دریاچه اوان یکی از این دریاچه‌های بکر طبیعی ایران در استان قزوین است که مانند نگینی زیبا در منطقه کوهستانی و خوش آب‌وهوای الموت قزوین می‌درخشد. نزدیکی دریاچه اوان به تهران این محل را به مکانی مناسب برای برگزاری تورهای طبیعت‌گردی یک روزه تبدیل کرده است و سالانه میزبان صدها گردشگر داخلی و خارجی است.
این دریاچه را که از تالاب‌های تحت حفاظت سازمان محیط‌زیست قرار دارد و در فهرست میراث ملی و طبیعی ایران نیز به ثبت رسیده است در ۷۵ کیلومتری شمال شرقی شهر قزوین می‌توانید دیدن ببنید. در سفر به استان قزوین و دریاچه‌گردی در دریاچه اوان هم‌سفر کجارو باشید.
با دریاچه اوان قزوین بیشتر آشنا شوید:
دریاچه اوان کجاست؟
معرفی دریاچه اوان
گونه‌های گیاهی و جانوری دریاچه اوان
تفریح در دریاچه اوان
امکانات دریاچه اوان
بهترین فصل سفر به دریاچه اوان
اقامت در دریاچه اوان
تهدیدات زیست‌محیطی دریاچه اوان
دریاچه اوان کجاست؟
درياچه اوان در شهر و دهستان معلم كلايه از توابع بخش رودبار الموت استان قزوین واقع است. این دریاچه در نیمه شمالی الموت، در دامنه کوه خشچال، در فاصله ۷۵ کیلومتری شمال شرقی شهر قزوين و در میان چهار روستای اوان، ورین، زوار دشت و زر آباد استان قزوین قرار دارد. این دریاچه که به نگین الموت مشهور است یکی از زیبایی‌های این منطقه است که در کنار قلعه الموت از مهم‌ترین جاهای دیدنی قزوین به شمار می‌روند.
منبع عکس: خبرگزای میزان
مسیر دسترسی دریاچه اوان
مسیر دسترسی به دریاچه اوان این‌گونه است که باید اتوبان تهران قزوین را در پیش بگیرید. به ورودی قزوین و در اصطلاح مردم محلی، به میدان غریب کش رسیدید، سمت راستتان تابلوی الموت را می‌بینید. مسیر قزوین و الموت که مسیری تماشایی و پر از دشت‌های سرسبز و البته کوهستانی و صعب العبور و پر از گردنه های خطرناک و بسیار زیبا است را ادامه می دهید. از رجایی دشت که بگذرید و حدود سه ساعت که راه بپیمایید به یک دو راهی می‌رسید. یک راه به‌سمت الموت و راه دیگر به دریاچه اوان می‌رود. پس از طی هشت کیلومتر و گذشتن از روستای سرسبز زرآباد، گردنه آخر را که رد کنید، دریاچه اوان پیدا می‌شود.
فاصله قزوین تا دریاچه اوان: ۷۵ کیلومتر
فاصله تهران تا دریاچه اوان: ۲۱۵ کیلومتر
فاصله کرج تا دریاچه اوان: از آزادراه کرج - قزوین ۱۷۵ کیلومترِ
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا و خبرگزاری صدا و سیما (عکاس: شیرین برزگر)
معرفی دریاچه اوان
منبع عکس: پایگاه خبری صبح قزوین
دریاچه اوان دریاچه‌ای زیبا و بی‌نظیر در استان قزوین است که در میان چهار روستای «اوان»، «ورین»، «زواردشت» و «زرآباد» واقع شده است. اوان به‌معنای وان پر از آب و محل گرد آمدن آب است. این دریاچه بیش از ۷۰ هزار متر مربع مساحت دارد و عمق آن در عمیق‌ترین قسمت به حدود ۶ متر می‌رسد. این دریاچه از محیط خارج خود آبی را به‌طور مستقیم دریافت نمی‌کند و تنها منبع آن از آب نزولات جوی و چشمه‌های موجود در کف دریاچه هستند. همچنین، از سرریز آب دریاچه رود کوچکی تشکیل می‌شود که آب آن مورد استفاده کشاورزان روستاهای کوشک و آیین است.
گونه‌های گیاهی و جانوری دریاچه اوان
منبع عکس: خبرگزاری صدا و سیما (عکاس: شیرین برزگر)
اگر از بالای کوه‌های اطراف به دریاچه نگاه کنید، اوان را محصور در پوشش گیاهی زیبایی خواهید دید. گیاهانی که تا پای کوه‌هایی مرتفع اطراف دریاچه ادامه می‌یابد و کوه‌های استوار نیز آن را همچون نگینی احاطه کرده‌اند.
