کاروانسرای مورچه‌خورت یکی از جاذبه‌های تاریخی و جاهای دیدنی استان اصفهان است که قدمت آن به عصر صفوی می‌رسد. این کاروانسرا در سمت چپ جاده اصفهان تهران قرار دارد و در ۴۵ کیلومتری شمال غربی اصفهان واقع‌شده است. بنا دارای ابعادی برابر با ۷۵ در ۸۶ متر است. در چهارگوشه این کاروانسرا چهار برج مدور قرار دارد. دو برج توپر بوده و دوبرجی که در طرفین در ورودی قرار دارد توخالی است که از فضای داخلی آن به‌عنوان سرویس بهداشتی استفاده می‌کردند. درگاه ورودی از طریق راهرویی با سه دهانه شامل راهروی کوتاه، سرسرا و در انتها ایوان بزرگ شرقی به حیاط داخلی راه دارد. در این قسمت دو اتاقک و بالاخانه‌هایی وجود دارد که مورد استفاده کاروانسرا دار و نگهبانان بوده است.
واژه مورچه‌خورت به دو گونه و دو صورت تلفظ رایج است، برخی این واژه را مورچه‌خوار و برخی مورچه‌خورت می‌گویند و می‌نویسند.
به‌طورکلی ویژگی‌های ساختمان بنا نشان‌دهنده صفوی بودن آن است. با مقایسه فرم، شکل و پلان بنا با برخی از کاروانسراهای صفوی می‌توان ساخت آن را به زمان شاه‌عباس اول نسبت داد. سر در ورودی شباهت زیادی با سر در کاروانسرای حسینیه و کاروانسرای گبرآباد دارد. این دو بنا مربوط به زمان شاه‌عباس اول هستند.
از طرفی وضعیت ورودی اصطبل ها به‌طور کامل قابل‌مقایسه با ورودی اصطبل‌های کاروانسرای کوهپایه و بیزیون است که اولی دارای کتیبههای مربوط به زمان شاه‌عباس اول و دومی نیز هم‌عصر آن است. تنها کتیبه بنا که در فضای داخلی سردر قرار دارد مربوط به دوره قاجار بوده و نشان دهنده انجام تعمیراتی در سال ۱۲۵۱ هجری قمری است.
تاورنیه در تفسیر منازل بین‌راهی از کاشان به اصفهان از مورچه‌خورت با عنوان «می شیاکو» نام‌برده است و چنین مینویسد:
از قهرود باید سه لیو در میان کوه عبور کرد از آنجا تا اصفهان در هر سه لیو فاصله یک کاروانسرا بناشده است و اولی موسوم به آشایا (آقا کمال) است، دومی که در وسط یا نصفه راه قهرود اصفهان است می شیاکور (مورچه‌خوار) نامیده میشود. که یک کاروانسرای تنها نیست بلکه چند کاروانسرا است و بهترین قسمت ده را تشکیل میدهد.
امروزه از آن کاروانسراهای متعدد تنها یک کاروانسرا باقی‌مانده است. در اوایل دوره قاجار به خاطر اهمیت این راه ارتباطی به تعمیر این کاروانسرا اقدام کردند ولی در اواخر این دوره کاروانسرا وضعیتی ویران پیداکرده است و کمتر مسافران در آن اقامت کرده و بیشتر از چاپارخانه مورچه‌خورت استفاده می‌کرده‌اند.
شاردن که در عهد چند پادشاه صفوی به ایران سفرکرده است در سفرنامه خود از مورچه‌خورت به‌صورت «موچاکن» یاد میکند و در مورد آن می‌گوید:
در ساعت نه شب به موچاکن رسیدیم. این آبادی قریه بزرگی است که دارای پانصد باب خانه، باغچه و کاروانسراهای متعدد و باغات و بساتین بسیار و آب‌های روان است.
مدیر کاروانسرای عباسی در مصاحبه‌ای می‌گوید:
اهمیت این کاروانسرا، در پتانسیل آن برای جذب گردشگران خارجی و داخلی است. کاروانسرای توریستی مورچه‌خورت می‌تواند بازویی قدرتمند در جذب سرمایه گردشگری باشد که این امر توجه و اهتمام مردم و مسئولان را می‌طلبد.
در سال ۱۳۲۱ هجری شمسی، این کاروانسرا به پادگان نظامی تبدیل شد. پس از انقلاب اسلامی ایران نیز کاروانسرای عباسی در تملک سپاه پاسداران استان اصفهان قرار داشت، در سال ۷۹ شرکت توسعه گردشگری ایران و پنج سال پس‌ازآن از سوی دو شرکت خصوصی با ۶۵ و ۳۵ درصد سهم خریداری شد.
موقعیت کاروانسرا مورچه خورت روی نقشه
$('.map-container')
.click(function(){
$(this).find('iframe').addClass('clicked')})
.mouseleave(function(){
$(this).find('iframe').removeClass('clicked')});
نویسنده: فاطمه محمدی