موزه های آستان قدس رضوی یکی از پربازدیدترین و مهم‌ترین موزه های ایران هستند که در مجموعه حرم امام رضا (ع) قرار دارند و از موزه‌های شهر مشهد به شمار می‌رود. موزه مرکزی آستان قدس با داشتن مجموعه‌هایی چون گنجینه سلاح، مدال، اسکناس یکی از این موزه‌ها است که در صحن کوثر قرار دارد. اگر شما به بازدید از موزه‌ها علاقه‌مند باشید در کنار زیات امام هشتم می‌توانید سری به این موزه‌ها بزنید و از دیدن آثار نفیس آن‌ها لذت ببرید.
با کجارو در سفر به شهر استان خراسان رضوی و شهر مشهد و موزه‌گردی در موزه های آستان قدس رضوی همراه باشید.
با موزه مرکزی آستان قدس رضوی آشنا شوید:
معرفی موزه مرکزی آستان قدس رضوی
گنجینه‌های موزه مرکزی آستان قدس رضوی
ساعت و روز بازدید از موزه مرکزی آستان قدس
موزه مرکزی آستان قدس رضوی کجاست
آشنایی با سایر موزه‌های آستان قدس رضوی
بسیاری از گردشگران در سفر به شهر مشهد صرفا حرم امام هشتم را زیارت می‌کنند. اگر شما جزو این افراد هستید، آیا در کنار زیارت امام رضا (ع) از موزه‌های حرم دیدن کردید؟ آیا اصلاً می‌دانید که در مجموعه حرم امام رضا (ع) موزه‌های متعددی وجود دارد؟ اگر فردی باشید که به محیط اطراف خوب دقت می‌کند بدون شک تابلوی موزه مرکزی آستان قدس رضوی را در صحن کوثر دیده است، در غیر این صورت پیشنهاد می‌دهیم در سفر بعدی به مشهد سری هم به موزه های آستان قدس رضوی بزنید و از آن‌ها دیدن کنید؛ چراکه این موزه‌ها از مهم‌ترین جاهای دیدنی مشهد محسوب می‌شوند.
معرفی موزه مرکزی آستان قدس رضوی
منبع عکس: خبرگزای شبستان (عکاس: حمید فرش باف)
ارادت و احترام به اهل بیت باعث شده است عاشقان امام رضا (ع) هدایای نفیس و ارزشمندی را به حرم ایشان بدهند. این هدایا در کنار اشیا و آثار قدیمی حرم و سایر امکان متبرکه که سال‌ها در خزانه حرم نگهرداری می‌شدند گنجینه باشکوهی از اشیای گران‌بها را تشکیل می‌دهند که اولین بار در سال ۱۳۱۶ به نمایش گذاشته شدند. تا اینکه در سال ۱۳۲۴ در شرق مسجد گوهرشاد و در کنار مقبره شیخ بهایی ساختمانی سه طبقه را با مساخت ۱۰۳۴ متر مربع برای این منظور ساخته و موزه آستان قدس رضوی افتتاح شد.
موزه مرکزی آستان قدس رضوی، مجموعه‌ای از گنجینه‌های نفیس و باارزش است
در سال ۱۳۵۱ اشیای این موزه به تالار تشریفات آستان قدس روضوی منتقل شد تا مکانی جدید برای موزه در ضلع جنوبی حرم و در صحن کوثر ساخته شود. این ساختمان جدید در سال ۱۳۵۶ کار خود را آغاز کرد و در آن مجموعه‌ای بی‌نظیر از فرش‌ها، اجزای معماری حرم مطهر، وسایل روشنی و محراب و... در قاب ویترین‌های آن به در معرض نمایش قرار داده شدند. بعد از انقلاب اسلامی موزه آستان قدس رضوی توسعه یافت و موزه‌ها و گنجینه‌های متعددی در آن ایجاد شد به‌گونه‌ای که در حال حاضر ۱۶ گنجینه باارزش با آثار نفیس زیر نظر موزه‌های آستان قدس فعالیت می‌کنند.
موزه مرکزی آستان قدس رضوی ۱۱ گنجینه از موزه‌های حرم را در خود جای داده است و یکی از مهم‌ترین موزه‌های این مجموعه است. ساختمان این موزه چهار طبقه دارد که شامل زیرزمین، طبقه همکف، اول و دوم می‌شود. در ادامه با موزه مرکزی حرم بیشتر آشنا می‌شوید.
