استان شمالی و خوش آب‌وهوای گلستان دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعددی دارد. آبشارهای زبیا و تماشایی مانند کبودوال، لُوه، پارک ملی گلستان و پارک جنگلی النگدره، تالاب‌های گمیشان و آلماگل، گنبد قابوس و دیوار گرگان از جمله آن‌ها است. اما یکی از حیرت‌انگیزترین دیدنی‌های گلستان پدیده‌های شگفت‌انگیز و نادر به نام گِلفشان یا گل فشان است. گلفشان یارن قارق، اینچه گوبکلجه و نتفلیجه؛ گلفشانهای این استان هستند.
در این مقاله به گلستان و شهرستان گمیشان سفر می‌کنیم و از گلفشان نفتلیجه در نزدیکی گُمیش تپه دیدن می‌کنیم. پس با کجارو در این سفر همراه باشید.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
گلفشان نفتلیجه کجاست؟
نفتلیجه؛ گلفشانی تماشایی
علت تغییر رنگ گلفشان نفتلیجه
بهترین زمان دیدن گلفشان نفتلیجه
اقامت در گمیشان
چگونه به گلفشان نفتلیجه برویم؟
گلفشان چیست؟
دیدنی‌های گمیشان
سفر کردن به برخی مکان‌ها و دیدن بعضی از جاذبه‌ها، چیزی مثل خواب و رویا می‌ماند. گلفشان نفتلیجه نیز یکی از همین مکان‌ها است. جایی که تا وقتی به نزدیکی آن نرسید، نمی‌توانید حدس بزنید و تصور کنید که چه چیزی در انتظارتان است. گلفشانی شگفت‌انگیز و تماشایی که گاهی به رنگ بنفش در می‌آید و نفتلیجه را به حوضچه‌ای به رنگ بنفش و رویایی تبدیل می‌کند.
گلفشان نفتلیجه کجاست؟
عکاس: تینا عسکری
گلفشان نفتلیجه از جاهای دیدنی بندر ترکمن در استان گلستان است که در شهرستان گمیشان و در کرانه‌های شرقی دریای خزر واقع شده است. این گلفشان در ۱۵ کیلومتری شهر مرزی و ترکمن‌نشین گمیش تپه قرار دارد و فاصله کمی با بندر ترکمن دارد.
نفتلیجه؛ گلفشانی تماشایی
منبع عکس: اینستاگرام (pin.cafe@)
گفشان نفتلیجه در ارتفاع ۲۶ متری از سطح دریا قرار دارد و شکل مخروطی دارد. این گلفشان حدود هشت متر ارتفاع و ۵۰۰ متر قطر دارد و در بالای آن دریاچه کوچکی شکل یافته و از دهانه‌ی آن آب شور به‌همراه گِل رس و گاز با فشار و غلظت زیاد خارج می‌شود. این گلفشان، روان روی زیادی دارد و غلظت مواد خروجی آن در مقایسه با نمونه‌های مشابه در مناطق جنوبی کشور کمتر است. از این مکان بوی نفت خام به مشام می‌رسد که البته این چیزی از زیبایی آن کم نمی‌کند. از زیبای‌های دیگر این گل فشان، دهانه‌های فرعی گاز است که به‌شکل چاله‌های کوچک آتش‌فشانی دیده می‌شود.
نفتلیجه دارای خواص درمانی است و گِل‌های آن برای درمان بیماری‌هایی مانند دردهای مفاصل و ستون فقرات و سفتی مفاصل، بیماری‌های عصبی، مراحل اولیه تنگی عروق و انقباضات عضلانی مفید است و استحمام در گلفشان‌ها به‌دلیل وجود عناصر شیمیایی خاص در تركیبات آن‌ها برای بدن سودمند است.
علت تغییر رنگ گلفشان نفتلیجه
عکاس: مهدی ایمانی
بدون شک اگر زمانی که به نفتلیجه بروید و حوضچه‌ی آن را به رنگ بنفش یا صورتی ببنید، متعجب می‌شوید و این سوال برایتان پیش می‌آید که علت این تغییر رنگ چیست؟ تغییر رنگ نفتلیجه که به‌تازگی اتفاق افتاده است، نشان از وجود ماده‌ی معدنی و ارزشمند ید در محیط اطراف آن است؛ چنانچه در دشت‌های شمال و شمال غربی گلستان این ماده به‌وفور یافت می‌شود. بد نیست بدانید ید در آب دریا و شورابه‌های خارج شده از اعماق زمین با تركیبات سدیم و پتاسیم وجود دارد و در آب‌های شور خروجی از چاه‌های نفت و نمک نیز مشاهده می‌شود.
در دهه‌ی ۸۰ میلادی ماده‌ی ید از نوعی سنگ رسوبی كشف شد. این ماده به حالت جامد، بلورهای خاكستری و بنفش مایل به سیاه است كه كمی درخشندگی فلزی دارد. با توجه به وجود تركیبات مواد محلول در آب خروجی این گلفشان و رنگ و شكل ظاهری آن، آب خروجی نفتلیجه دارای ید است كه در معرض هوا و در فعل‌و‌انفعالات شیمیایی با آب به رنگ بنفش درآمده است.
جالب است بدانید که ید در صنعت اهمیت بالایی دارد و از آن در ساخت اسید استیک، کائوچو، رنگ‌دانه، مواد آلی، تولید فلزات با خلوص بالا، مکمل غذایی، لاستیک اتومبیل، صنایع هوافضا و الکترونیک نیز به کار می‌رود. بنابراین گلفشان‌ها علاوه بر اینکه یک جاذبه‌ی گردشگری به شمار می‌روند، از اهمیت اقتصادی بالایی نیز برخودار هستند.
