ایران، استان تهران، تهران، خيابان كارگر شمالی، خیابان شانزدهم (فرشی مقدم)، ورودی درب شماره ۲، پردیس شمالی دانشگاه تهران
شماره تماس:
برای دیدن شماره تماس کلیک کنید.
توضیحات:
موزه پزشکی ایران در سال ۱۳۸۰ با همکاری سازمان میراث فرهنگی و دانشگاه علوم پزشکی تهران با عنوان «موزه ملی تاریخ علوم پزشکی» با اهداف «تدوین تاریخ جامع علوم پزشکی»، «ایجاد مرکز جامع اطلاع رسانی تاریخ علوم پزشکی»، «شناسایی منابع مکتوب»، «مؤسسات و افراد پژوهشگر، آثار، ادوات، اسناد و نسخ خطی مربوط به تاریخ علوم پزشکی»، «برگزاری برنامه‌های بزرگداشت مفاخر تاریخ علوم پزشکی و معرفی خدمات و آثار ایشان» و در نهایت «ایجاد ارتباط و همکاری با سایر مراکز تحقیقاتی در زمینه تاریخ علوم پزشکی ایران در داخل و خارج از کشور» افتتاح شده است.
«موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران» از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌رود و در بنایی قدیمی با مساحتی بیش از ۹۰۰۰ متر مربع در منطقه امیر‌آباد که از بناهای بازمانده دوره قاجاری محسوب می‌شود، تاسیس شده است.
این بنا در دوره ناصرالدین شاه قاجار به دستور امیرکبیر (حدود ۱۶۰ سال پیش) ساخته شده و به روایتی کالسکه خانه امیرکبیر بوده است.
بنای موزه در تاریخ ۱۳۷۸/۴/۲۹ با شماره ثبت ۲۳۴۷ در سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده است.
بنای موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران
آثار و اشیاء به نمایش درآمده در این موزه، یافته‌های ملموس دوره‌های پیش از تاریخ، تاریخی و ابزار و ادوات پزشکی در دوره معاصر را دربرمی‌گیرد.
از بخش‌های موزه می‌توان به بخش‌های اصلی «دیرین انسان‌شناسی»، «مردم شناسی»، «اسناد و نسخ خطی»، «دامپزشکی»، «چشم پزشکی»، «دندان پزشکی»، «دواخانه نظامی»، «اشیاء امانتی موزه ملی ایران»، «نمایشگاه موقت» و بخش‌های جنبی موزه، مانند «کتابخانه تخصصی»، «سالن‌های اجتماعات و کنفرانس» اشاره کرد.
در ادامه به اختصار، توجه شما را به برخی از بخش‌های اصلی موزه جلب خواهیم کرد.
بخش دیرین انسان شناسی
این بخش چگونگی تحول و تکامل نوع انسان در جهان و روند دگرگونی ابزارهای سنگی را در ایران نشان می‌دهد.
به علاوه این بخش دارای تعدادی اسکلت و جمجمه است که از حفریات باستان‌شناسی در نقاط مختلف کشور به دست آمده است. در غرفه دیرین‌انسان‌شناسی، جمجمه‌ای متعلق به یک دختر ۱۳ ساله دیده می‌شود که قدمت آن به حدود ۴۹۰۰ سال پیش برمی‌گردد.
در این بخش جسد زنی ۶۰ تا ۷۰ ساله دیده می‌شود که بدن او در شرایط طبیعی مومیایی شده و بخش اعظم جسد باقی مانده است. این جسد را از گورستانی در یزد به دست آورده‌اند و حدود ۹۰۰ سال قدمت دارد.
بخش مردم شناسی
در این بخش تعدادی زیادی ابزار طب سنتی ایران وجود دارد.
طب سنتی دو مرحله دارد. مرحله اول شامل اعمال و کارهایی است که در طب سنتی انجام می‌شود. مانند حجامت، زالواندازی و استفاده از گیاهان دارویی. مرحله بعد شامل اعتقادات و باورهای مردم ایران است.
