کویر لوت، بیابانی پهناور است که قریب به ۱۰ درصد از گستره ایران را در بر می‌گیرد. کویر لوت، از جمله مناطق خشک و فراگرم جهان محسوب میشود که ۱۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد. این منطقه سرشار از ناشناخته‌ها است. مدت‌ها چال مرکزی گندم بریان در نزدیکی این کویر را به‌عنوان گرمترین نقطه کره زمین می‌دانستند و البته در باور نادرست، عده‌ای آن را بزرگترین بیابان جهان می‌پندارند. حال آنکه ۲۴ بیابان دیگر در جهان وجود دارد که بزرگ‌تر از کویر لوت هستند و جالب‌تر از آن، دانستن این موضوع خواهد بود که بزرگترین بیابان جهان در قطب جنوب واقع شده است.
اما این مسئله، چیزی از عظمت و شگفتی کویر لوت نمی‌کاهد؛ چراکه این پهنه سوزان و اسرارآمیز، آن‌قدر جذابیت داشته است که به‌عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست میراث طبیعی یونسکو ثبت شود. همراه ما باشید تا با کویر لوت، این سرزمین کهنسال و خون‌گرم، بیشتر آشنا شویم.
هر آنچه باید درباره کویر لوت شهداد بدانید:
معرفی کویر لوت
کویر لوت کجاست؟
بخش‌های مختلف کویر لوت
آیا کویر لوت گرم ترین نقطه کره زمین است؟
پوشش گیاهی و جانوری کویر لوت
کویر لوت در شب
اسرار کویر لوت
دریاچه کویر لوت
شهداد و شهر خیالی کلوت ها
اقامت در حاشیه کویر لوت
دیدنی‌های اطراف کویر لوت
عکس های کویر لوت
معرفی کویر لوت
عکس از ارسباران
کویر لوت در جنوب شرقی ایران واقع شده است و لقب بکرترین نقطه ایران را یدک می‌کشد. «لوت» در زبان بلوچی که از زبان‌های شمال غربی ایران محسوب میشود، به‌معنای برهنه، بی‌آب‌وعلف، تشنه و خالی از همه‌چیز است و هم‌تراز واژه «لات» قرار می‌گیرد که با کمی اغراق، به‌توصیف ویژگی‌های مناطق بیابانی می‌پردازد. بخش عمده این بیابان بزرگ را ماسه‌زار و ریگ‌زار تشکیل میدهد و سایر بخش‌های آن، جغرافیای کویری دارد؛ بنابراین می‌توان در خصوص دو اصطلاح بیابان و کویر، تمایز قایل شد و در به‌کار بردن آن دو به‌جای یکدیگر، تجدیدنظر کرد.
بیابان به مناطقی گفته میشود که بارش سالانه در آن معمولا به ۵۰ میلی‌متر نمی‌رسد و پوشش گیاهی بسیار فقیری دارد؛ اما کویر به سرزمین‌های رسی گفته میشود که میزان نمک بسیار بالایی دارند و به‌عنوان شوره‌زار شناخته می‌شوند. اغلب کویر‌ها که زمان تشکیل آن‌ها به دوره سوم زمین‌شناسی باز می‌گردد، شامل دریاچه‌‌هایی باستانی بوده‌اند که اکنون نمک به‌جای مانده از تبخیر آنان در سال‌های دور، مانع رشد هرگونه گیاهی در این مناطق میشود. از همین رو، دانشمندان و زمین‌شناسان بر این باورند که منطقه پهناور جنوب شرقی ایران را باید به‌عنوان کویر لوت معرفی کرد؛ چراکه اصطلاح کویر لوت، تنها به بخشی از این بیابان پهناور اطلاق میشود.
کویر لوت کجاست؟
کویر لوت محدوده‌ای وسیع از سه استان پهناور خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بلوچستان را در بر می‌گیرد. این پهنه سوزان و کمتر شناخته شده که از شمال به جنوب امتداد یافته است، از غرب با گسل «نای‌بند» و از شرق با گسل «نهبندان» محدود میشود. میانگین طول بیابان لوت در ضلع شمال به جنوب آن ۹۰۰ کیلومتر و از غرب به شرق، ۳۰۰ کیلومتر برآورد شده است.
