سنگ مزار نشانه احترام زندگان به درگذشتگان خود است. یکی از قدیمی‌ترین سنگ مزارهایی که در ایران باقی مانده کتیبه گبر دختر است که از جاهای دیدنی اقلید به شمار می‌رود و در استان فارس قرار دارد.
وقتی از شهر آباده به سمت اقلید حرکت می‌کنید در نیمه‌های راه، سمت چپ جاده چند تپه وجود دارد که پای یکی از آنها امامزاده‌ای قدیمی به چشم می‌خورد. پس از پشت سر گذاشتن امامزاده در دامنه یکی از تپه‌ها به نام تل فلات، گودالی را دیده می‌شود که مردم محلی به آن حوض دختر گبر می‌گویند. این حوض یکی جاذبه‌های دیدنی این شهر و یادمانی از دوره ساسانی است که به لحاظ اهمیت تاریخی آن به شناسنامه اقلید نیز معروف است. بر دیواره این حوض کتیبه‌ای نوشته شده که بخشی از شناسنامه و سند هویتی اقلید به شمار می‌آید.
در دل سنگ‌های کوه فضایی دو پله‌ای و در وسط گودالی به ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر تراشیده شده است. به یکی از دیواره‌های این مکان کتیبه‌ای به خط پهلوی ساسانی درفضایی به طول ۲ متر و عرض ۸۸ سانتی‌متر کنده‌کاری شده است. این کتیبه ای در ۲۱ سطر نگاشته شده و در آن نام و نسب متوفا ذکر شده و دارای تاریخ روز خور (۱۱) از ماه آبان از سال ششم یزدگردی (برابر با ۶۳۸ میلادی) است.
از آنجا که این سنگ‌نوشته به صورت عمودی و با خط شکسته نوشته شده، همراه با سنگ‌نوشته‌های دربند قفقاز و چند نبشته در حوالی تخت جمشید از مهم‌ترین کتیبه‌های ساسانی، در این سبک خاص به شمار می‌روند.
با اینکه ۸ سطر آغازین این کتیبه آسیب زیادی دیده، اما بقیه آن خوانده و ترجمه شده و شامل موضوعاتی است مانند نام و نسب متوفی، تاریخ نگاشته شدن کتیبه، نام کسی که دستور به ساخت این مقبره را داده و اشاره به این که شخص درگذشته را چگونه مطابق آیین‌های مرسوم زمان خود به خاک سپرده‌اند. در روزگاری این حوض سرپوشی از تخته سنگ داشته است. این کتیبه قدیمی‌ترین کتیبه سنگ مزار کشف شده در ایران به خط پهلوی است.
قبلا خانه حاکم اقلید بالای این قلعه قرار داشته و در روزهای عید به‌ویژه عید نوروز این حوضچه را پر از حنا می‌کرده‌اند و دختر حاکم مقداری از حنا را به عنوان تبرک به مردم می‌داده است. متاسفانه در حال حاضر این محل به حال خود رها شده بدون اینکه برای آن تدابیری جهت ایمن‌سازی در مقابل آب و هوا و تخریب‌های انسانی اندیشیده شده باشد.
این اثر در سال ۱۳۳۴ کشف شده و در سال ۱۳۵۴ به شماره ۹۳۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
نویسنده: زهرا صالح نژاد
$('.map-container') .click(function(){$(this).find('iframe').addClass('clicked')}) .mouseleave(function(){$(this).find('iframe').removeClass('clicked')});