خانه انصاری از خانه‌های قدیمی زیبا و جاهای دیدنی ارومیه است که قدمت آن به دوران قاجار برمی‌گردد. این خانه در میدان امام حسین (معروف به میدان گول اوسته)، امتداد خیابان مدنی ۲، کوچه انصاری قرار دارد. خانه انصاری به بابک جعفری متعلق بود که بعدها دختر ایشان (بدرالملوک)، همسر سیف‌الله‌خان انصاری این بنا را به ارث برد که علت نام‌گذاری این خانه به «انصاری» نیز به همین علت است.
از شکل بنا و کتیبه‌های موجود در کاشی‌های تزیینی خانه می‌توان نتیجه گرفت که این خانه بین سال‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۳۴ ساخته شده است. این خانه در سال ۱۳۸۳ مورد مرمت قرار گرفته و اکنون در دست آموزش و پرورش ناحیه ۲ ارومیه قرار دارد و بازدید از آن برای همه آزاد است.
معماری بنا
خانه انصاری ارومیه دارای آجرهای لعاب دار فیروزه‌ای و کاشی‌های هفت رنگ است که بر زیبایی این بنا افزوده است. سنگ و آجر، خشت و چینه، سقف پوشش چوبی و اندود گچ و تخته پوش از مصالحی هستند که در ساخت این خانه تاریخی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، همچنین پشت بام خانه را با کمی کاه و گل، عایق‌کاری کرده‌اند. بنا دارای دو طبقه است که به شکل چهارگوش و رو به شمال ساخته شده و در وسط حیاط و باغ بزرگ قرار دارد. ورودی‌های ساختمان در جبهه شمال شرقی و شمال غربی قرار دارد که به وسیله راه‌پله‌های دو طرفه سنگی و طاق‌های هلالی آجری ساخته شده است. از طریق این ورودی‌ها می‌توان به طبقه همکف و طبقه اول و اتاق‌های دوضلع شرقی و غربی، حیاط، باغ و واحد ساختمانی دیگری که در جناح غربی این ساختمان قرار دارد، راه پیدا کرد.
طبقه همکف تا ارتفاع حدود دو متری به شکل زیرزمین از سنگ‌های تراش‌شده و طبقه اول از آجر ساخته شده است. این طبقه یک پذیرایی بزرگ و دو اتاق کوچک و یک راهرو در طرفین به طور قرینه دارد.
نمای بیرونی خانه انصاری با کاشی‌های هفت رنگ و آجرهای لعاب‌دار فیروزه‌ای آراسته شده که باعث جذابیت و دل‌نشینی هر چه بیشتر بنا شده است
ساختمان دیگری نیز وجود دارد که در جبهه غربی خانه و از سنگ و آجر و چینه ساخته شده که به وسیله این ساختمان می‌توان به همه بخش‌های قبلی رفت و آمد کرد. این ساختمان دارای حیاط و اتاق‌های تو در تو و زیرزمین است.
باغ انگوری در جبهه جنوبی و اندرونی خانه قرار دارد که به وسیله دیوار خشتی و پایه‌های آجری حصار بندی شده است.
مشکلات بنا
عدم توجه به فضا و محدوده خانه انصاری، سبب شده که این خانه از نگاه مردم پنهان بماند و فضای داخلی آن توسط میراث فرهنگی کمتر مورد رسیدگی قرار گیرد.
کاربردهای بنا
به منظور استفاده دانشجویان معماری و نقشه‌کشی از این خانه در پروژه‌ها و مقاله‌های خود، محدوده خانه در اختیار این دانشجویان قرار دارد.
خانه انصاری در ۲۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۵ با شماره سند ۱۸۵۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عکس‌های گالری از طاها اصغرخانی
نویسنده: فرناز رهبران رنجبر