عکس از وب‌سایت وزارت میراث فرهنگی و گردشگری
گستردگی کویر لوت باعث به‌جود آمدن مناطق مختلف با اقلیم و ویژگی‌های جغرافیایی متفاوت در آن شده است؛ اما علاقه‌مندان به کویرگردی و بهره‌مندی از جاذبه‌های کم‌نظیر و متفاوت کویر لوت، عموما مسیرهای مشخص و شناخته شده‌ای را برای سفر به کویر لوت انتخاب می‌کنند و برگزاری تور کویرگردی نیز معمولا در این مناطق انجام میشود. از جمله این مناطق می‌توان به منطقه شهداد و کلوتهای کرمان اشاره کرد. حدود ۷۰ درصد از این کویر وسیع در استان کرمان و ۳۰ درصد باقی‌مانده آن در استان‌های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان واقع شده است. (مشاهده روی نقشه)
چطور به کلوت شهداد برویم؟
عکس از ویزیت ایران
برای سفر به منطقه کلوتها، ابتدا باید خود را به کرمان برسانید و از آنجا عازم شهداد شوید. اگر از تهران عازم این منطقه هستید، سفر زمینی شما تا مقصد شهداد ۱۰ ساعت زمان خواهد برد و به‌واسطه جاده ناهموار شهداد، حرکت به‌سمت کلوتها نیز دو ساعت دیگر به زمان سفر شما خواهد افزود. در طول مسیر سفر به شهداد، باید از شهرهای قم، کاشان، یزد، رفسنجان و کرمان گذر کنید. اگر به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی می‌اندیشید باید در نظر داشته باشید که پرواز یا قطار مستقیم به شهداد وجود ندارد و باید کرمان را به‌عنوان مقصد اولیه خود انتخاب کنید.
از شهداد تا ابتدای منطقه کلوت ها حدود ۴۵ کیلومتر راه است. توجه داشته باشید که در کیلومتر ۲۰ جاده شهداد به‌سمت کلوتها، به یک سه‌راهی برخواهید خورد که سمت راست آن به کمپ کویری می‌رسد.
عکس از ایران نیهون
در حال حاضر شهداد و کلوتهای شهداد تنها مسیر دسترسی به کویر لوت برای علاقه‌مندان محسوب میشود و سفر به مناطق مختلف لوت به‌غیر از ناحیه کلوتهای حاشیه شهرستان شهداد، فاقد هرگونه فاکتورهای ایمنی لازم برای گردشگری است.
نکته حائز اهمیت این است که بازدید کامل از منطقه کلوتها نیز نیازمند به اخذ مجوز از مراجع مربوط است. منطقه کلوت های شهداد در واقع به سه بخش سبز، نارنجی و قرمز تقسیم میشود. بازدید از منطقه سبز برای عموم آزاد خواهد بود؛ اما حضور در منطقه نارنجی و قرمز ممنوع شمرده میشود. برای ورود به این منطقه احتیاج به داشتن راهنما و هماهنگی های لازم با دستگاه‌های مربوطه خواهید داشت. شایان ذکر است که کویر بسیار فریبا است و حتی افراد خبره و حرفه‌ای نیز ممکن است مسیر را گم کرده و دچار مشکل شوند. بهترین زمان سفر و بازدید از کلوت های شهداد، فصل پاییز و بهار قلمداد میشود.
آدرس شهداد: استان کرمان، ۸۷ کیلومتری شمال شرق شهر کرمان (مشاهده روی نقشه)
بخش‌های مختلف کویر لوت
عکس از بولتن نیوز
کویر لوت منطقهای عمدتا پست محسوب میشود که به‌لحاظ ارتفاع و ویژگی‌های جغرافیایی نامتقارن است؛ از همین رو و به‌واسطه شکل ناهمواری‌ها و پراکندگی عوارض جغرافیایی، زمین‌شناسان آن را به‌طور طبیعی به سه بخش تقسیم می‌کنند:
لوت شمالی
لوت شمالی مملو از کوه‌ها و تپه‌های رسوبی و آتشفشانی است
شمالی‌ترین منطقه لوت که عمده قسمت‌های آن در محدوده استان خراسان جنوبی و حوالی بیرجند است و با نام «لوت خراسان» و «لوت بیرجند» نیز شناخته میشود، منطقه وسیعی به‌حساب می‌آید که ارتفاع آن در شمالی‌ترین نقاط به ۱۰۰۰ متر می‌رسد و با پیشروی به‌سمت جنوب، ارتفاع تا ۵۰۰ متر کاسته میشود.
لوت شمالی منطقهای ریگی و شنی است که قسمت جنوبی آن را بریدگی‌های نامنظمی تشکیل میدهد که به «رود شور بیرجند» منتهی میشود. آنچه که در این منطقه بیش از همه‌چیز جلب توجه می‌کند، کوه‌ها و تپه‌های رسوبی و آتشفشانی است که سبب بروز زلزله‌های متعددی در لوت شمالی شده‌اند.