برای نمونه، آنان باور دارند که هر بیماری با یک انرژی بد در بدن به وجود می‌آید و برای حفظ یا پیشگیری از ورود این انرژی‌های بد آن‌ها، کارهایی نظیر دعا کردن، مراسم درمانی، خالکوبی و... انجام می‌دهند.
بخش مردم شناسی موزه پزشکی
بخش اسناد و نسخ خطی
این غرفه متشکل از مجموعه‌ای از نسخ خطی طبی کهن و هم‌چنین اسناد و اعلامیه‌های طبی مربوط به دوران قاجار است.
بخش اسناد و نسخ خطی
در این بخش اسناد، نسخه‌ها و تصویر دکتر «احمدیه» به نمایش درآمده است. وی از اولین فارغ‌التحصیلان دارالفنون بوده است که بین طب جدید دارالفنون و طب سنتی پیوند ایجاد کرده و در کار خود به موفقیت‌های بزرگی رسیده است.
از جمله کتب این بخش کتاب «طب‌المنصوری زکریای رازی» است که از آن نسخه‌های زیادی در دنیا وجود دارد.
نسخه‌ای که در این موزه نگهداری می‌شود، قدیمی‌ترین نسخه شناخته‌شده این کتاب و مربوط به حدود ۱۰۰۰ سال پیش است.
بخش دامپزشکی
در این بخش ابزار و وسایل دامپزشکی که از رده علمی خارج شده به نمایش درآمده است.
بخش دامپزشکی
از میان اسناد دامپزشکی این غرفه، یک تصویر از تاریخ دامپزشکی مهم‌تر از بقیه به نظر می‌رسد و آن تصویری از آناتومی بدن اسب است که مربوط به حدود ۵۰۰ سال پیش است.
البته که این تصویر از نظر شکل ظاهری و جاگذاری اعضای بدن اشتباه است، اما ۵۰۰ سال پیش نه دستگاه‌های عکسبرداری بوده و نه دستگاه‌های پیشرفته تشریح. بنابراین دانشمندان هر تصور و تخیلی از بدن حیوانات داشتند، آن را نقاشی می‌کردند.
بخش چشم پزشکی
در این بخش ابزار و وسایل چشم‌پزشکی به نمایش درآمده که متعلق به آقای پروفسور شمس است. ایشان پدر علم چشم‌پزشکی نوین در ایران هستند. او برای اولین بار در ایران عینک ساخت و اولین بار عمل جراحی روی قرنیه چشم را انجام داده بسیار موفقیت‌آمیز بود.
در این بخش تصویر نقاشی، میز کار، لباس فارغ‌التحصیلی، مقاله‌ها، نشان‌ها و مدال‌های ایشان به نمایش درآمده است.
بخش چشم پزشکی
داروخانه نظامی
این بخش شامل اسناد و مدارک و اشیاء به جا مانده از داروخانه نظامی است که نشان‌دهنده وضعیت داروخانه‌های قدیم ایران و نحوه‌ی اداره آن‌ها و هم‌چنین روند داروسازی و نگهداری داروها در گذشته است.
نخستین داروخانه نوین حدود سال‌های ۱۸۵۰ تا ۱۸۶۰ میلادی توسط وزارت جنگ آن زمان از کشور اتریش خریداری شده است.
حدود ۲۰ تا ۳۰ سال پس از آن، این داروخانه به دکتر «عبدالحسین نظامی» داروساز و دانش آموخته فرانسه داده شد و از آن زمان به بعد به داروخانه نظامی مشهور شده است.
دواخانه نظامی، موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران
این داروخانه در خیابان چراغ گاز قدیم (امیرکبیر فعلی) تاسیس شده و حدود ۲۵ تا ۳۰ سال بعد از تاسیس دواخانه و فوت مرحوم «هادی خان»، خواهرزاده ایشان «عبدالحسین خان نظامی» مسئولیت داروخانه را بر عهده گرفت.