گنجینه‌های موزه مرکزی آستان قدس رضوی
گنجینه تاریخ حرم ضوی
منبع عکس: museum.razavi.ir
گنجینه تاریخ حرم رضوی، در گذشته موزه تاریخ مشهد نام داشت
گنجینه یا موزه تاریخ حرم رضوی ابتدا موزه تاریخ مشهد نام داشت که و در سال ۱۳۷۸ افتتاح شد تا مکانی باشد برای آشنایی بازدیدگنندگان با تاریخ شهر و سیر اتفاقات و حوداثی که در حرم مطهر روی داده بود. در سال ۱۳۹۲ نام این موزه به تاریخ حرم ضوی تغییر یافت و علت آن هم ارتباط آثار نمایشی این مکان با حرم امام رضا (ع) بود.
در این گنجینه ضریح‌های فولادی کتیبه‌های طلا، محراب‌های زرین فام، عکس‌های تاریخی، وسایل روشنایی و... در دو بخش اشیای کاربردی و اشیای مربوط به معماری حرم به نمایش گذاشته شده‌اند.
گنجینه تمبر و تاریخچه پستی
منبع عکس: museum.razavi.ir
در بهمن ۱۳۶۰ در طبقه منهای یک موزه مرکزی گنجینه تمبر شروع به کار کرد. آنچه که باعث شده گنجینه تمبر حرم از جایگاه بالایی برخودار باشد، این است که تقریبا تمامی آثار به این آستان هدیه داده‌اند. در این مجموعه صدهزار تمبر و اقلام پستی از دوره قاجار تا زمان حاضر و همچنین آثاری از ۲۴۰ کشور دنیا مانند نخستین تمبر پستی دنیا معروف به پنی سیاه وجود دارد.
گنجینه اسکناس
منبع عکس: museum.razavi.ir
یکی از دیگر از مجموعه‌های موزه مرکزی حرم گنجینه اسکناس است که هم‌زمان با گنیجنه تمبر افتتاح شده است. از میان ده هزار قطعه اسکناس اهدایی این موزه، اسکناس‌هایی از ایران و ۸۰ کشور برای بازدید در ویترین‌ها قرار داده شده‌اند که با دیدن آن‌ها شما را با تاریخچه استفاده از اسکناس یا پول کاغذی در ایران، واحدهای پولی مختلف در ایران، تاریخچه بانک های مسئول چاپ و انتشار اسکناس در ایران، اسکناس‌های سایر کشورهای جهان و ... آشنا می سازد.
اسکناس‌های بانک شاهنشاهی ایران، اسکناس‌های بانک ملّی ایران در دوره پهلوی اول، سری کامل اسکناس های آلمانی سورشارژ شده با مبالغ فارسی (این اسکناس‌ها در طی جنگ جهانی اول بین سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸، از طریق کمیته‌ای در کرمانشاه در اختیار مخالفان دولت مرکزی ایران قرار می‌گرفت) از جمله اسکناس‌هایی است که می‌توانید دیدن کنید.
گنجینه سکه
منبع عکس: museum.razavi.ir
گنجینه سکه موزه مرکزی آستان قدس، یکی از غنی‌ترین موزه‌های سکه ایران و خاورمیانه است
مجموعه سکه ابتدا به‌همراه مدال‌های اهدایی به نمایش گذاشته شده بودند تا اینکه در سال ۱۳۸۸ گنجینه‌ای جداگانه برای آن در نظر گرفته شد. در این گنجینه نمونه‌هایی از دوران مختلف تاریخ ایران و ۵۰ کشور جهان دیده می‌شود و یکی از غنی‌ترین موزه‌های سکه در ایران و خاورمیانه است. مجموعه سکه‌های ایران پیش از اسلام، سکه‌های دوره اسلامی و سکه‌های حکومت‌های نیمه مستقل ایرانی از جمله آن‌ها است.
گنجینه آبزیان
منبع عکس: museum.razavi.ir
شاید جالب باشد که بدانید در حرم امام رضا (ع) و در موزه آستان قدس رضوی گنجینه‌ای از آبزیان وجود دارد که می‌توانید از آن در طبقه اول دوم موزه مرکزی بازدید کنید. این مجموعه شامل بخش نرمتنان و موجودات دریایی تاکسیدرمی است گونه‌های مختلف صدف و حلزون، ماهی مومیایی شده با عنوان شیطان دریا، ماهی فوگل، سفره ماهی، مارماهی، انواع کوسه ماهی از آبزیان دیدنی این قسمت هستند.