لوت مرکزی
عکس از راستین
متفاوت‌ترین قسمت کویر لوت را بی‌تردید می‌توان قسمت مرکزی آن قلمداد کرد. این منطقه که ۱۶۲ کیلومتر طول و ۵۲ کیلومتر عرض دارد و با نام «چاله لوت» نیز شناخته میشود، پوشیده از توده‌های عظیم و به‌هم پیوسته ماسهای است. در لوت مرکزی به‌صورت پراکنده، کویرهای نمکی و گچی مشاهده میشود که از جمله آن می‌توان به کویر «ملک محمد» در غرب «ریگ یلان» اشاره کرد.
لوت جنوبی
عکس از جاباما
جنوبی‌ترین منطقه از کویر لوت که به‌لحاظ پوشش گیاهی و آثار به‌جای مانده از برپایی تمدن‌های باستانی، پربار تر از سایر بخش‌های آن است. این منطقه با نام «لوت زنگی محمد» شهرت دارد، قسمت عمده‌ای از استان کرمان و شمال سیستان و بلوچستان را در برمی‌گیرد و به‌لحاظ زمین‌ریخت‌شناسی یا ژئومورفولوری، به سه بخش مجزا تقسیم میشود:
دشت سر: این بخش که متمایل به مرکز کویر لوت قرار دارد، یکی از جاهای دیدنی استان کرمان محسوب میشود و علاقه‌مندان زیادی دارد. دشت سر از غرب به محل کلوتها و کلوتک‌ها، از سمت شمال به مسیر ارتباطی شهداد به نهبندان و منطقه‌های بالازرد و پوزه کال، از شرق به ریگ یلان و از جنوب به هامون شور و لوت جنوبی منتهی میشود. این منطقه که در منابع خارجی از آن با عنوان هامادا یاد شده است، از سنگ‌های بزرگ و کوچکی پوشیده شده است که گویی توسط استادکارانی توانمند در کنار هم قرار گرفته‌اند. به همین دلیل است که به دشت سر، سنگ‌فرش بیابان نیز گفته میشود. دلیل به‌وجود آمدن چنین منطقهای که فاقد هرگونه پوشش گیاهی است، فرسایش باد، تغییرات شدید دما و فرسایش توسط آب‌های جاری بوده است.
کلوت ها: کلوت اصطلاحی محلی است و به خندق‌های عمیق و هرم‌های ماسهای عظیم گفته میشود که بر اثر فرسایش خاک پدید آمده‌اند و پدیده‌ای منحصربه‌فرد در جهان قلمداد می‌شوند. منطقهای که کلوتهای کویر لوت در آن واقع شده است، در ۴۲ کیلومتری شهداد و در زمینی به عرض ۸۰ و طول ۱۴۵ کیلومتر قرار دارد. علت به‌وجود آمدن این کلوتهای تماشایی که شاید اصلی‌ترین جاذبه لوت به شمار می‌روند، فرسایش توسط رود شور و بادهای ۱۲۰ روزه سیستان است.
تپه‌های ماسهای: در قسمت خاوری لوت مرکزی و در منطقهای به وسعت ۵۰ هزار هکتار وجود دارد که پوشیده از تپه‌های ماسهای است. ارتفاع برخی از این تپه‌های هلالی شکل یا برخان، تا ۵۰۰ متر تخمین زده میشود.
عکس از برترین‌ها
آیا کویر لوت گرم ترین نقطه کره زمین است؟
دما، یک پدیده نسبی و متغیر است و بی‌تردید نسبت دادن لقب گرمترین نقطه کره زمین به یک مکان، به‌سادگی امکان‌پذیر نیست. نقل‌قول‌ها در خصوص گرمترین نقطه کره زمین و کویر لوت بسیار متفاوت است؛ اما بنا بر گزارش‌های موجود، در سال ۲۰۰۵ (۱۳۸۴) رادیومتر فروسرخ ماهواره «اکوآی» ناسا، دمای مناطق مرکزی کویر لوت را ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد اندازه‌گیری کرده است.
همچنین، دمای مشابهی در حدفاصل سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ توسط ماهواره سنجنده «مدیس» در کویر لوت گزارش شده است که آن را به منطقه «گندم بریان» در استان نسبت می‌دهند. البته این موضوع توسط منابع علمی تایید نشده است. از سوی دیگر، «پرویز کردوانی» یکی از جغرافی‌دانان سرشناس ادعا دارد که چاله مرکزی کویر لوت که در ۷۵ کیلومتری شرق شهداد قرار دارد، گرمترین نقطه کره زمین است. در هرحال، با اینکه به‌نظر می‌رسد دمای ثبت شده ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد بیشینه دمایی است که که تاکنون در کره زمین ثبت شده، هیچ گزارش علمی از سال ۲۰۰۹ به بعد مبنی بر تداوم یا تکرار این دما وجود نداشته است.