داروخانه نظامی اولین و تنها داروخانه‌ای بوده است که تمام احتیاجات دارویی ارتش را تامین کرده است و از بدو تاسیس تمام موارد مورد نیاز خود را به خارج از کشور سفارش داده و وارد کرده است.
«دواخانه نظامی» از بدو تصدی مرحوم «عبدالحسین خان نظامی» دارای دفاتر منظمی بوده است. در این دفاتر تاریخ نسخه، نام طبیب، نام بیمار، ترکیب دارو، مقدار مواد و قیمت همه‌ی آن‌ها ثبت شده است.
نمونه دفتر ثبتی دواخانه نظامی
چندی بعد این داروخانه بابت طلب «عبدالحسین خان» از ارتش به ایشان واگذار شده است. پس از فوت «عبدالحسین خان» در سال ۱۳۱۹ هجری شمسی فرزند ایشان دکتر «امیر هوشنگ نظامی» استاد برجسته دانشکده‌های پزشکی و داروسازی دانشگاه تهران عهده‌دار امور این داروخانه شده است.
داروخانه در سال ۱۳۶۷ هجری شمسی تعطیل و پس از فوت دکتر «امیر هوشنگ نظامی» در سال ۱۳۷۱ به دانشکده داروسازی دانشگاه تهران منتقل شده است.
سال ۱۳۸۱ با تلاش و پیگیری همسر بزرگوار دکتر نظامی، سرکار خانم دکتر «زرین‌دخت شرقی» داروخانه همراه کلیه اسناد، مدارک، عکس‌ها، نامه‌ها، تجهیزات ساخت، دارو (قرص، شربت و شیاف) و کلیشه بروشورهای داروهای آن روزگار را به «موزه ملی تاریخ علوم پزشکی» اهدا و با استفاده از عکس‌های قدیمی و قطعات به جای مانده، با هزینه سرکار خانم دکتر شرقی داروخانه به صورت اصلی خود بازسازی و نصب شده است.
داروخانه نظامی، موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران
«داروخانه نظامی» پس از بازسازی طی مراسم بزرگداشتی که به همت «موزه ملی تاریخ علوم پزشکی» و «مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی» برای خاندان نظامی برگزار شد در دوازدهم شهریور ماه ۱۳۸۲ در محل موزه افتتاح شده است.
تجهیزات مجموعه دواخانه نظامی
تجهیزات این مجموعه عبارتند از:
دستگاه شیشه پر کن، دستگاه شربت‌سازی، دستگاه صافی، صافی، همزن، دستگاه حب‌بر، دستگاه عصاره‌گیر، ترازو، هاون چینی، دستگاه تقطیر، ظروف آزمایشگاهی، دستگاه پرس برای تهیه کاشه، دستگاه آلبومین متر، قالب قرص‌زنی، سرنگ شیشه‌ای مدرج، آتش‌گردان، چراغ الکلی، ساکشن دستی، ظروف دو جداره برای حرارت غیر مستقیم، قالب شیاف، قالب قرص، دستگاه مهر برجسته، کلیشه‌های قدیمی مورد استفاده در داروخانه، نمونه‌هایی از بروشورهای دارویی.
بخشی از دواخانه نظامی، موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران
قالب‌های قرص سازی، دواخانه نظامی
سرنگ‌های شیشه‌ای قدیمی، دواخانه نظامی
نمونه‌ای از کلیشه‌های مورد استفاده داروخانه نظامی
بخشی از ویترین دواخانه نظامی، موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران
این موزه در ایام شنبه تا چهارشنبه، به غیر از روزهای تعطیل از ساعت ۸ صبح الی ۱۵ بعدازظهر در محل خيابان كارگر شمالی، خيابان شانزدهم (فرشی مقدم) به روی علاقه‌مندان باز است.
نویسنده: فاطمه رشیدی
museum@tums.ac.ir
شبکه‌های اجتماعی کسبوکار
هنوز هیچ راه ارتباطی‌ای با این کسبوکار اضافه نشده است.