گنجینه نجوم
منبع عکس: باشگاه خبرنگاران
در موزه مرکزی آستان قدس بخشی نیز به اشیا و ادات مرتبط با علم نجوم اختصاص داده است. انواع تلسکوپ؛ شکستی و انعکاسی، کره؛ سماوی، نجومی و جغرافیایی، دوربین؛ چشمی، اپرا، تئودلیت (سمت‌یاب)، سکستانت و اکتانت، کادران؛ وسیله اندازه‌گیری زاویه‌های عمودی، انواع مدل حرکت زمین، وسایل نجوم دریایی، چندین نمونه گونیا، خط‌کش و پرگار؛ مورد استفاده در ساخت وسایل نجومی، دستگاه مورس و زلزله‌نگار در این گجینه به نمایش گذاشته شده‌اند.
گنجینه ساعت
منبع عکس: museum.razavi.ir
سیر و گذر زمان را در حرم رضوی می‌توانید در گنجینه ساعت موزه مرکزی آستان قدس ببنید. از ساعت‌های شاخص و گران‌سنگ این مجموعه ساعت آفتابی با توپ خورشيدی است، این ساعت اعلام کننده ظهر محلی است، شاخص مثلثی روی يك پايه فلزی نصب شده است که در هنگام ظهر شرعی با جمع شدن نور خورشيد در يک نقطه و انعكاس آن به وسيله عدسی روی توپ ساعت، محلی كه باروت‌ها در آن جمع شده انفجار صورت می‌گيرد كه صدای آن ظهر شرعی را اعلام می‌كند. از دیگر ساعت های این مجموعه ساعت‌های آفتابی و مکانیکی مثل ساعت آفتابی و تقویم، ساعت آفتابی استوایی و قطب نما است.
گنجینه سلاح
منبع عکس: باشگاه خبرنگاران
این گنجینه در طبقه دوم جای گرفته و در آن سلاح‌ها و ادات جنگی ۴۰۰ سال اخیر ایران در دو بخش سلاح‌های سرد و گرم به نمایش گذاشته شده است. قدیمی‌ترین سلاح تاریخ‌دار این گنجینه کمانی لاکی روغنی مربوط به دوره صفویه است. انواع تفنگ ها، تپانچه ها و باروت دان های قدیمی، کمان‌های ترکیبی پارسی ساخته شده در اواخر دوره صفوی و اوایل دوره قاجار، سپرهای چرمی از پوست کرگدن و گاومیش مربوط به دوره‌های صفوی، افشار و قاجار از دیدنی‌های این بخش هستند.
گنجینه ظروف
منبع عکس: museum.razavi.ir
گنجیه ظروف را در طبقه دوم می‌توانید ببینید که هم‌زمان با گنجینه نجوم ساعت سلاح و مدال در سال ۱۳۷۸ افتتاح شده است. دیدنی‌های این مجموعه شامل اشیایی چون: ظرف‌های سفالی، چینی، بارفتن و فلزی، ظرف‌های چینی مختلف از قبیل آبی سفید، پنج رنگ و هفت رنگ، سماور زغالی مرصع، با تکنیک برجسته کاری و مشبک، مربوط به دوره قاجارو بعضی از ظروف سفالی به نمایش درآمده نیز مربوط به حفاری‌های داخل حرم مطهر است که در جریان ساخت و سازهای جدید به دست آمده است.
گنجینه مدال
منبع عکس: خبرگزای شبستان (عکاس: حمید فرش باف)
ابتدا در طبقه همکف موزه مرکزی مدال‌های اهدایی جهان پهلوان تختی؛ اسطوره تاریخ کشتی ایران به نمایش گذاشته شده بود. اما با استقبال ورزشکاران و قهرمان و اهدای مدال‌ها و کاپ‌های خود، در سال ۱۳۹۲ گنجینه تخصصی مدال‌ها در طبقه دوم افتتاح شد. از مدال‌های این مجموعه می‌توان به مدال‌های پهلوان سوخته سرائی، جام قهرمانی بیستمین دوره مسابقات قهرمانی تکواندوی جهان در سال ۲۰۱۱ میلادی، مدال‌های قهرمانی جانبازان و معلولان در عرصه‌های بین‌المللی اشاره کرد.
