یکی از شهرهای کمتر شناخته شده ایران، لار در جنوب شرقی استان فارس است؛ در دوران قدیم، لارستان به منطقه وسیعی از جنوب ایران گفته می‌شد و مناطق بسیاری به مرکزیت لار بود. شهری که بسیاری از ایرانیان ساکن شیخ‌نشین‌های جنوب خلیج فارس از آن بدین مکان‌ها مهاجرت کرده‌اند. در عصر صفویان این منطقه به‌واسطه قرار گرفتن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج‌فارس اهمیت بسیاری داشت و در دوران دیگر، دچار فراز و نشیب‌های متعدد شد. لار در دوران صفوی دارای حکومتی نیمه مستقل بود که حاکم آن از عمارتی زیبا موسوم به باغ و عمارت نشاط، منطقه را کنترل می‌کرد. این عمارت امروزه از جاهای دیدنی لار به شمار می‌رود.
باغ نشاط
باغ نشاط در داخل شهر قديم لار در کنار رودخانه خشک و در ضلع شمالی پل عباسی قرار گرفته است. این عمارت در وسط باغی به نام نشاط قرار دارد و هم باغ و هم عمارت هر دو به نام نشاط مشهور هستند. عمارت از ساختمان‌های مختلفی تشکیل شده است. عمارت باغ نشاط در دوره صفویه مرکز حکومت لار بوده است. مساحت اين باغ حدود يک هكتار و پوشيده از درختان كنار و نخل است. عمارت اصلی باغ نشاط، در سه طبقه بنا شده و ارتفاع ايوان آن به ۲/۵ متر می‌رسد و مساحت قصر ۱۳۵ در ۳۵ متر است. در وسط شاه‌نشین عمارت، منفذی ۸ ضلعی جهت نورگیری و تهویه هوای زیرزمین قرار دارد. زیرزمین این عمارت در سال‌های اخیر به‌عنوان زورخانه سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفت. بنا دستخوش تحولات زیادی شده و طبقه دوم و بادگیر آن به صورت کامل تخریب شده است. عمارت با گچبری‌های زیبا، مقرنس و حوض‌های هشت گوش در میان نخلستان، همراه با عمارت حمام و عمارت زاویه دراویش شکل گرفته است.
حمام باغ نشاط
حمام باغ نشاط، در بخش شمالی باغ نشاط قرار دارد و احتمالا تاريخ بنای آن همزمان با عمارت اصلی و مقارن با دوران افشاريه بوده است. حمام با سقف هلالی و ستون‌های سنگی مارپیچ و آهک‌بری‌های زیبا معماری جالب توجهی دارد. فضای داخلی حمام شامل بخش‌های مختلف از جمله گرمخانه و خزينه است و نيز بر ديوارهای آن نقوش تزيينی و خطوط نستعليق بسياری ترسيم شده است.
بنای حمام باغ از سه قسمت بینه، میاندار و گرمخانه اصلی تشکیل شده که نقوش آهک‌بری شده دیوارهای آن تا حدودی باقیمانده است و سنگ‌های قدیمی آن را در گوشه و کنار به صورت محدود می‌توان دید.
نورگیرهای موجود در سقف جهت جلوگیری از ورود هوای سرد بیرون و خروج هوای گرم داخل و هدایت نور به داخل حمام با شیشه پوشیده شده است که نور حمام را از طلوع آفتاب تا غروب تامین می‌کند.
بینه یا رختکن حمام‌نشین گاهی برای قبل و بعد از استحمام است.
حوضچه‌ای نه چندان بزرگ در وسط بینه ساخته شده است که هم به‌عنوان آب نما و هم به‌عنوان پاشویه آب سرد به توصیه شیخ بهایی برای جلوگیری از بیماری‌هایی همچون زکام و سرماخوردگی مانند دیگر حمام‌های قدیمی از آن استفاده می‌شده است.
در قسمت میاندر دو شبه حوضچه واقع در دیوارهای دو طرف مشاهده می‌شود که آب آن از خزینه آب گرم تامین می‌شده و یکی از موارد استفاده آن محبوس کردن بخار آب ناشی از آب این دو حوضچه در میاندر است که مانعی برای ورود هوای سرد بینه به داخل گرمخانه اصلی است. میاندر با دو ورودی به گرمخانه اصلی متصل می‌شود.
گرمخانه اصلی شامل چهار بخش است:
۱- خزینه آب سرد: از خزینه آب گرم کوچک‌تر و از آب سر پر بوده است.
۲- خزینه آبگرم: این خزینه دارای دیگ مسی بوده که وظیفه انتقال گرمای آب جوش درون خود به آب اطراف را بر عهده داشته است که متاسفانه این دیگ اکنون وجود ندارد. لازم به ذکر است آب دیگ مسی توسط تون (کوره) حمام گرم می‌شد که در پشت حمام واقع است.
۳- محل نظافت: محلی جداگانه و با عمقی بیشتر از سطح گرمخانه است که برای استفاده از مواد بهداشتی و حنا و... استفاده می‌شد.
۴- سالن گرمخانه اصلی: سقف این سالن دارای نورگیرهایی با کاربرد نوردهی است و دارای چهار ستون پیچدار و طاق‌های هفت و پنجی (جناغی) است که بار سنگین سقف را به دوش می‌کشد. دیوارهای این سالن با نقوش آهک‌بری به زیبایی تزیین شده است. کف سالن قبلا دارای تونل‌هایی مارپیچ جهت عبور آب گرم از خزینه بود که برای گرم کردن کف نشیمن‌گاه حمام و تخلیه خزینه و ایجاد تعادل گرمایی استفاده می‌شده است که به نام گربه‌رو خوانده می‌شود.
باغ نشاط در تاريخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۲، در فهرست آثار ملی ايران به ثبت رسيده است
نویسنده: نرگس صالح نژاد