در اطراف دریاچه اوان گونه‌های درختی چون بيد، چنار، تبريزی ، سيب ، آلبالو، گيلاس، سنجد، فندق و گردو؛ گياهان علفی مانند گون، كنگر، شيرين بيان وجود دارد. علاوه بر این‌گونه‌هاي مختلف ديگر از خانواده گرامينه و لگومينيوزه هم در حوزه آبخيز اوان دیده می‌شود. از گياهان داخل درياچه هم می‌توان به نی بن در آب (phararmites australis) و گياهان غوطه ور خوشاب (potamageton crispus) و چنگال آبی (ceratophylum demersum) اشاره كرد.
حیات وحش اوان نیز شامل كل و بز كه به‌علت شكار بی رويه و تخريب زيستگاه آنان كاهش چشمگيری يافته‌اند. پلنگ، خرس قهوه‌ای، روباه، شغال، گرگ، گراز، شنگ، سياه گوش یا گربه وحشی، انواع عقاب‌ها، دال، دليچه، شاهين، جغد، كبك، فاخته، داركوب، سبزقبا، زاغی و انواع گنجشک سانان، قورباغه، لاک پشت، خرچنگ و… است. انواع ماهی از جمله قزل آلای رنگين، كپور و اردک ماهی نیز در این دریاچه زندگی می‌کنند.
تفریح در دریاچه اوان
منبع عکس: خبرگزاری صدا و سیما (عکاس: شیرین برزگر)
پرنده نگری: دریاچه اوان برای علاقه‌مندان به حیات‌وحش و به‌ویژه پرنده‌گری نیز یکی از بهترین مکان‌ها است چراکه در زمان کوچ پرندگان و در فصل پاییز پرندگانی چون قو، غاز و مرغابی به این محل مهاجرت می‌کنند و فرصتی مناسب برای تماشای آن به وجود می‌آید.
صید ورزشی: ماهی‌گیری در دریاچه اوان ممنوع است اما هرساله اداره نظارت بر حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست قزوین بر اساس شرایط اکولوژی این تالاب در چندین نوبت مجوز ماهیگری در دریاچه را صادر می‌کند و که در این صورت صیدورزشی (بگیر و رها کن) انجام می‌شود و بسیاری از صیادان ورزشی و علاقه‌مندان به ماهی گیری از سراسر کشور در این برنامه ورزشی - تفریحی شرکت می‌کنند.
اسکیت روی یخ: از تفریح‌هایی که می‌توانید در این دریاچه انجام دهید ورزش مهیج اسکیت روی یخ است که در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح آن انجام این فعالیت امکان‌پذیر است.
قایق‌رانی: در دریاچه اوان قایق‌های پدالی برای قایق‌رانی و لذت بردن از این تفریح فرح‌بخش وجود دارد.
کوه پیمایی: ارتفاعات اطراف اوان این فرصت را در اختیارتان می‌گذارند تا ضمن کوهنوردی اوان را از بالای بلندی ببنید و لذت ببرید.
عکاسی: زیبایی‌ها و مناظر اطراف اوان بهترین سوژه‌ها برای عکاسی کردن است. اگر اهل عکاسی هستید، ثبت چشم‌اندازهای زیبایی اوان به‌ویژه مه صبحگاهی بر فراز دریاچه را از دست ندهید.
بهترین فصل سفر به دریاچه اوان
منبع عکس: خبرگزاری صدا و سیما (عکاس: شیرین برزگر)
در فصل بهار دریاچه اوان و طبیعت آن از زیبایی دوچندانی برخوردار و در فصل تابستان نیز تفرجگاهی مفرح برای گردشگران است. برای لذت بردن از هوای مطبوع و دلپذیر آن، طلایی‌ترین زمان برای دیدن اردیبهشت‌ماه تا مهرماه است. به‌علت ارتفاع بالای دریاچه و قرار گرفتن در دامنه کوه خشچال، آب و هوای دریاچه در زمستان و پاییز بسیار سرد است.
اقامت در دریاچه اوان
منبع عکس خبرگزاری صدا و سیما (عکاس: شیرین برزگر)
اگر قصد دارید شب را در کنار دریاچه بمانید و کمپ بزنید وسایل و لوازم لازم را با خود ببرید، چون اوان از شهر دور است. در فصول پاییز و زمستان دما بسیار پایین گاهی تا ۲۰- درجه سانتی‌گراد و در هنگام شب دما به ۱۲ - درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد. پس اگر قصد کمپینگ در اطراف این دریاچه را دارید لباس گرم و مناسب به‌همراه داشته باشید.
اگر هم می‌خواهید شب را در اقامتگاه سپری کنید، اقامتگاه‌های بومگردی متعددی در منطقه الموت و در روستاهای نزدیک دریاچه مانند زرآباد و وربن وجود دارد که می‌توانید شب را در آن‌ها بمانید تا با حوصله و وقت بیشتری این منطقه خوش آب‌وهوای قزوین را بگردید.
