دشت سهرین در شمال شهر زنجان یک زیستگاه طبیعی برای نوعی آهوی زیبای ایرانی و از جاهای دیدنی زنجان است که از این نظر یک منطقه پراهمیت طبیعی در شمال غرب کشورمان محسوب می‌شود. اگر از طرفداران طبیعت‌گردی هستید، در این مقاله همراه ما باشید تا با این دشت زیبا آشنا شوید.
موقعیت
منطقه حفاظت شده دشت سهرین در حدود ۴۰ کیلومتری شمال شهر زنجان واقع شده است. کافی است از جاده‌ای که زنجان را به روستاهای شمالی این شهر متصل می‌کند، حرکت کنید و سپس به مسیر فرعی که به روستاهای «سهرین» و «دگاه» راه دارد، بپیچید تا به این دشت زیبا برسید. موقعیت دقیق‌تر دشت سهرین را می‌توانید در نقشه زیر ببینید:
$('.map-container')
.click(function(){
$(this).find('iframe').addClass('clicked')})
.mouseleave(function(){
$(this).find('iframe').removeClass('clicked')});
مشخصات جغرافیایی
عرض متوسط این دشت در حدود یازده کیلومتر و متوسط ارتفاع آن از سطح آب‌های آزاد ۱۶۵۰ متر است. همچنین شیب متوسط دشت سهرین دو تا سه درصد به سمت جنوب غربی است. وسعت کلی این دشت را می‌توان بیش از سی هزار هکتار در نظر گرفت.
اقلیم منطقه‌ای که دشت سهرین در آن واقع شده است، از نوع خشک و سرد است. دمای متوسط این دشت در طول سال در حدود ۱۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی سالانه این ناحیه هم در حدود ۷۱ درصد است.
زیستگاه آهوان
یکی از اصلی ترین دلایل اهمیت که موجب شده تا به یک منطقه حفاظت شده نیز تبدیل شود، ساکنین مهاجر آن است. دشت سهرین در فصل تابستان میزبان خیل عظیمی از آهوان زیبای ایرانی است که به اینجا مهاجرت می‌کنند. این آهوها به‌صورت پراکنده از خرداد ماه تا آذرماه هر سال در این دشت مشاهده می‌شوند.
آهوهایی که به دشت سهرین می‌آیند، آخرین بازماندگان آهوی ایرانی از نوع gazelle subgutturosa در شمال غرب کشورمان هستند. طبق سرشماری که چند سال پیش در این منطقه انجام گرفته است، جمعیت این آهوها در حدود ۱۴۵۰ راس بوده است. هر چند در آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۶ این تعداد به ۱۱۰۵ کاهش پیدا کرد. جالب است بدانید که در سال ۱۳۵۸ جمعیت این آهوهای مهاجر بالغ بر سه هزار راس شمارش شده بود.
البته علاوه‌بر این آهوها، گونه‌های جانوری دیگری همچون گرگ، شغال، روباه، گراز، خرگوش، انواع چکاوک، عقاب طلایی، دلیجه، زنبورخوار، جغد، بحری و چند نمونه دیگر از جانداران مختلف در این دشت پهناور و زیبا به چشم می‌خورند.
گونه‌های گیاهی
در ارتفاعات دشت سهرین، قارچهای خوراکی (دنبلان)، ریواس، کنگر، کاکوتی، آویشن و برخی دیگر از گیاهانی که می‌توانند برای مصارف خوراکی یا دارویی مورد استفاده قرار گیرند، یافت می‌شود. همه ساله مردمی که در روستاهای اطراف این دشت زندگی می‌کنند برای جمع‌آوری برخی از این گیاهان ارزشمند به سوی دشت سهرین می‌روند.
احساس نیاز به حفاظت از منطقه
در سال ۱۳۵۷ بود که سازمان حفاظت از محیط زیست که از اهمیت این دشت به‌عنوان زیستگاه طبیعی برای گونه‌های مختلف جانوری آگاه بود، تصمیم به حفاظت از این منطقه گرفت. از آنجایی که به علت توسعه راه‌ها و شهر‌ها و مناطق مسکونی و همچنین خطوط انتقال برق و گاز، روند گذر این آهوها مختل می‌شد و امکان از بین رفتن و شکار شدن آن‌ها نیز بیشتر می‌شد، حفاظت از این منطقه اجتناب ناپذیر به نظر می رسید. ازاین‌رو، دشت سهرین در بهمن ماه سال ۱۳۵۷ با مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست و در قالب بخشی از منطقه حفاظت شده سرخ آباد تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.
زنگ خطر
در مهر ماه سال ۱۳۹۶ عنوان شد که در آخرین سرشماری در منطقه سهرین فقط ۱۱۰۵ راس آهو شمارش شده‌اند که این تعداد در مقایسه با چند سال قبل روند کاهشی را نشان می‌دهد و این کاهش تدریجی جمعیت آهوها در طی سالیان متوالی به‌نوعی زنگ خطری زیست محیطی برای این منطقه به حساب می‌آید.
مسئولان اداره کل محیط زیست استان زنجان در مورد علت این اتفاق این‌گونه ادعا کرده‌اند که توسعه کشاورزی در دشت سهرین زیستگاه این آهوها را در معرض خطر قرار داده است. تغییر کاربری‌های غیرمجاز و تغییر الگوی کشت در منطقه هم باعث شده که آهوها دشت سهرین را ترک کرده و به سمت منطقه شکار ممنوع «فیله خاصه» در انتهای منطقه سرخ‌آباد مهاجرت کنند.
همچنین حفر شدن چاه‌های متعدد و افزایش عبور ماشین‌آلات کشاورزی باعث شده است که آهوها نتوانند همچون گذشته با آرامش لازم و امنیت خوب در این زیستگاه طبیعی زندگی کنند و مجبور به ترک دشت سهرین می‌شوند.
سخن آخر
دشت زیبای سهرین در استان زنجان یک منطقه بسیار مهم زیست محیطی در ایران است که می‌تواند در بخش اکوتوریسم گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب کند. این دشت زیستگاه گونه های جانوری ارزشمندی است که شاخص ترین آن‌ها آهوان زیبای ایرانی هستند.که به تعداد زیادی در این منطقه یافت می‌شوند. امید است با برنامه‌ریزی‌های درست و تدابیر مناسب، از این جانداران زیبا و زیستگاه آن‌ها حفاظت شود و مانع از بین رفتن آن‌ها در سالیان آینده بر اثر خطرات گوناگون شد.
عکس‌های دوم و سوم گالری از فلاحت زاده
نویسنده: پویا جوانمرد