عکس از خبرگزاری میزان
در مجموع، ترکیبات آهن در سطح زمین و ماسه‌های تیره رنگ لوت نسبت به سایر مناطق، علت دمای بسیار زیاد آن تلقی میشود. هرچند وزش بادهای ۱۲۰ روزه سیستان در فصل تابستان، خود عاملی بر تثبیت و تعدیل دمای این منطقه است.
پوشش گیاهی و جانوری کویر لوت
به‌نظر نمی‌رسد که در بخش‌های مرکزی کویر لوت حیات گیاهی و جانوری وجود داشته باشد؛ اما در برخی از ایام سال که شرایط آب‌وهوایی مساعد‌تر است، می‌توان حیات موقت و مقطعی را مشاهده کرد. به‌عنوان مثال، فصل بهار در منطقه دشت سر، پس باران‌های محدود فصلی گیاهان چمنی رشد می‌کنند و در اندک زمانی می‌سوزند و خشک می‌شوند.
عکس از لوت هتل
برخلاف مناطق مرکزی که از پوشش گیاهی بی‌بهره‌اند، منطقه ریگ یلان گونه‌های متعددی از گیاهان ماسه‌پسند را در بر گرفته است که از جمله آن‌ها می‌توان به اسکنبیل، تاغ و نسی اشاره کرد. تراکم این پوشش گیاهی در شرق لوت به‌مراتب بیشتر است. علاوه بر این، در ۲۰ کیلومتری منطقه شهداد درختان و درختچه‌های گز به چشم می‌خورد.
گلدان‌های ماسهای کویر لوت، بلندترین گونه نبکا در جهان قلمداد می‌شوند
بی‌تردید، یکی از متفاوت‌ترین منظره‌‌هایی که در کویر لوت مشاهده کرد، «نبکا» یا گلدان‌های ماسهای است. این پدیده شگفت‌انگیز یکی از جاذبه‌های منحصربه‌فرد کویر لوت محسوب میشود. تل‌های ماسهای که همچون گلدان درختچه‌های گز را در برگرفته‌اند، تا ۱۰ متر نیز ارتفاع دارند.
از منظر قیاس می‌توان گفت که بلندترین نبکا در صحرای بزرگ آفریقا تنها سه متر ارتفاع دارد. این پدیده طبیعی اعجاب‌انگیز زمانی رخ میدهد که سطحی هموار و ماسهای، دارای رطوبت کافی باشد. جدای از این، نمونه‌های بزرگ‌تر، پیچیده‌تر و با مخروط‌های بیشتر از نبکاها نیز با نام «ربدو» در لوت وجود دارند که در کمتر نقطه‌ای از کره زمین به چشم می‌خورند.
عکس از سفر زون
در مناطق شرف کویر لوت، جانورانی که نسبت به بی‌آبی مقاوم هستند، زندگی می‌کنند. از جمله این جانوران می‌توان به انواع مار و پرندگان لاشه‌خوار، جرد، پامسواکی، روباه و گربه شنی و انواع آگاما اشاره کرد. حدود ۷۰ گونه پرنده نیز در کویر لوت رویت شده است که نقطه مشترک همه آنان، رنگ سفید است تا گرمای کمتری را جذب کنند. این پرندگان آب موردنیاز خود را از خوردن حشرات یا شبنمی که به‌واسطه اختلاف دمای شب و روز تشکیل شده است، تامین می‌کنند.
عکس از ویکی پدیا، ایران اترکشن، تور گرام و 'گروه کویر و بیابان‌گردی ایران
کویر لوت در شب
تصویر از سفرمی
همان طور که انتظار می‌رود، اختلاف دمای شب و روز در کویر لوت محسوس است. یکی از علل کاهش شب‌هنگام دمای کویر، فقدان پوشش گیاهی مناسب است؛ چراکه گیاهان نقش تعیین‌کننده‌ای در اثرگذاری بر آب‌وهوای هر منطقه دارند و از آنجا که هیچ فتوسنتزی در این نواحی روی نمی‌دهد، دما کاهش می‌یابد. علت دوم را می‌توان این موضوع دانست که گرمای روز در کویر جذب نمی‌شود؛ زیرا شن و ماسه عایق مناسبی برای حفظ دما و ذخیره گرمای خورشید نیستند.