بهترین زمان دیدن گلفشان نفتلیجه
منبع عکس: اینستاگرام (safariiiing@)
فعالیت‌های زیرزمینی گلفشان نفتلیجه در زمان‌های مختلف سال متفاوت است، اما معمولاْ در هر زمان که از آن‌ها دیدن کنید، می‌بینید که هر چند دقیقه، آب شور به‌همراه گاز از مرکز آن فوران می‌کند که دیدن آن خالی از هیجان نیست. نکته دیگر اینکه نفتلیجه به‌تازگی تغییر رنگ داده و به‌صورت دریاچه‌ای از رنگ صورتی و بنفش در آمده است. پس اگر هنگامی که به این مکان سفر کردید و آن را به رنگ بنفش دیدید، آدم خوش‌شانسی هستید.
اقامت در گمیشان
گلفشان نفتلیجه به شهر گمیش تپه نزدیک است و تنها ۱۵ کیلومتر با آن فاصله دارد. بعد از گلشفان‌گردی اگر مایل بودید تا در این منطقه بمانید و از سایر جاذبه‌های دیدنی آن دیدن کنید، می‌توانید در اقامتگاه‌‌های بوم گردی شیر محمدی، خانه مظفری، اسحاق و مرضیه و سایر مراکز اقامتی اقامت داشته باشید.
حالا اگر به گلفشان‌ها علاقه‌مند شدید و دوست دارید تا در مورد این پدیده‌های جالب بیشتر بدانید، در ادامه با ما همراه باشید تا ببنیم گلفشان‌ها چه هستند و چگونه به وجود می‌آیند.
گلفشان چیست؟
گلفشان‌ها از پدیده‌های تماشایی زمین‌شناسی هستند
گلفشان‌ها از پدیده‌های طبییعی و جالب زمین‌شناسی هستند که از یک یا چند دهانه‌ی آتش‌فشانی تشکیل شده‌اند و از دهانه‌ی آن‌ها گل و لجن خارج می‌شود. علت اصلي خروج گل، وجود فشار بخار آب در زير گل فشان است. اغلب به شكل مخروطی از جنس گل رس بوده و از ارتفاع دو متر تا حداكثر ۴۰۰- ۵۰۰ متر از اطراف خود و با قاعدهای به قطر ۲۰ متر تا حداكثر ۳۵۰۰ متر در طبیعت دیده می‌شوند. اين گل فشان‌ها تپه‌ای یا دايره‌ای شكل دارای يک دهانه‌ی اصلی و چند دهانه‌ی كوچک‌تر جانبی هستند و هم در خشكی‌ها و هم در اقيانوس‌ها وجود دارند.
زمين‌شناسان در مورد چگونگی شکل‌گیری گل فشان نظرات مختلفی دارند؛ برخی آن را مربوط به روندهای خاص زمين‌شناسی دانسته و علت به وجود آمدن آن را فشارهای ناشی از حركات تكتونيكی زمین می‌دانند. عده‌ای گل فشان را از پيامدهای آتش‌فشان‌ها می‌دانند. برخی نيز آن را به عواملی مثل زمين لرزه و تغييرات فشار لايه‌ها نسبت می‌دهند، اما همگی در يک مورد هم عقيده هستند و آن اين كه عامل اصلی بالا آمدن گل فشان به سطح زمين گازهای موجود در تله‌های نفتی اعماق زمين هستند و گل فشان‌ها در مناطق رسوبات جوان و در مناطق ضعيف مثل امتداد گسل‌ها به وجود آمده و به سطح زمين رسيده‌اند. جالب است بدانید که این عوارض می‌توانند نشان‌دهنده‌ی وجود منابع آب‌های زير زمينی، گازهای هيدروكربن و نفت باشد.
جالب است بدانید که گلفشانهای زمين بيش از ۸۰۰ عدد نيست كه بيش از نيمی از آن‌ها در اطراف دریای خزر و دریای عمان قرار گرفته‌اند. در ایران این گلفشان‌ها را می‌توانید در جلگه‌ی ساحلی دریای عمان در جنوب استان سیستان و بلوچستان، استان هرمزگان و در شمال استان گلستان ببینید و از تماشای آن‌ها لذت ببرید.
چگونه به گلفشان نفتلیجه برویم؟
اگر تصمیم گرفتید که گلفشان بی‌نظیر و حیرت‌انگیز نفتلیجه را ببنید، پس بساط سفر را مهیا کنید و با هر وسیله‌ای خود را به استان گلستان برسانید. بعد از رسیدن به گلستان راهی شهرستان گمیشان و مرکز آن یعنی شهر گمیش تپه شوید و سپس مسیر دهستان نفتلیجه در بخش مرکزی این شهر را پیش بگیرید و روستای صفاایشان را جستجو کنید.
نفتلیجه در شمال شرقی این روستا قرار دارد؛ البته لازم است بدانید حدود هفت کیلومتر از مسیر دسترسی خاکی است و در هنگام بارندگی گل و لای وجود دارد.
دیدنی‌های گمیشان
حالا که به شمال کشور سفر کردید و از گلفشان نفتلیجه دیدن کردید پیشنهاد می‌دهیم از سایر جاذبه‌های دیدنی گمیشان نیز دیدن کنید. جزیره‌ی آبسکون، موزه‌ی مردم‌شناسی، تالاب بین‌المللی گمیشان و گلفشان تماشایی یارن قارق از دیگر مکان‌های گردشگری گمیش تپه هستند.
عکس کاور از خبرگزاری مهر
نویسنده: گلفشان نفتلیجه