استان فارس یکی از استان‌های دارای سابقه تاریخی در ایران است. این استان جاذبه‌های بی‌شمار طبیعی و تاریخی کم‌نظیری دارد. زیبایی‌های جاذبه‌های این منطقه از کشور برای کسانی که آن را از نزدیک دیده‌اند، قابل درک و توصیف‌ناشدنی است. یکی از زیبایی‌های طبیعی این استان دره تنگ هایقر در فیروزآباد است که به دلیل زیبایی و خاص بودن آن طبیعت‌گردان و دوست‌داران شگفتی‌های طبیعی را به سمت خود می‌کشاند.
تنگ هایقر، این جاذبه زیبا و چشم‌نواز شباهت بسیار زیادی به گرند کنیون در ایالت آریزونای آمریکا دارد. زیبایی و شگفت‌انگیز بودن این دره در آمریکا، گردشگران زیادی را از سراسر دنیا برای دیدن آن جذب می‌کند. این در حالیست که در ایران ما تنگ هایقر در فیروزآباد همان گرند کنیون است و با دیدن آن می‌توان شاهد شگفتی‌های طبیعت ایران بود.
گرند کنیون
تنگ هایقر از جاهای دیدنی فیروزآباد است و در ۳۵ کیلومتری جنوب غرب فیروزآباد، بعد از روستای رودبال قرار دارد. طول این تنگه حدود ۸ متر است و رودخانه قره آج و فیروز آباد در بستر آن جریان دارد. این رودخانه پس از پیچ و خم‌های بسیار با نام «مند» به خلیج فارس می‌ریزد. تنگ هایقر حاصل پویایی عملکرد زمین در این بخش از کوه‌های زاگرس است که سبب ایجاد طاقدیس در این منطقه شده است. این تنگه یک برش از پهنای طاقدیس است که فرسایش آب آن را گسترش داده و ژرف‌تر کرده است. تنگ هایقر دارای دیواره‌های بلندی است و آب رودخانه قره‌آج در ته دره جریان دارد. این دره از نوعی پوشش‌های گیاهی در اطراف خود برخوردار است و همین سبزه‌های کم قد، زیبایی آن را چندین برابر کرده‌اند. علاوه بر این، دیواره‌های صخره‌ای دره در اثر فرسایش، حالت پلکانی بسیار ریزی را به خود داده‌اند که بر زیبایی دیواره‌های تنگ افزوده است.
تنگ هایقر با پستی و بلندی‌های عجیب، دارای صخره‌هایی بلند است که عمق آنها به ۴۵۰ متر می‌رسد. آنچه سبب هیجان و شگفت‌انگیزی این دره است، عمق زیاد آن است. تصویر ته این تنگ، وقتی بر بالای آن ایستاده باشید، دارای چشم‌اندازی شگفت‌انگیز و هیجانی است. عمق این تنگه آن را به منطقه‌ای جذاب برای ماجراجویان حرفه‌ای تبدیل کرده است. لذت قرار گرفتن بر فراز تنگ هایقر را پیچیدن صدای آواز پرندگان و چلچله‌ها و پژواک آنها در گوش انسان و تماشای چشم‌انداز اطراف، رویایی و غیرقابل توصیف می‌کند.
منطقه گردشگری تنگ هایقر به دلیل وجود رودخانه قره‌آج امکان قایق‌سواری نیز دارد. همچنین برای بالا و پایین رفتن از دره باید به امکانات کوه‌نوردی و صخره‌نوردی مجهز بود. تنگ هایقر در منطقه گرمی قرار گرفته است و همین سبب می‌شود که در فصول گرم، جانوران و حشرات خطرناک نیز دیده شود. بنابراین هنگام خوابیدن در آن مناطق در فصول گرم، باید مواظب این حشرات بود.
نظر به اینکه تنگ هایقر در منطقه‌ای گرم قرار گرفته است، بازدید از این منطقه در فصل تابستان توصیه نمی‌شود؛ چرا که گرمای هوا لذت سفر را کمتر می‌کند. بازدید از دره و تنگ هایقر در فصل بهار که پوشش گیاهی سرسبز و آب بیشتری دارد، آرامش و فرصت بیشتری را برای دل دادن به ماجراجویی و شگفتی فراهم می‌کند. چرا که طبیعت بهاری، زیبایی تصویر این تنگ را چندین برابر می‌کند و به این صورت گردشی فرح‌بخش در هوایی خنک، لذت واقعی سفر را به انسان می‌دهد. این دره همانقدر که زیبا و شگفت‌انگیز است، به همان میزان نیز خطرناک است. بنابراین برای بازدید از آن و صخره‌نوردی، باید حتما دارای امکانات بود و با راهنما یا گروهی که منطقه را کامل می‌شناسند، همراه شد. شاید تنها کسانی بتوانند از این منطقه با جزییات کامل دیدن کنند که حتما سابقه کوه‌نوردی داشته باشند.
این دره و تنگ زیبا علاوه بر اینکه یک جاذبه طبیعی بکر است، صحنه‌هایی تاریخی را نیز به خود دیده است. همنشینی با عشایر قشقایی که در نزدیکی دره هایقر قرار دارند و گوش دادن به صحبت‌های آنها مشخص می‌کند که تنگ هایقر در رویارویی بین عشایر و نیروهای انگلیسی شاهد ماجراهایی بوده است. گویا همین دره با ساختار طبیعی‌اش کمکی بوده به عشایر قشقایی تا اینکه بتوانند در برابر نیروهای انگلیسی مقاومت کرده و آنها را شکست دهند. یکی از جاذبه‌هایی که می‌توان در بازدید از دره هایقر مشاهده کرد، همنشینی با عشایر ترک قشقایی و همصحبتی با آنان و آشنایی با فرهنگ عشایر این منطقه است. در نزدیکی تنگ هایقر سدی زده شده که این سد از طبیعی بودن بکر این منطقه اندکی کاسته است. اهالی فیروزآباد می‌گویند همین سد در حال حاضر مانعی است که سبب شده حق این منطقه به عنوان یک جاذبه بکر طبیعی آنطور که باید ادا نشود.
برای دسترسی به این تنگ از سمت شیراز، ۱۵۰ کیلومتر تا فیروزآباد فاصله است که باید طی شود؛ پس از آن ۴۰ کیلومتر هم باید از فیروزآباد گذشت تا به تنگ هایقر رسید. برای اقامت در این منطقه برای ساعتی کوتاه می‌توان با عشایر منطقه وقت گذراند، اما اگر بخواهید مدت بیشتری در این منطقه بمانید، جایی برای اقامت در تنگ هایقر نیست و باید از امکانات اقامتی در شهر فیروزآباد استفاده کرد.
تنگ هایقر به عنوان گرند کنیون ایران قابل دسترس برای تمامی طبیعت‌دوستان و علاقه‌مندان به ماجراجویی و بازدید از شگفتی‌های طبیعت است. کسانی که بازدید از دره گرند کنیون را برای خود مقدور نمی‌دانند، با دیدن تنگ هایقر می‌توانند مشابه آن را تجربه کنند.
نویسنده: زهرا آذرنیوش