تصاویر از ایلنا، برترین‌ها، اسمارتیز، ایرونی دات کام، جاذبه‌ها، سفر سالم، پریسا باجلان
البته موضوعی که تفاوت چشم‌گیری را بین لوت و سایر مناطق بیابانی جهان ایجاد می‌کند، وجود بادهای ۱۲۰ روزه سیستان در فصل تابستان است که باعث میشود دمای هوا در روز افزایش نیافته و شب نیز کاهش نیابد. این بادها در واقع نقش تعدیل‌گر دمای لوت را ایفا می‌کنند. با تمام این‌ها، آسمان شب کویر بهشت ستاره‌شناسان است و بکر بودن لوت نسبت به سایر کویرهای ایران، عکاسان، ستاره‌شناسان و محققان را به خود فرامی‌خواند.
اسرار کویر لوت
عکس از نشنال جئوگرافیک
کلوتهای حاشیه شهداد، سرشار از رازهای سربه‌مهر است. عده‌ای این مکان را همان شهر نفرین شده «قوم لوط» می‌دانند که به سنگ تبدیل شد و وجه تسمیه کویر لوت را نیز همین موضوع در نظر می‌گیرند. بخش‌هایی از این کلوتها هرگز ردپای انسان را به خود ندیده و سرشار از ناشناخته‌های فراوان است؛ اما در اطراف همین کلوتها و سایر مناطق حاشیه‌ای کویر لوت و شهداد، آثاری از تمدن‌های باستانی متعلق به ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح کشف شده است که از جمله آن می‌توان به سفالینه‌ها و ظروف سنگی اشاره کرد.
از سوی دیگر، مناطق مرکز کویر لوت نیز چنین ویژگی‌هایی دارد و بنابر گفته‌ها، بخش‌هایی از کویر مرکزی به‌قدری سوزان است که حتی باکتری‌ها نیز قادر به زیستن در آن نیستند؛ اما با این اوصاف، در منطقهای به نام «زنگی احمد»، جایی که هیچ اثری از آب و آبادانی و زندگانی نیست، آثار بنایی به‌شکل برجی مخروبه مشاهده میشود که در اطراف آن سفال و شیشه‌های رنگی شکسته کشف شده است. این‌چنین است که در باور عوام، لوت مرکزی با قصه‌های ماوراءالطبیعه پیوندی تنگاتنگ دارد. علاوه بر این، گفته میشود که در سال‌های اخیر فسیلی از ناخن دایناسور در کویر لوت کشف شده است که این خبر نیاز به بررسی دقیق‌تر دارد.
عکس از رهی نو
با این حال، آنچه کویر لوت را مرموز و متمایز می‌کند، پیشینه تاریخی عمیق و ناشناخته‌های فراوان است. به‌جرئت می‌توان گفت که هیچ‌یک از ساکنان حاشیه لوت، از میان آن عبور نکرده است و کمتر کسی را خواهید یافت که اطلاعاتی بیشتر از یادآوری خطرات احتمالی به شما بدهد. همین ناشناخته‌های فراوان و عدم اطلاعات کافی موجب شده است تا افسانه‌ها و تخیلات فراوانی راجع به کویر لوت و علی‌الخصوص مناطق مرکزی آن پدید آید. مهم‌ترین دلیل تفاوت کویر لوت از سایر مناطق بیابانی جهان و صعب‌العبور بودن و دست‌نیافتنی بودن آن، فقر شدید پوشش گیاهی منطقه است. این در حالی است که منابع آبی کویر لوت ناکافی نیست؛ اما در یک شعاع ۵۰۰ کیلومتری، ممکن است حتی یک بوته خاشاک هم به‌چشم نخورد.
کویر لوت صعب‌العبورترین بیابان جهان به شمار آمده است
جالب است بدانید که شتر قادر است ۲۰ روز بی‌آبی را تحمل کند؛ اما مدت زمان تحمل شتر برای گرسنگی تنها سه روز است و همین موضوع، موجب شده است تا در طول تاریخ دسترسی به اعماق لوت میسر نباشد. از دیگر دلایل ناشناخته بودن این منطقه می‌توان به وجود طوفان‌های سهمگین اشاره کرد که مانع رسیدن افراد میشود. این موضوع سبب شده است تا اطلاعات، نقشه و تصاویر کافی از مناطق مرکزی لوت در اختیار نباشد و داستان‌های خرافی در میان برخی کویرنشینان باقی بماند. لازم به‌ذکر است که در دهه‌های اخیر، برخی مناطق کویر لوت به جولانگاه اشرار مسلح و قاچاقچیان سوخت و مواد مخدر نیز بدل شده است و خطرهای این منطقه را دوچندان می‌کند. ازاین‌رو، با توجه به افزایش امکانات و پیشرفت علم، لزوم توجه بر امنیت منطقه نیز بیش از پیش احساس میشود.
