امامزاده به فرزند یا نوادگان امامان دوازده‌گانه شیعه و مقابر آن‌ها گفته می‌شود. در ایران تعداد بسیاری امامزاده در شهرها و روستاهای مختلف وجود دارد. این امامزاده‌ها معمولا توسط سازمانی به نام سازمان اوقاف و امور خیریه اداره می‌شوند. علت وجود امامزاده‌ها در ایران مهاجرت آن‌ها به این کشور بوده است. مورخان شیعه دلایل بسیاری در خصوص علت گسترده مهاجرت فرزندان امامان شیعه به ایران ذکر کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها امنیت موجود در ایران در دوره مورد بحث و محبوبیت در بین مردم ایران در مناطق شیعه‌نشین و فضای مناسب برای ترویج و تبلیغ مذهب تشیع، مسایل فقهی و شرعی و جذب نیرو برای قیام علویان بوده است. از امامزاده‌های بسیاری که در ایران وجود دارند، یکی هم آرامگاه امامزاده بی‌بی عصمت است.
امامزاده بی‌بی عصمت
امامزاده بی‌بی عصمت خاتون از نوادگان امام جعفر صادق(ع) روی تپه‌ای در کوهبنان کرمان قرار گرفته است
در شمال غربی شهرستان کوهبنان در استان کرمان، روی یک تپه، آرامگاهی قرار گرفته که محل برگزاری مراسم‌های مذهبی و زیارت اهالی منطقه و از جاهای دیدنی کوهبنان است. این مکان آب و هوای خوش و مطبوعی دارد، از این‌رو دارای اهمیت دوچندان است. این مکان زیبا و سرسبز یکی از مهم‌ترین مکان‌های زیارتی و سیاحتی کوهبنان به‌شمار می‌رود. آرامگاه روی تپه با عنوان آرامگاه بی‌بی عصمت کوهبنان شهرت دارد که در فصول گرم و روزهای تعطیل پذیرای گردشگران و زائران بسیار از شهرهای دور و نزدیک است.
امامزاده بی‌بی عصمت کوهبنان را با ۱۴ واسطه به امام جعفر صادق (ع) می‌رسانند. سیده بی‌بی عصمت را خاتونی فاضله و عظیم‌الشان دانسته‌اند. وی دختر سید جلال حیدر عریضی از سادات معروف یزد است که به زهد و تقوی آراسته بوده و خاندان او بالغ بر ۵۰۰ سال، رهبری و نقابت سادات یزد، کرمان، شیراز و اصفهان را بر عهده داشته‌اند. سیده خاتون یک برادر و ۳ خواهر داشت. مادر آن‌ها دختر قطب‌الدین مجتبی حسینی عریضی یزدی بود که از مشاهیر سادات یزد بوده است. اجداد سیده عصمت در یزد دارای گنبد و بارگاه بودند. مطابق شجره‌نامه بازمانده از این خاندان، به نظر می‌رسد سیده بی‌بی عصمت در قرن هفتم هجری وفات یافته است. برخی بر این عقیده‌اند که بی‌بی عصمت عروس امامزاده سید سلیمان شاه که در کوهبنان دفن است، بوده است.
تاریخچه آرامگاه امامزاده بی‌بی عصمت
امامزاده بی‌بی عصمت به دلیل شفابخش بودن دارای اهمیت بسیار اهمیت دارد
بنای امامزاده بی‌بی عصمت از گذشته به‌صورت مقبره‌ای به‌وسیله یک بنای کوچک که دور از قبر قرار داشت، از سایر قبرها متمایز بود. بعد از سال ۱۳۴۲ هجری شمسی به علت شفای زنی معلول و به همت این بانوی شفا یافته بازسازی و مرمت شد و پس از آن سبب شد از اطراف و اکناف، مشتاقان و عاشقان هر روز و هر هفته گرد این مزار جمع شده و از فضای آن بهره‌مند شوند. بنای امامزاده بی‌بی عصمت تا قبل از سال ۱۳۵۶ شمسی وسعت بنای امروزی را نداشته است. در همین سال فردی معتقد به اهل بیت به نام استاد حسین پورمیرزایی اقدام به ساختن بنای امروزی کرد و مقبره را به شکل امروزی درآورده است. این بنا تا به امروز نیز در دست ساخت و تکمیل قرار دارد. استاد میرزاپور به دلیل خدمات بسیار به امامزاده، پس از مرگش در کنار جوار امامزاده به خاک سپرده شد. در حال حاضر کسانی که به زیارت امامزاده می‌روند، از قبر این مرد نیکوکار هم بازدید می‌کنند.
امامزاده بی‌بی عصمت سبک معماری خاص و جذابی دارد و ضریح آن از شن و سیمان ساخته شده است
زیربنای امامزاده و حرم مطهر ۷۵۰ متر مربع در ابعاد ۲۵ در ۲۵ متر است. ضریح امامزاده در وسط این بنا به شکل ضریح‌های متداول امامزاده‌ها در ابعاد ۲ در۳ به‌صورت مشبک با طرحی که خود حاکی از خلاقیت و نوآوری است، قرار دارد. این ضریح طرح مشبک خاصی دارد که بسیار جذاب و دیدنی است. مصالحی که در ساخت ضریح به کار رفته، برخلاف سایر ضریح‌ها که معمولا از چوب یا فلز ساخته می‌شوند از سیمان و شن ساخته شده و همین در زیباتر و خاص‌تر شدن بنا تاثیر گذاشته و آن را از نظر زیبایی جذاب و وصف‌ناپذیر کرده است. این بنای زیبا از نظر معماری سبک خاصی دارد. در جوانب ضریح، چند شبستان برای اقامه نماز و روضه‌خوانی هیئت‌های عزاداری و سخنرانی دیده شده است. در هر چهار ضلع اطراف امامزاده، فضای سبز مشجری دیده می‌شود که معمولا زائران و گردشگران و بازدیدکنندگان از این مکان، در سایه این درختان اتراق کرده و چند ساعتی را استراحت می‌کنند.
این بنای باشکوه در نوع خود از نظر معماری بی‌نظیر است و ابعاد مختلف هندسی دارای سبک خاصی هستند، به‌طوری که دورنمای این بنا شباهت بسیاری به بنای بیت‌المقدس دارد. در ضلع غربی امامزاده، ساختمان مخصوص زوار و متولی وجود دارد. کمی دورتر از آن، دستشویی و وضوخانه و ظرف‌شویی بزرگی ساخته شده است. در چهار ضلع این امامزاده، فضای سبز پوشیده از اشجار دیده می‌شود که به زیبایی آن افزوده و همگی حاصل زحمات متولی امامزاده است. در ضلع شمالی بنا، چندین سرسره سیمانی ساخته شده که طرح آن‌ها بسیار جالب است و برای استفاده خانواده‌ها و فرزندان آن‌ها در این مکان تعبیه شده‌اند. اگر گذرتان به کرمان افتاد و به کوهبنان سفر کردید، حتما از آرامگاه بی‌بی عصمت در این شهر دیدن کنید.
بازدید از این مکان مذهبی و تاریخی هم زیارت است و هم سیاحت. خاتون بودن این امامزاده و شهرت شفابخش بودن آن سبب شده است که افراد بسیاری با خلوص نیت به این مکان اعتقاد پیدا کنند. علاوه بر وجود فضای عرفانی در این امامزاده، زیبایی طبیعت سرسبز و معتدلی آب و هوای این منطقه توانسته است، جذابیت خاصی برای گردشگران و بازدیدکنندگان از این مکان به ارمغان بیاورد.
نویسنده: زهرا آذرنیوش