گنجینه هنرهای تجسمی
در طی سال‌ها آثاری هنری و نقاشی فراوانی به موزه آستان قدس رضوی اهدا شده است که در سال ۱۳۷۸ در گنجینه‌ای به نام هنرهای تجسمی در معرض علاقه‌مندان قرار گرفت. این گنجینه در در طبقه اول موزه مرکزی آستان قدس ضوی قرار دارد.
مهم‌ترین آثاری که که در این گنجینه می‌توانید متعلق به استاد کمال الملک؛ نقاش بزرگ دوره قاجار است که شامل چهار تابلوی نقاشی: اشرف البلاد، پل رودخانه تجن، منظره روستای پول کجور و رودخانه و روستای شیلات مازندران است.
ساعت و روز بازید
ساعت بازدید موزه مرکزی آستان قدس همه روزه به‌جز ایام تعطیل، از ساعت ۸ صبح تا ۱۸ عصر است که در ایام تابستان و عید نوروز از ۸ صبح تا ۲۰:۴۵ شب به روی زوار و بازدیدکنندگان باز است.
قیمت بلیط: برای بازدیدکنندگان داخلی پنج هزار تومان و برای بازدیدکنندگان خارجی ۳۰ هزار تومان.
مکان موزه مرکزی آستان قدس رضوی
منبع عکس: خبرگزای شبستان (عکاس: حمید فرش باف)
موزه مرکزی در مجموعه حرم امام رضا (ع) و در ضلع شرقی صحن کوثر قرارد. سریع‌ترین مسیر رسیدن به این موزه ورودی خیابان شهید نواب صفوی با ورودی صحن کوثر است. اگر با خوردوی شخصی به بازدید موزه موزه مرکزی آستان قدس می‌روید، بهتر است بدانید نزدیک‌ترین پارکینگ خودرو حرم به این موزه، پارکینگ شماره یک واقع در صحن جامع رضوی است.
آشنایی با سایر موزه‌های آستان قدس رضوی
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا
غیر از موزه مرکزی و گنجینه‌های تماشایی آن حرم مطهر رضوی موزه‌های دیگری نیز دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.
موزه قرآن و نفایس: این موزه اولین گنجینه قرآن جهان با ماهیت دینی و هنری است. قرآن‌های خطی منتسب به ائمه اطهار، قرآن بابری و سایر نسخ‌های خطی از دیدنی‌های این گنجینه است. این موزه درضلع شرقی روضه منوره قرار دارد.
موزه هدایای مقام معظم رهبری: آثار هنری چون خط و تذهیب، نقاشی، فرش و مدال‌ها که درطی سال‌ها به مقام معظم رهبری هدیه داده شده است را در این محل می‌توانید ببینید. این موزه در طبقه همکف موزه قرآن و نفایس قرار دارد.
موزه فرش: موزه فرش آستان قدس به‌لحاظ وسعت بزرگ‌ترین موزه تخصصی فرش ایران است. در این گنجینه فرش‌های نفیسی چون فرش‌های شاه عباسی، هفت شهر عشق، معراج به نمایش گذاشته شده است. از طریق صحن کوثر و موزه مرکزی می‌توانید به این موزه دسترسی داشته باشید.
تالار استاد فرشچیان: در این تالار ۱۵ تابلو از آثار اهدایی استاد فرشچیان را می‌توانید ببیند. پنجمین روز آفرینش، ضامن آهو، پناه و عصر عاشورا از جمله این تابلوهای نفیس هستند.
موزه مردم شناسی: این موزه در سال ۱۳۸۵ در حمام تاریخی و عصر صفوی مهدی قلی بیک افتتاح شد. این حمام به نام‌های حمام شاهی و حمام رضوی نیز شناخته می‌شود تا دهه ۶۰ دایر بوده است. در این موزه آثاری چون شمعدانی‌ها، اشیای لاکی و خاتم‌کاری در معرض نمایش است. موزه مردم‌شناسی خارج از حرم در سمت راست سردر غربی صحن جامع رضوی یا باب الهادی واقع است.
منبع عکس: خبرگزاری ایرانا و mashhadfori.com
عکس کاور: zavaran.com
عکس‌های گالری از نیما نجف‌زاده
نویسنده: اکرم زمانی نوری
Museum@aqr.ir