یکی از جاذبه‌‌های طبیعی استان اصفهان، دریاچه نمک یا مسیله آران و بیدگل است که از مهم‌ترین معادن سطحی کشور نیز محسوب می‌شود.
این دریاچه از جاهای دیدنی آران و بیدگل است و در ۳۵ کیلومتری این شهر و در دل کویر مرنجاب قرار دارد. کجارو شما را به گردش در این دریاچه نمکی و تماشایی دعوت می‌کند. با ما همراه باشید.
دریاچه نمک کجاست؟
منبع عکس: irandeserts
دریاچه نمک مسیله بین سه استان اصفهان، سمنان و قم، در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان آران و بیدگل واقع شده است. در غرب این دریاچه، کوه‌های سفیدآب، سیاه کوه و منطقه پارک ملی کویر قرار دارد و از سمت شمال و غرب به کویر مسیله، بند علی خان و از جنوب به منطقه بیابانی مرنجاب و بند ریگ منتهی می‌شود.
دریاچه‌ای خفته در دل کویر
منبع عکس: mahdi28
دریاچه نمک آران و بیدگل، بزرگ‌ترین دریاچه نمک طبیعی ایران به شمار می‌رود که با حدود ۳۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت، در ارتفاع ۷۰۷ متری از سطح دریا قرار دارد. این دریاچه شبیه به مثلثی می‌ماند که رأس آن به‌سمت شمال است. طول قاعده این مثلث، ۶۵ کیلومتر و ارتفاع آن ۶۸ کیلومتر می‌شود.
سطح دریاچه پوشیده از رسوبات نمک است که با لایه‌های خاک رس از هم جدا شده‌اند و عمقی بین پنج تا ۵۴ متر دارند. این رسوبات نمک، در طی قرن‌ها بر اثر انباشته شدن سیلاب‌ها و آب‌های سطحی به وجود آمده‌اند. دریاچه مذکور بیشتر روزهای سال خشک و پوشیده از نمک است. در زمان بارندگی، ارتفاع آب دریاچه به دو متر می‌رسد که با تابش خورشید به‌سرعت تبخیر می‌شود. بعد از تبخیر آب نیز نمک‌های موجود، کرت‌بندی‌های زیبایی به‌شکل پلی گن یا چندضلعی تشکیل می‌دهند. رود شور، رود کرج، جاجرود، حبله رود و قره سو از جمله رودهایی هستند که وارد این دریاچه می‌شوند.
علت شکل‌گیری دریاچه
منبع عکس: irandeserts
دریاچه آران و بیدگل، یک فرونشست زمین‌شناختی است که در اطراف آن، گسل‌هایی نیز وجود دارد. این گسل‌ها در سمت مشرق و مغرب، روند شمال غربی - جنوب شرقی و در جنوب آن نیز گسلی با جهت شرقی - غربی قرار دارد. احتمال می‌رود علت شکل‌گیری دریاچه در اثر فرونشست و فعالیت همین گسل‌ها باشد. سطح نمکی دریاچه نیز به‌خاطر انباشت سیلاب‌ها و آب سطحی به وجود آمده است.
مواد تشکیل‌دهنده دریاچه
منبع عکس: irandeserts
دریاچه نمک آران و بیدگل از عظیم‌ترین معادن سطحی کشور محسوب می‌شود. کلرید سدیم، سولفات سدیم، کلرید منیزیم و سولفات منیزیم از مواد و ترکیبات تشکیل‌دهنده این دریاچه هستند. یکی از مهم‌ترین مواد معدنی دریاچه، نمک منیزیم است. منیزیم جزو فراوان‌ترین عنصر در قشر خارجی زمین به حساب می‌آید که اغلب به‌صورت محلول در آب دریاها یا به‌صورت سنگ معدن منیزیم کلرید یافت می‌شود. در حالی که میزان منیزیم استحصالی در آب دریاها به حدود دو یا سه درصد می‌رسد، در دریاچه نمک آران و بیدگل این میزان معادل ۳۵ تا ۵۰ برابر منیزیم آب دریاها می‌شود. علاوه بر این، میزان نمک این دریاچه نیز قابل‌مقایسه با دریاها نیست و از هر ۱۰۰ کیلوگرم نمک، ۱۰ تا ۱۴ کیلوگرم منیزیم به‌دست می‌آید.
بیشتر نمک خوراکى و صنعتى کشور، از دریاچه آران تأمین مى‌شود. این دریاچه از گذشته براى تأمین نمک طعام مورد بهره‌بردای بوده است؛ به‌خصوص که می‌توان نمک را به‌راحتی از سطح دریاچه برداشت کرد. این نمک را در فصل تابستان برداشت می‌کنند؛ چراکه در زمستان، سطح آب بالا است و خورشید نمى‌تواند آن را تبخیر کند؛ بنابراین در طول تابستان با تبخیر آب، نمک‌ها برداشت و دپو مى‌شوند تا در طول سال مورد استفاده قرار بگیرند. موادی معدنی نیز در صنایع نسوز، کود شیمیایى، کاغذ، عایق‌کارى لوله، ضدیخ، مواد آرایشى، پزشکى و شیشه کاربرد دارند.
