شهرستان بهمئی در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویراحمد با قرار گرفتن در امتداد رشته‌کوه‌های زاگرس و واقع شدن در دل جلگه خوزستان شرایط متنوع جغرافیایی، قومی و تاریخی دارد. از لحاظ باستانی نیز می‌توان به تنگه‌‌‌ی باستانی سولک (سروک) در این منطقه اشاره کرد که یكی از شكاف‌های طبیعی كوه است که نقوش برجسته مربوط به دوره اشکانیان بر روی سنگ‌ها نقش بسته است. این نقوش در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال بهبهان، شهرستان بهمئی و ۶ کیلومتری بخش لیکک استان کهگیلویه و بویر احمد قرار دارد. در تنگ سروک ۱۳ نقش برجسته و سنگ‌نوشته بر روی ۵ قطعه سنگ جداگانه حجاری شده که همگی مربوط به دوره الیمائی، اشکانی هستند.
نام سروک و سولک هر دو صحیح است و وجه تسمیه نامگذاری این تنگ به‌خاطر سروهای زیبای زربین روییده در آن است. در فارس‌نامه ناصری از تنگ سولک به نام گردونه سروهای کوچک نام برده شده است. این تنگه به علت موقعیت استراتژیكی در ادوار مختلف تاریخ مورد استفاده حكام دولتی و محلی قرار می‌گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا در پایین‌ترین نقطه ۹۰۰ و دربالاترین نقطه ۱۶۳۴ متر است.
عرصه آثار فرهنگی موجود در این تنگه به حدود ۸۰۰ هکتار می‌رسد و عرض دهانه ورودی آن حدود۱۵۰ متر و قسمت بالای تنگه بیش از ۴ كیلومتر تخمین زده می‌شود و همچون اكثر تنگه‌ها حالت قیفی دارد. از حدود ۲۰۰ متر در مدخل تنگ از ابتدای سینه‌كش صخره‌ای بلند كه صعب‌العبور است، جاده سنگ‌فرش زیبایی ساخته شده است و عرض آن ۱ تا ۳٫۵ متر است و تا حدود ۷۰۰ متری ادامه دارد. این جاده سنگ باستانی که به جاده شاهی معروف است، بنا به گفته گرشمن و دیگر محققان راه ارتباطی بین خلیج فارس، خوزستان و اصفهان بوده است. در وسط تنگه در میان دو كوه دره‌ای عمیق مشهود است كه در سمت چپ (شمالی) آن از پای كمركش كوه تا لب دره آثار دیوار سنگی قدیمی وجود دارد و از بالای صخره‌ای كه كمركش آن جاده سنگ‌فرش درست شده است، آثاری از محل دیده‌بانی، جان‌پناه و استراحت نگهبانان در بالای صخره و در پای كوه سمت چپ وجود دارد.
جاده سنگ‌چین و سنگ‌فرش از میان منطقه‌ای سنگلاخی و پرپیچ و خم به درون تنگه ادامه می‌یابد. در درون تنگه تاكنون ۶ قطعه سنگ نقش برجسته (سنگ نگاره) باستانی با نقوش بسیار زیبا پیدا شده است. نقوش برجسته تنگ سروک صحنه‌های گوناگونی از آیین‌های باشکوه باستانی، نمادهای دینی، رزم‌های سواره نظام و پیاده نظام، تاجگذاری و تاج‌ستانی و گرفتن حلقه قدرت در حضور خدایان، شکار شاهی، تشریفات و خوش آمدگویی را در دل کوهستان برای آیندگان به ودیعه گذاشته است. آثار باستانی تنگ سروک مربوط به دوره اشکانیان و حکومت محلی الیمائیان است. راه سنگ‌فرش اسب‌رو، چشمه گوردک و سروهای زربین جلوه‌ی ویژه‌ای در این منطقه زیبا به نمایش گذاشته‌اند.
برخی محققان این محل را محراب خدایان کهن و عبادتگاه شکوهمند اقوام الیمایی می‌دانند. پنج سنگ نوشته منقوش در تنگ سروک وجود دارد، اگر از دهانه تنگه حرکت نماییم به ترتیب حجاری‌ها را این گونه می‌بینیم:
سنگ اول: سنگ راهنمایی و خوشامدگویی است که در آن سه صحنه حجاری شده است.
سنگ دوم: نماد قدرت یا آلبوم عکس پادشاهان الیمایی است.
سنگ سوم: نیمی از آن تخریب شده است و صحنه جنگ، تزیینات اسب، لباس سربازان و اسلحه‌ها را نشان می‌دهد.
سنگ چهارم: دو مرد با احترام دست به سینه ایستاده‌اند و گویا در حال ادای احترام هستند و در قسمت دیگر از این سنگ مردی بر روی تخت خوابیده است.
سنگ پنجم: نقش سرباز را نشان می‌دهد.
اشکانیان حدود چهار سده بر ایران فرمانروایی کردند، ولی به دلیل نداشتن تاریخ مکتوب اطلاعات کافی از آنان موجود نیست. از آنجاییکه حکومت اشکانیان ملوک الطوایفی و حکومت الیمائیان نیز یکی از قدرتمندترین حکومت‌های محلی سلسله اشکانی بوده است، نقوش و سنگ نبشته‌های تنگ سروک شهرستان بهمئی، به خوبی ویژگی‌های حکومت الیمایی دوره اشکانی را به تصویر می‌کشد. می‌توان نشانه‌های مشخصی از واقعه نبرد الیمایی‌ها با سلوکیان را در کتیبه‌ی تنگ سروک یافت. این اثر از جاهای دیدنی لیکک به شمار می‌رود و در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شماره ثبت ۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کتیبه‌های تنگ سروک دارای خط و زبان آرامی است. این سنگ‌نوشته‌ها و نقوش برای اولین بار در سال ۱۲۳۷ هجری شمسی در اواخر حکومت محمد شاه قاجار، توسط بارون دوبد جهانگرد و دبیر اول سفارت روسیه شناسایی شد و سپس در سال ۱۳۲۲ بوسیله سر اورل استین انگلیسی مورد بررسی قرار گرفت و شرح مفصلی از نتایج این بررسی‌ها برای اولین بار در کتاب موسوم به جاده‌های قدیم ایران غربی منتشر شد.
دسترسی به تنگه از دو طریق امكان‌پذیر است. اگر از راه ماشین‌رو به تنگه سروک برویم، باید حدود ۱۲ کیلومتر رانندگی کرد و از ماغر نیز بگذریم تا وارد تنگه شویم که در این صورت برای رسیدن به سنگ‌ها باید حداقل نیم ساعت پیاده‌روی کرد. اما اگر از راه روستای گچ بلند برویم، حدود یک ساعت رانندگی و نیم ساعت پیاده‌روی لازم است.
عکس‌های گالری از سعید مرتضی پور
نویسنده: بهاره غنچه