دریاچه کویر لوت
عکس از همشهری
شاید تصور این موضوع که آب‌های جاری در منطقه لوت وجود داشته باشد، سخت به‌نظر برسد؛ اما این موضوع واقعیت دارد و جالب است بدانید که تعداد این روان‌آب‌ها، خصوصا در مناطق حاشیه‌ای کویر، کم نیست. چهره بسترهای خشکیده رودها و فرسایش زمین در چاله مرکزی رود، نشانگر وجود رودهایی پرآب و باستانی در گذشته این منطقه است. رودهایی که احتمالا اکنون نیز در هنگام بارش‌های فصلی، رنگ اندکی آب را به‌خود می‌بینند.
در مناطق غربی کویر لوت و به‌دلیل همجواری کوه‌های مرتفع کرمان با این بیابان پهناور، چند رود با سرچشمه گرفتن از ارتفاعات وارد چاله مرکزی می‌شوند. اغلب این رودها در تمام سال آب نسبتا کافی دارند. رود شور در شمال غربی منطقه نیز از آب بسیاری برخوردار است. آب‌های رود شور سرانجام در چالههای بین کلوت روی زمین پخش می‌شوند و زمین‌های این مکان را تقریبا در تمام ایام سال مرطوب نگاه می‌دارند.
عکس از نامه نیوز
«حسین رجایی»، متخصص بخش حشره‌شناسی موزه تاریخ طبیعی اشتوتگارت در آلمان که در یک سفر تحقیقاتی به‌همراه جمعی از محققان به مناطق مرکزی کویر لوت سفر کرده بود، از مشاهده برخی پروانه‌ها در این نواحی خبر میدهد و منبع تامین آب آن‌ها را رطوبت خاک تشریح می‌کند. رجایی بر این باور است که رطوبت خاک ناشی از سفره‌های آب زیرزمینی است.
منابع آب کویر لوت به‌همین موارد محدود نمی‌شود؛ چراکه در اطراف شهداد، دو رود بزرگ دیگر به‌طرف لوت می‌روند که مقدار کمی از آب آن‌ها نیز به مصارف کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند.
جالب است بدانید که اخیرا، به‌واسطه بارش‌های فصلی قابل‌توجه، دریاچه‌ای در منطقه شهداد تشکیل شده است که حیرت همگان را برمی‌انگیزد. دریاچه شهداد که نام «جوان نمکسر» را بر آن نهاده‌اند، به‌اندازه‌ای زیبا است که بازدیدکنندگان را به‌سمت خود بکشاند و رنگ فیروزه‌ای خود را به بیابان سوزان هدیه کند.
شهداد و شهر خیالی کلوت ها
عکس از ایران هتل
شهر باستانی شهداد، مرکز حکومت اقوام «آراتا» در ایران باستان به‌حساب می‌آمده است و محل کشف قدیمی‌ترین پرچم فلزی جهان که «درفش شهداد» نام دارد، محسوب میشود. این شهر کهن اگرچه از امکانات گردشگری ناکافی رنج می‌برد، پدیده بی‌نظیر کلوتها و جاذبه شهر خیالی آن را پیشکش علاقه‌مندان به کویر می‌کند. هرچند کویر لوت و کلوتهای شهداد به‌واسطه امکانات محدود و خطرات فراوان، احتمالا جزو انتخاب‌های آخر کویرگردان برای لذت بردن از این پدیده جغرافیایی خاص است.
قدمت کلوتهای شهداد به ۲۰ هزار سال قبل بازمی‌گردد
حتی پس از مطالعه کامل در خصوص کلوت های شهداد، امکان ندارد که پس از رویت آن‌ها به یاد تمدن‌های باستانی نیفتید. نام علمی این پدیده زمین‌شناسی سحرآمیز که در برخی نظرسنجی‌ها از آن با‌عنوان چهارمین اثر طبیعی شگفت‌انگیز کره زمین یاد میشود، یاردانگ است.
