهندسی رومی‌ها نداشتند و آن‌ها را به‌عنوان نیروی کار در ساخت این پل به کار گرفتند.
پل ساسانی دزفول در دوره ساسانیان و به دستور شاپور اول ساسانی ساخته شده است
شاپور با ساخت این پل زمینه را برای لشکرکشی و عبور آسان لشکریانش از رودخانه دز فراهم کرد. همچنین پایه‌های پل را به‌صورت بند یا سد ساختند تا بتوانند سطح آب رودخانه را بالا ببرند و نهرهای اطراف را پر آب کنند. علاوه بر این‌ها شاه‌راه عظیم ارتباطی نیز با ساخت این پل و پل‌هایی در شوشتر و روی رودخانه کرخه ایجاد شد.
معماری پل ساسانی دزفول
عکاس: Saman PourFalatoon
در کتاب‌ها و منابع متعددی به پل رومی دزفول اشاره و معماری آن توصیف شده است. برای نمونه، جرج کرزن از سیاستمداران معروف انگلیسی در توصیف پل قدیمی دزفول آورده است:
در حدود غربی خاک بختیاری و حوزه نهایی آب دز، شهر جالب توجه دزفول واقع شده است (دزفول- دزپل). این نام به واسطه پل باشکوه مجاور آن است که بدون شک به دوره ساسانیان تعلق دارد. قسمت زیرین این پل از سنگ و قسمت فوقانی که آجری است قدیمی‌تر به نظر می‌رسد، ۴۳۰ یارد طول و بیست و دو طاق به‌شکل و اندازه مختلف دارد.
در کتاب سفرنامه خوزستان نوشته حاج نجم الملک نیز چنین آمده است:
پلی عظیم روی دز از قدیم زده‌اند که از آثار غریبه است. فی الجمله تعمیری لازم دارد. طول این پل سیصد و شصت ذرع است. دو دامنه دارد به طول سی ذرع و عرض هفت ذرع و ارتفاع دوازده ذرع. عدد چشمه‌ها بیست عدد و عرض چشمه‌ها بعضی پنج و بعضی نه ذرع است.
پل قدیمی دزفول مانند سایر پل‌های تاریخی با استفاده از مصالحی چون آجر، سنگ، ساروج (تشکیل یافته از خاکستر، آهک، ماسه بادی و لویی یا نی رودخانه که له می‌شود، تخم‌مرغ، موی بز و شیر است که عملکرد و راندمان و مقاومت ساروج را بالا می‌برد) بنا شده است. در ساخت آن از سنگ‌های بزرگ ماسه‌ای اطراف شوشتر استفاده کرده‌اند که با بست‌های فلزی بهم متصل شده‌اند. این پل دارای ۱۴ دهانه است و طول آن به ۳۷۰ متر می‌رسد. از سازه اصلی پل ساسانی دزفول تنها پایه‌های آن باقی مانده است که در عصر صفوی روی این پایه‌ها ساختمان فعلی پل احداث شد. طاقدیس‌های پل نیز مربوط به این دروه است و عرشه پل که با مصالح امروزی چون سیمان و فلز ساخته شده مروبط به دوران پهلوی اول و رضاشاه است.
مرمت و بازسازی پل ساسانی دزفول
عکاس: Saman PourFalatoon
پل ساسانی دزفول در گذر زمان به‌دلیل حوادث انسانی همچون جنگ تحمیلی و عوامل طبیعی مانند سیل آسیب زیادی به خود دیده است؛ اما همچنان پابرجا و استوار، تاریخ و هویت خود را روایت می‌کند. اولین مرمت این پل را به قرن چهار و حکومت دیلمیان نسبت می‌دهند که در زمان عضدالدوله دیلمی صورت گرفته است. بعد از آن در عصر صفویان عرض پل برای عبور و مرور عریض‌تر شد و در دوره افشاریه و قاجاریه نیز مرمت‌هایی در آن صورت گرفت.
پل ساسانی دزفول در دوره‌های دیلمی، صفوی، افشار، قاجار و پهلوی مرمت و بازسازی شده است
در دوره پهلوی اول و بعد از جنگ جهانی اول رضاشاه با پرداخت هزینه‌هایی به دولت انگلیس پل را آزاد کرد. با توجه به اهمیت تاریخی، این پل در سال ۱۳۱۰ به ثبت ملی رسید و حتی تصویر آن روی پول‌های ملی چاپ شد که نمونه این پول‌ها در موزه بانک ملی نگهداری می‌شوند. در سال ۱۳۱۶ پل به‌شکل فعلی آن مرمت و احیا شد و به‌شکل کنونی درآمد.
پل ساسانی دزفول کجاست؟
عکاس: Saman PourFalatoon
پل رومی در استان خوزستان قرار دارد و یکی از دیدنی‌های دزفول است. این پل روی رودخانه دز میان دو بوستان ساحلی رعنا و ولیعصر قرار دارد و شرق و غرب شهر دزفول را به هم وصل می‌کند.
آدرس پل ساسانی دزفول: رودخانه دز، بین بوستان ساحلی رعنا و بوستان ولیعصر (مشاهده روی نقشه)
پل جدید دزفول
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا
غیر از پل قدیم دزفول روی درودخانه دز پل‌های دیگری مانند پل شناور وجود دارد. پل جدید دزفول یکی دیگر از این پل‌ها است که با فاصله کمی از پل قدیمی احداث شده است. این پل جدید در سال ۱۳۹۸ به نام سردار سلیمانی نامیده شد. در نزدیکی پل سازه‌های تاریخی و آبی وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید. همچنین وجود رستوران در حوالی آن و نورپردازی زیبای آن در شب خاطرات خوبی از پل‌گردی در این شهر آجری برایتان رقم خواهد زد.
پرسش‌های متداول
پل قدیمی دزفول کجاست؟
پل قدیمی دزفول روی رودخانه دز و بین دو بوستان رعنا و ولیعصر قرار دارد.
پل قدیم دزفول متعلق به چه دوره‌ای است؟
پل قدیم دزفول متعلق به زمان ساسانیان است و در دوره‌های مختلف دیلمی، صفوی، قاجار و پهلوی مرمت و بازسازی شده است.
پل جدید دزفول کجاست؟
پل جدید دزفول یا پل سردار سلیمانی در نزدیکی پل قدیم قرار دارد و به نام پل شریعتی نیز شناخته می‌شود.
پل ساسانی به کدام دوره تاریخی تعلق دارد؟
قدمت پل باستانی دزفول به دوره ساسانیان می‌رسد.