عمارت شهرداری خوی، یادگاری از اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول است. این بنا در گذشته به عنوان ارگ یا ساختمانی حکومتی، مقری برای اقامت حاکمان و بزرگان شهر خوی بوده است.
عکس از مهدی جلیلی
بنای فعلی که بر اساس کتیبه‌های موجود تاریخ احداث آن به سال ۱۳۱۲ هجری شمسی باز می‌گردد نخستین بار جهت انجام امور شهرداری مورد استفاده قرار گرفت. احتمال آن می رودکه این بنا در گذشته آجری بوده و تاریخ ذکر شده در کتیبه، متعلق به گچبری های صورت گرفته در بنا باشد.
عکس از مهدی جلیلی
نگاهی به معماری بنا
در نگاه نخست گچبری های هنرمندانه و ستون‌های بلند و زیبای عمارت نگاهمان را مجذوب خود می‌کند. این بنا یکی از آثار کهن این شهر است که پس از گذشت حدود یک قرن همچنان سالم و پرباجراست و راوی خاطرات بسیار برای علاقه مندان به تاریخ و هنر ایرانی است.
این ساختمان زیبا بنایی دو طبقه است که طبقه زیرین آن زیرزمینی وسیع است. در معماری آن به وضوح می‌توان ذوق و ظرافت هنرمندان ایرانی را دید. گچبری های زیبای این عمارت جلوه و شکوه بنا را دو چندان کرده است. طرح ستون‌های به کار رفته در بنا یادآور هنر رومیان و یونانیان در دوران باستان است و تحت عنوان ستون‌های کورنتی و مختلط از آنها یاد می‌شود. ستون‌های کورنتی در نمای تراس غربی و از ستون‌های مختلط در نمای تراس جنوب شرقی استفاده شده است.
عکس از مهدی جلیلی
بام این ساختمان به دو شیوه پوشش داده شده است. بخشی از بام به صورت شیروانی یا پوشش مسطح شیب دار و بخش دیگر با دو گنبد احاطه شده است که احتمالاً با ورقی از جنس گالوانیزه پوشیده شده‌اند.
در بالاترین بخش ورودی، دسته گلی زیبا که در میان دو پیچک احاطه شده توجهمان را به خود جلب می‌کند. این تزئین زیبا چون کلاهی باشکوه است که بر سر این عمارت نهاده شده است. ساعتی در قسمت پایین دسته گل به چشم می‌خورد که اطراف آن با تزئیناتی آجری آراسته شده است.
در میانه سر در ورودی نقش برجسته سر یک شیر که نمادی از قدرت و عظمت است از حضور گردشگران استقبال می‌کند. دو برگ با نقوش ختایی به صورت قرینه در دو سوی صورت شیر به چشم می‌خورد که ظرافت و زیبایی ویژه ای به بنا بخشیده‌اند.
عکس از مهدی جلیلی
استفاده از نقوش اسلیمی، ختایی و بهره گیری و از نقش خورشید و شاخه پر پیچ و خم انگور از دیگر تزئیناتی است که بخش‌های دیگری از ساختمان را آذین کرده‌اند. تلفیق آجر و رنگ سفید گچ به همراه بهره مندی از رنگ سیاه به زیبایی عمارت افزوده است، شیوه گچبری کل بنا به صورت برهشته کار شده است. پنجره‌های ساختمان از جنس چوب است و طرحی نیم دایره در بالای آنها به چشم می‌خورد که با نقوش شمسه و گل و بته تزئین شده‌اند. بازدید کنندگان با چند پله نیم دایره‌ای به داخل ساختمان هدایت می‌شوند.
بر اساس اطلاعات و شواهد به جای مانده، این ساختمان زیبا توسط فردی به نام استاد علی اکبر توانا، یکی از معماران به نام شهر خوی در محل ساختمان قدیمی احداث شد.
عکس از مهدی جلیلی
چگونگی دسترسی به عمارت شهرداری خوی
برای دیدن این ساختمان باید خود را به شهر خوی برسانیم. حد فاصل خیابان شریعتی و صمد زاده و در فاصله کمی از مسجد سید الشهدا ساختمان زیبای شهرداری چون تابلوی درخشانی از هنر و معماری، خود را به بینندگان عرضه می‌کند. وجود گیاهان، درختان و گل‌های زیبا به ورودی این ساختمان جلوه‌ای دلنشین بخشیده است.
این اثر در سال‌های اخیر مرمت شده و در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است. تلفیق هنر معماری، حجاری، گچبری، ستون‌های باشکوه و نقاشی‌ها و رنگ آمیزی‌های زیبا این بنا را به یکی از اصلی‌ترین جاهای دیدنی خوی تبدیل کرده و هرساله به خصوص در ایام نوروز گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف کشور به سوی خود می‌کشاند.
عکس کاور از سید حسن کاوشی
نویسنده: مائده معیری