به‌نظر نمی‌رسد که قوم لوط، عناصر ماوراءالطبیعه یا حتی فرازمینی‌ها، در شکل دادن این پدیده جغرافیایی دخالتی داشته باشند؛ چراکه کلوتها عارضه‌ای طبیعی هستند و این اصطلاح در حقیقت به برجستگی‌هایی گفته میشود که در بین خندق‌ها و شیارهای U شکل قرار گرفته‌اند. در راس این برجستگی‌ها، زاویه‌ای قائم به چشم می‌خورد؛ اما در طرف روبه باد یاردانگ‌ها، سطحی با شیب تند قرار گرفته است.
کلوتها طی یک فرسایش ۲۰ هزارساله، توسط باد و آب تراشیده شده‌اند و این هنر دست طبیعت، تاکنون پا بر جای مانده است. علت چنین فرسایش منحصربه‌فردی، وجود رمل‌ها و تپه‌های ماسهای در اطراف منطقه شهداد است؛ زیرا شن و ماسهای که توسط باد و طوفان‌های منطقه به پرواز در می‌آیند، با برخورد به صخره‌ها در طی سالیان دراز موجب صیغل آنان شده‌اند. رود شور کویر لوت نیز همچون سفالگری کهنسال و باحوصله در شگل‌گیری چنین عازضه‌هایی نقش داشته است.
عکس از سفرمی و کارناوال
خوب است بدانید که کم‌ارتفاع‌ترین نقطه در فلات ایران نیز با ارتفاع تنها ۵۶ متر از سطح آب‌های آزاد، در منطقه شهداد واقع شده است و این موضوع نیز از اعجازهای منطقه به شمار می‌رود.
کلوتهای شهداد در منطقهای با وسعت ۱۱ هزار کیلومتر مربع، رازآلود، ناشناخته و گله دلهره‌آور است؛ چراکه کمتر نشانه‌هایی از حیات در این منطقه یافت میشود. نقل است که در سال ۶۵، جسد ۱۵ ساله گاوی در این منطقه کشف شد که در گذر سال‌ها سالم مانده بود. علت آن است که این جسد به‌دلیل حرارت زیاد منطقه، بدون تجزیه خشک شده بود. سطح نمکی خاک شهداد را نیز می‌توان از دلایل بروز چنین اتفاقی دانست. همچنین اخبار و شواهد تایید نشده‌ای از کشف فسیل برخی موجودات دریایی در منطقه شهداد گزارش داده شده است.
اقامت در حاشیه کویر لوت
کمپ کویری شهداد
کمپ کویری شهداد در اواسط دهه هشتاد در حاشیه غربی کویر لوت افتتاح شد. از امکانات این کمپ که ۴۰ نفر ظرفیت دارد، می‌توان به کپرهای ساخته شده از برگ درختان نخل، آب آشامیدنی، برق، فروشگاه لوازم ضروری، سرویس بهداشتی و حمام اشاره کرد. این کمپ همچنین به‌وسیله بی‌سیم و برای امنیت بیشتر، با ارگان‌های انتظامی منطقه در ارتباط است.
برای دسترسی به کمپ، باید در کیلومتر دوم جاده شهداد به ماهان وارد جاده نهبندان شوید و پس از طی مسافت ۱۵ کیلومتر، به جاده کمپ کویری وارد شوید. کمپ کویری پس شهداد پس از ۱۰ کیلومتر نمایان خواهد شد. لازم به‌ذکر است که به‌دلیل وقوع باران‌های سیل‌آسا و توفان‌های شدید، صدمات زیادی به این کمپ وارد شده است. بنابراین پیش از سفر به این منطقه، از سرویس‌دهی کمپ کویری شهداد مطمئن شوید.
اکوکمپ ستاره لوت
عکس از العالم
اکوکمپ ستاره لوت در سال ۱۳۹۷ افتتاح شده است و قابلیت پذیرایی از ۸۰ گردشگر را دارد. این اکوکمپ که در ۱۸ کیلومتری شمال شرق شهداد و روستای «ملک‌آباد» واقع شده است. علاوه بر امکانات معمول، این به پارکینگ، اینترنت، راهنمای تور و کافی‌شاپ نیز مجهز است و در فصل‌های مناسب کویرگردی به گردشگران خدمات ارائه می‌کند.
در سفر به منطقه شهداد همچنین می‌توانید در اقامتگاه‌های بوم‌گردی پرشمار این منطقه اقامت داشته باشید. از جمله این اقامتگاه‌ها می‌توان به اقامتگاه‌های بوم‌گردی عقیق، کلوت، گندم بریان، کاشکیلو، نبکا، یادگار، ترنج، درفش و شب‌های پر ستاره اشاره کرد.
