دیوار بزرگ گرگان

دیوار بزرگ گرگان که با نام‌های دیوار تاریخی گرگان، دیوار بزرگ اسکندر و دیوار سرخ نیز شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از تاسیسات دفاعی باستانی در استان گلستان، در بخش شمال شرقی ایران و گوشه جنوب شرقی دریای کاسپین است. این دیوار با ۱۹۵ کیلومتر طول، دومین دیوار بزرگ دفاعی دنیا پس از دیوار چین در جهان است. شواهد باستان‌شناسی و داده‌های تاریخی نشان داده‌اند که قدمت این دیوار به حداقل هزار سال قبل از ساخت دیوار بزرگ چین برمی‌گردد. دیوار بزرگ گرگان را از ده‌ها میلیون آجر قرمز استاندارد، با ترکیبی از آجر، چوب وسنگ ساخته‌اند، آجرهایی که از خاک بادرفت (گرد و خاک زردرنگی است که به وسیله باد حمل و در پشت دیواره جویبارها انباشته شده باشد) ساخته و در کوره‌ها سوزانده می‌شدند. این آجرهای قرمز نام مستعار مار سرخ را به دیوار گرگان دادند. امروزه، بیشتر بخش‌های این دیوار باستانی تخریب شده یا با گذشت زمان از بین رفته است. این اثر تاریخی در ۲۹ تیرماه سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. بهترین مکان‌ها برای بازدید از دیوار بزرگ گرگان، منطقه‌ی پیشکمر در شمال شرقی کلاله، شمال گنبد کاووس به سمت کلاله و مراوه‌تپه و همچنین روستای تمرقره‌قوزی است.