امکانات دریاچه اوان
منبع عکس خبرگزاری صدا و سیما (عکاس: شیرین برزگر)
در کنار دریاچه اوان امکانات گردشگری چندانی برای بازدیدکنندگان وجود ندارد. بهتر است ناهار و شام و وسایل مورد نیاز را با خودتان ببرید. در کنار دریاچه تخت‌هایی برای نشستن و صرف چای، سرویس‌های بهداشتی و محل‌هایی برای چادر زدن مسافران وجود دارد و فضایی نیز برای پارک خودروهای گردشگران در نظر گرفته شده است.
بهتر است بدانید که هم در رجایی دشت و هم معلم کلایه (۱۱ کیلومتر بعد از دو راهی دیکین) کافه و رستوران‌های کنار میسر وجود دارد که می‌توانید صبحانه را صرف کنید.
نگران تمام شدن بنزین خودروتان نباشید؛ چراکه رجایی دشت و معلم کلایه هر دو پمپ بنزین دارند.
نکاتی که در بازدید از دریاچه اوان باید رعایت کنید
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا
به‌دلیل حفظ اکوسیستم دریاچه اوان صید و شکار در این محل ممنوع است. پس به‌منظور حفظ حیات وحش و محیط زیست این دریاچه از این کارها جدا خودداری کنید.
شنا کردن در دریاچه اوان ممنوع به‌دلیل رسوبات کف دریاچه و گیاهان موجود ممنوع است و یک فعالیت پر خطر برای گردشگران محسوب می‌شود.
تهدیدات زیست‌محیطی دریاچه اوان
منبع عکس خبرگزاری صدا و سیما (عکاس: شیرین برزگر)
دریاچه اوان تنها تفرجگاه و مکانی تفریحی برای گردشگران و مسافران نیست بلکه از اقلیمی و اقتصادی اهمیت بسزایی به‌ویژه برای مردمان منطقه دارد و هر نوع تغییر در وضعیت دریاچه اوان، زندگی مردم و زیست بوم ناحیه را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد، تا جایی که اگر این دریاچه وجود نداشته باشد، بخش زیادی از محصولات کشاورزی و اقلیم الموت تحت تأثیر قرار گرفته از میان خواهد رفت و اقتصاد منطقه دچار چالش خواهد شد.
منبع عکس: پایگاه خبری صبح قزوین
برخی عوامل روی اکوسیستم این دریاچه تأثیرگذار است که عبارت‌انداز:
اوان جزو دریاچه‌های آب شیرین ایران است که برای ادامه زندگی خود متکی بر منابع آب زیرزمینی است و آب سطحی چندانی به آن نمی‌رسد. ضمن اینکه افزایش خشک‌سالی در چند دهه اخیر و دریافت بیش از اندازه آب این دریاچه توسط باغداران و کشاورزان، فشار بی سابقه‌ای را به ذخایر آبی نگین الموت وارد کرده است.
مقاله مرتبط:
راهنمای سفر به قزوین
تخریب چمن زارها و مرغزارهای پیرامون دریاچه سبب می‌شود که هنگام وقوع باران چندین تن شن و خاک در قالب آب گل آلوده به درون دریاچه ریخته شده و منافذ جوشش چشمه‌های زیرزمینی کف دریاچه را مسدود کند که به‌دنبال آن موجب کاهش سطح آب دریاچه می‌شود.
وارد شدن آب آلوده فاضلاب انسانی و کشاورزی روستاهایی چون اوان و ورگل به داخل آب دریاچه. ورود این آب آلوده موجب می‌شود دو عنصر نیتروژن و فسفر که عناصر اصلی بوده و به آن‌ها مواد مغذی‌کننده نیز گفته می‌شود، در آب دریاچه افزایش می‌یابند که این مسئله موجب زیاد شدن بیش از حد انواع گیاهان آبزی و پلانکتون‌های گیاهی شده و بعد از مدتی به‌دلیل گندیدگی، بوی تعفن ایجاد می‌شود. همچنین افزایش این گیاهان، به‌ویژه در شب‌ها که عمل فتوسنتز انجام نمی‌شود، اکسیژن محلول در آب را می‌گیرد و ماهیان دریاچه دچار خفگی می‌شوند و صبح زود، انبوه ماهیان مرده روی آب قرار می‌گیرند. اصطلاحا به این اتفاق، روند پیری زودرس دریاچه گفته می‌شود که منجر به نابودی دریاچه‌ها می‌شود
حضور بیش از حد گردشگران و شنا در دریاچه، زندگی و بقای جانوران منطقه را دچار مشکلاتی کرده و باعث شده که پرندگانی مانند باکلان و کاکایی مانند گذشته به این دریاچه سفر نکنند.
صید بی‌رویه پرندگان بومی و مهاجر دریاچه
با طبیعت دوست و مهربان باشیم
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا و خبرگزاری صدا و سیما (عکاس: شیرین برزگر)
عکس کاور: خبرگزاری صدا و سیما (عکاس: شیرین برزگر)