تیمچه امین الدوله

بازار کاشان یکی از مهم‌ترین و زیباترین بازار‌های ایران است که در اواخر قرن دوازدهم ه. ق بر اثر زلزله به طور کلی از بین رفت. اما در دوره قاجاریان، خصوصا در عهد فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه، به وضع مطلوب مرمت و بازسازی شد و در این باب بناهای بسیاری در این باز سازی‌ها بوجود آمد. از جمله این بناها، احداث تیمچه و کاروانسرایی است که توسط «جلالت مآب امین الدوله» بنا شد. برای بهتر شناختن این جواهر شناخته شده در بازار کاشان، با کجارو همراه باشید. این بنا از جاهای دیدنی کاشان به شمار می‌رود و در تقاطع خیابان باباافضل و میدان کمال الملک، در یکی از نقاط مرکزی بازار واقع شده است. جانمایی تیمچه امین الدوله روی نقشه   از جمله بناهای متعدد فرخ خان غفاری کاشی ملقب به امین‌الدوله، سرای سرپوشیده‌ای است در چهار سوق بازار معروف به میانچال که در سال ۱۲۸۵ ساختمان آن به پایان رسید و دارای سه طبقه بنای مستحکم و مسقف مرتفع با دهانه وسیعی است که نظیر آن بدین عرض و طول و عظمت و باشکوه در جای دیگر دیده نشده، زیرا علاوه بر زیبایی‌های خیره‌کننده و شاهکارهای هندسی که این بنا را ممتاز و در نوع خود بی مانند ساخته، بویژه در استحکام ساختمان و طرح نقشه و معماری آن چنان دقت و مهارتی به کار برده شده که پس از صد سال هنوز کوچک‌ترین رخنه و شکافی در اساس و بنیان این بنا پیدا نشده است و ارزش‌های معماری و فرهنگی آن بر کسی پوشیده نیست. نورگیری تیمچه تزئینات هندسی سقف کاروانسرا که بوسیله مقرنس کاری با آجر و کاشی به عمل آمده و به سبک خاص ایرانی طاق‌بندی شده بواسطه نمایش هندسه دقیق و طرح دلپسندش، منظره بسیار جالب و مطبوع و بلکه بی‌نهایت زیبایی بدان بخشیده است. کاروانسرای امین‌الدوله با آنکه ملک خصوصی اشخاص می‌باشد و برای نگاهداری آن از طرف مقامات باستان‌شناسی هیچگونه مراقبت و نظارتی در کار نبوده ولی خوشبختانه بر اثر استوار بودن اساس و بنیان آن، تا کنون احتیاج به هیچگونه تغییر و تصرفی در ابنیه آن پیش نیامده و صد در صد به وضع اسلوب و صورت اولیه خود باقی مانده، مگر آنکه اغلب در و پنجره‌های چوبی آن، که به رسم قدیم ارسی بوده تبدیل به در و پنجره شیشه‌ای شده است. این کاروانسرا بوسیله دو درب بزرگ چوبی به بازار مربوط می گردد، یک در از چهار سو به صحن کوچک هشت ضلعی و دیگری به صحن بزرگ مربع مستطیل شکل جنوبی و در حقیقت در مجموعه آنها سرای واحدی بوجود آمده که به عقیده کارشناسان فنی، یکی از بهترین شاهکارهای برازنده معماری اصیل ایران در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری و نماینده فنون گوناگون این هنر به شمار می رود.  تزئینات زیبای تیمچه   دیولافوای فرانسوی اواخر قرن گذشته هنگام مسافرت خود به ایران که مطالعات دقیقی راجع به آثار و ابنیه تاریخی بعمل آورده، درباره کاروانسراهای کاشان و به خصوص در مورد تیمچه امین‌الدوله در سفرنامه خود ، چنین اظهار عقیده می‌کند:  بازار این شهر وسیع است و سقف آن دارای گنبدهای کوچکی است که به هم پیوسته و جابه جا کاروانسرایی هست که مخزن مال‌التجاره است. این کاروانسراها تاجرنشین و غیر از آنهایی هستند که مسافرین در آنها منزل می‌کنند. اینها دارای بناهای مجلل و مزینی هستند. یکی از بهترین نمونه‌های آنها کاروانسرای تازه‌ای است که تجار ساخته‌اند. شکل آن مانند منشور مربع‌القاعده است و در دو طرف آن درب ورودی دارد. تمام بنا با آجر است و نمایش قشنگی دارد. در سقف آن هم سه وزنه بزرگ است که به قدر کافی محوطه را روشن می کند. این بنای مهم که پر از مال‌التجاره‌های گرانبها است، بهتر از هر گونه احصائیه و محاسبه‌ای اهمیت تجاری و آبادی و ترقی شهر را نشان می‌دهد. تیمچه تاریخی امین‌الدوله در تاریخ  ۲۹/۱۰/۱۳۵۳ به شماره ۱۰۱۶  در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.  نگاره‌ای زیبا از تیمچه   نویسنده: پریسا همایونی $('.map-container') .click(function(){$(this).find('iframe').addClass('clicked')}) .mouseleave(function(){$(this).find('iframe').removeClass('clicked')});