تفریحات کویر لوت
با اینکه امکانات رفاهی و تفریحی کویر لوت به‌اندازه کویر مرکزی ایران نیست، این منطقه آن‌قدر جاذبه منحصربه‌فرد و متفاوت دارد که علاقه گردشگران را برانگیزد. علاوه بر تماشای کلوتهای افسانه‌ای و غرق شدن در دل رویاهای این منطقه، در سال‌های اخیر برخی تفریحات متنوع و جانبی نیز برای گردشگران تدارک دیده شده است.
سافاری و موتورسواری در لوت
اگر به آفرود و ماجراجویی در طبعیت بکر و مناظر بی‌بدیل کویر لوت علاقه‌مندید، می‌توانید با اجاره کردن وسایل نقلیه مناسب از گشت و گذار در کویر لذت ببرید.
عکس از تسنیم
شترسواری
به‌نظر می‌رسد که سفر به کویر، بدون تماشای شترهای دوست‌داشتنی یا شاید اندکی سواری با آن‌ها لطفی نداشته باشد. در کویر لوت می‌توانید این فرصت را مغتنم بشمارید.
پیاده‌روی و عکاسی
مناظر عارفانه کویر و لذت تنها قدم زدن در مناطق حاشیه‌ای و حفاظت‌شده آن را از دست ندهید. عکاسی از کلوتها و نبکاهای منحصربه‌فرد لوت، چیزی است که در هیچ کجای دیگر کره زمین برای شما اتفاق نخواهد افتاد.
عکس از ایران هتل
تماشای آسمان شبانه کویر
رصد ستارگان و مزرع سبز فلک در شب‌هنگام، بی‌تردید مهم‌ترین شاخصه سفر به مناطق کویری است. اگر فرصت شب‌مانی در لوت را دارید، از آن غافل نشوید. به‌یاد داشته باشید که اقامت شبانه در کویر و به‌تنهایی، بسیار خطرناک است؛ بنابراین برای اقامت از یکی از کمپ‌ها استفاده کنید.
دیدنی‌های اطراف کویر لوت
قلعه شفیع آباد
قلعه شفیع آباد که در ابتدا به‌عنوان کاروان‌سرا مورد استفاده قرار می‌گرفت، در حاشیه کویر لوت قرار دارد. این کاروان‌سرا که از تزیینات آجری منحصربه‌فرد برخوردار است، بخش عمده روستای شفیع‌آباد را تشکیل میدهد.
عکس از سفر مارکت
آبانبار شهداد
آبانبار تاریخی شهر شهداد که نام اصلی آن آبانبار حاج محمد تقی شناخته میشود، یکی از جاذبه‌های این شهر به‌حساب می‌آید. از این آبانبار به‌عنوان محلی برای ذخیره مواد فاسدشدنی در شرایط دشوار کویری استفاده می‌شده است.
عکس از باشگاه خبرنگاران جوان
عکس های کویر لوت
عکس ها از میزان، تنسیم، خبرآنلاین، اقتصاد آنلاین، ایران هتل
کویر لوت در چهلمین اجلاس سازمان جهانی یونسکو در استانبول، به‌عنوان اولین اثر طبیعی ایران در فهرست این سازمان جای گرفت و به‌یقین، این امر بر توجه به لوت و اهتمام برای حراست از آن خواهد افزود. اگر شما نیز از کویرنشینان خون‌گرم ایران‌زمین هستید یا تاکنون به کویر لوت سفر کرده‌اید، تجربیات و احساسات خود را با ما و سایر کاربران کجارو در میان بگذارید.
پرسش‌های متداول
کویر لوت کجاست؟
کویر لوت منطقه وسیعی از استان‌های خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بلوچستان را در بر می‌گیرد و ۱۰ درصد از مساحت ایران را شامل میشود.
بهترین زمان سفر به کویر لوت کدام فصل است؟
بهترین زمان سفر به کویر لوت، فصل پاییز و بهار است که کمپ‌های کویرگردی نیز در این ایام بهترین خدمات خود را ارائه می‌دهند.
چه تفریحاتی در کویر لوت وجود دارند؟
سافاری، موتورسواری، شترسواری، تماشای ستارگان و گشت‌وگذار و عکاسی از کلوتها از تفریحات سفر به کویر لوت است.
آیا کویر لوت گرم ترین نقطه کره زمین است؟
نقل‌قول‌ها در خصوص گرمترین نقطه کره زمین و کویر لوت بسیار متفاوت است؛ اما بنا بر گزارش‌های موجود، در سال ۲۰۰۵ (۱۳۸۴) رادیومتر فروسرخ ماهواره «اکوآی» ناسا، دمای مناطق مرکزی کویر لوت را ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد اندازه‌گیری کرده است.