دیدنی‌های دریاچه
جزیره سرگردان
منبع عکس: irandeserts
جزیره سرگردان، جاذبه اصلی و تماشایی دریاچه آران و بیدگل است که در جنوب آن قرار دارد و به‌جای آب، گرداگردش را نمک‌زار فرا گرفته و زمین‌های اطراف آن باتلاقی است. این منطقه دیدنی در جنوب دریاچه قرار دارد و شامل یک جزیره اصلی دایره‌ای شکل با قطر حدود سه کیلومتر به‌همراه تپه‌های آتشفشانی و چند جزیره کوچک دیگر در غرب آن می‌شود. از این جزیره، چشم‌انداز دریاچه و تپه‌های کویر مرنجاب بسیار دیدنی و جذاب به نظر می‌رسد. خاک جزیره از جنس رس با سنگ‌های متخلخل آتشفشانی است. پوشش گیاهی نیز به‌دلیل شوری خاک و بادهای شدید، بسیارضعیف بوده و شامل درمنه دشتی است که در لابه‌لای تپه‌ها دیده می‌شود. حیات جانوری به‌ندرت وجود دارد.
چرا به این جزیره، جزیره سرگردان می‌گویند؟
زمانی که به این جزیره شگفت‌انگیز نگاه کنید، متوجه می‌شوید دو انتهای جزیره به‌دلیل پدیده سراب محو می‌شود و مانند یک کشتی می‌ماند که در کویر سرگردان است. مردم محلی منطقه، این تصور را دارند که این جزیره در طول روز از جایی به جای دیگر نقل مکان می‌کند و مکان ثابتی ندارد.
کندوهای نمکی
منبع عکس: irandeserts
از دیدنی‌های دیگر دریاچه، چندضلعی‌های منظم و نامنظمی است که پلی گن نام دارند. این چندضلعی‌ها یادآور کندوی عسل هستند، با این تفاوت که این‌ها کندوهای نمکی هستند! در فصول گرم سال، ارتفاع اضلاع این کندوها به ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر نیز می‌رسد و روی آن‌ها لایه‌های محکمی از نمک قرار دارد که اگر آن‌ها بشکنید، می‌بینید که نمک‌های زیر آن مرطوب و سفیدتر هستند.
حیات در دریاچه
منبع عکس: irandeserts
در گذشته دریاچه نمک آران و بیدگل دارای تنوع گیاهی و جانوری مهمی بود؛ اما در سال‌های اخیر با بستن سدهای گوناگون روی حوضه آبریز دریاچه، حیات این منطقه از بین رفته است. موجودات تک سلولی از خانواده میگوها و پلانکتن‌ها در این دریاچه زندگی می‌کنند. در اطراف این منطقه نیز حیواناتی چون شتر و روباه دیده می‌شود. اگر خوش شانس باشید شاید بتوانید زمان مهاجرت فلامینگوها به این مکان، آن‌ها را ببینید.
چه زمانی به دیدن دریاچه برویم؟
منبع عکس: irandeserts
بهترین فصل رفتن به دریاچه نمک، پاییز و بهار است؛ زیرا نه از گرمای طاقت فرسا خبری است و نه از سرمای زمستان. شب‌های دریاچه هم خنکی قابل‌تحملی دارد؛ به‌طوری که می‌توان با کیسه خواب روی دریاچه نمک خوابید و از شب‌های کویری و تماشایی این دریاچه لذت برد.
شب کجا اقامت کنیم؟
اگر همراه تورهای گردشگری به این منطقه سفر کردید، می‌توانید با برپایی کمپ، شب را در دل کویر و در دریاچه اقامت داشته باشید. کاروان‌سرای مرنجاب نیز می‌تواند انتخاب خوبی برای یک اقامت شبانه در دل کویر باشد.
نکته‌های ایمنی برای بازدید از دریاچه
منبع عکس: tnews
لازم است بدانید محیط‌های اطراف دریاچه آران و بیدگل حتی در فصل‌های گرم سال نیز به‌شدت باتلاقی هستند. وسعت این باتلاق‌ها در قسمت‌های غربی، بیشتر است. حوض قیلوقه در شرق و باتلاق دو کویر در جنوب شرقی، از جمله قسمت‌های باتلاقی این دریاچه هستند. بنابراین سفر به این منطقه نیازمند شناخت کافی و رعایت مسائل ایمنی است.
تنها به این منطقه سفر نکنید و حتما همراه با راهنمای راه بلد و حرفه‌ای وارد دریاچه شوید.
با اتومیبل به زمین‌های باتلاقی نزدیک نشوید و حداقل ۲۰۰ متر فاصله داشته باشید.
قطب‌نما و جی‌پی‌اس (GPS) همراه خود ببرید. در زمان رانندگی در دریاچه نمک، برای جلوگیری از آسیب به چشمهایتان، از عینک‌های آفتابی استفاده کنید.
آب کافی همراهتان باشد.
چطور به دریاچه آران و بیدگل برویم؟
مسیر اول: از شهرستان آران به‌سمت کاروان‌سرای مرنجاب بروی؛ پس از حدود ۳۵ کیلومتر، به دو راهی دریاچه نمک می‌رسید.
مسیر دوم: پس از عبور از کاروان‌سرای مرنجاب و طی مسافتی حدود چهار کیلومتر، به دو راهی چاه دستکن می‌رسید که با انتخاب مسیر شمالی می‌توانید راهی دریاچه شوید.
یادتان باشد زمین‌های اطراف دریاچه به‌شدت باتلاقی هستند و رانندگی در خارج از این دو مسیر می‌تواند باعث فرو رفتن خودرو در گِل‌های کویری شود.
عکس کاور: اینستاگرام (arshi.mojtaba@)
نویسنده: اکرم زمانی نور