باغ‌ها در ایران یکی از تصاویر زیبای طبیعت هستند که می‌توان آنها را جزو زیباترین جاذبه‌های طبیعت‌گردی دانست. این باغ های زیبا معمولا مورد توجه علاقمندان به طبیعت و طبیعت‌گردی قرار می گیرند. چشمه بلقیس چرام نام باغی است که در ۴ کیلومتری شهر چرام در مسیر جاده چرام -گچساران قرار گرفته است. این چشمه یکی از جاذبه‌های گردشگری استان کهکیلویه و بویراحمد و از جاهای دیدنی دهدشت است. از سابقه و قدمت این باغ اطلاع کاملی در دست نیست، اما آنچه امروز با نام باغ چشمه بلقیس شناخته می‌شود از اوایل دوره پهلوی برجای مانده است.
برخی بر این عقیده‌اند که وجه تسمیه این باغ که به نام چشمه بلقیس نام گرفته است به جهت این بود که بلقیس در اساطیر ایرانی به عنوان نماد زیبایی ذکر شده بود، بر این اساس، این نام برای باغ انتخاب شده است و مکان با نام باغ بلقیس نام‌گذاری شده است و بعدها با عنوان چشمه بلقیس معروف شد. برخی از اهالی چرام بر این عقیده‌اند که سابقه این باغ به زمان ساسانیان می‌رسد و علت نامیدن آن به باغ بلقیس این است که در عهد ساسانیان بانی باغ زنی با نام بلقیس بوده است و باغ را با نام اختصاصی وی، باغ بلقیس نامیده‌اند. این روایت که توسط اهالی چرام گفته می‌شود یک روایت شفاهی است و سندی رسمی برای تایید آن به دست نیامده است و تنها در برخی سفرنامه‌ها با نام اسکندریه از آن یاد شده است، که برخی این نام را به یکی از بانیان باغ به اسم اسکندر چرامی نسبت می‌دهند.
باغ چشمه بلقیس
این باغ تا قبل از سال ۱۳۲۳ یک بیشه‌زار با درختان بید و زبان گنجشک بود و در سال ۱۳۲۳ کار احداث باغ به شکل امروزی آن دنبال شد. برای احداث باغ، ابتدا درختان بید و علف‌ها و بوته های هرز ریشه‌کن شدند و سپس آب چشمه‌های موجود در باغ با لوله‌گذاری هدایت شد و جویبارها ساخته شدند. بعد از آن باغ سنگ‌فرش شد و کلکسیونی از درختان زینتی به روش‌های مختلف تهیه و در باغ کاشته شد. این درختان زینتی وقتی بزرگ شدند چهره باغ را دگرگون کردند و فضا و تصویری رویایی و زیبا را در باغ به وجود آوردند. وسط باغ گودالی قرار داشت که از آن برای ساختن حوض باغ استفاده شد. در حین حفر گودال برای ساخت حوض، بقایایی از حوض قدیمی نیز پیدا شد و مشخص شد که در قدیم نیز در همان جای باغ حوضی وجود داشته که با گذر زمان از بین رفته است.
عکس از امین صداقتی نیا
ساخت این باغ در سال ۱۳۳۶ به پایان رسید. باغ چشمه بلقیس در سال ۱۳۹۳ مجددا مرمت و نوسازی شد. در نوسازی اخیر چهره باغ شکل امروزی به خود گرفت و از امکانات مصنوعی و دست‌ساز انسان برای توسعه باغ استفاده شد. در نوسازی جدید، آبشارهای مصنوعی به کار گرفته شدند و پل‌های شیشه‌ای بسیار زیبا در باغ تعبیه شد. همچنین سکوهای جدیدی برای اسکان بیشتر مسافران و گردشگران و برای حضور خانوادگی، به فضای باغ اضافه شد. در کنار باغ الاچیق‌هایی ساخته و اضافه شد تا از این طریق کسانی که ساعات بیشتری را در باغ به سر می‌برند از گرمای آفتاب در امان باشند و به عنوان سایه‌بان‌هایی برای استراحت، مورد استفاده قرار گیرند.
عکس از ابراهیم عزیزی
بخش‌های باغ
مساحت باغ چشمه بلقیس در حدود ۵۵۴۰۲متر مربع است. این باغ از شرق به جاده چرام-گچساران، از جنوب به اراضی کشاورزی و از غرب به باغ جهاد کشاورزی محدود می‌شود. در بخش شمال غربی باغ برجی استوانه‌ای وجود دارد که ارتفاع آن ۱۵ متر است و قطری ۷متری دارد. در قسمت شرقی باغ صخره‌ای بزرگ هست که ارتفاعی ۲۰ متری دارد و در محل آبشار باغ قرار گرفته است. این آبشار یک آبشار مصنوعی است که در سالهای اخیر در باغ ایجاد شده است.
در مرکز باغ حوض مرکزی دایره‌ای شکلی وجود دارد که شعاع آن ۱۰ متر است و عمقی ۵/۱متری دارد. این حوض دارای دو ورودی و یک خروجی است. در مرکز این حوض بزرگ، دایره‌ای کوچک قرار دارد که در آن چند درخت کاشته شده است. درخت‌های تزیینی زیبا نیز بخش دیگر باغ را به خود اخصاص داده‌اند. به این شکل می‌توان گفت باغ چشمه بلقیس دو نوع درخت دارد، یک نوع از این درختان، درختان میوه هستند که شامل گردو، گلابی، سیب، لیموترش، انجیر، توت، نارنج و... هستند و درختان دیگر باغ، درختان و گل و گیاهانی هستند که در واقع برای زیبایی باغ کاشته شده و نقش آنها تزیینی است.
باغ چشمه بلقیس مجهز به سرویس‌های بهداشتی و دکه‌های مواد غذایی مورد احتیاج و همچنین سیستم نوررسانی برای باغ بویژه در شب، و برق‌رسانی جهت پمپاژ آب آبشار است. آبیاری این باغ توسط چشمه‌های اصلی و فرعی موجود در باغ انجام می‌شود. این چشمه‌ها لوله‌هایی دارند که جهت کنترل آب، کار گذاشته شده‌اند و در نهرهایی کوچک و بزرگ در باغ جریان می‌یابند. باغ جویی بزرگ دارد که بخشی از آب را هدایت می‌کند و در مسیر خود جوی‌های کوچکتری را تشکیل می‌دهد و به حوض مرکزی می‌رسد و پس از خروج از حوض، به سمت شالیزارهای چرام رسیده و به سد شهر منتهی می‌شود.
مانند دیگر باغ‌ها و مکان‌های طبیعی و گردشگری، باغ چشمه بلقیس نیز در شب تصویر زیباتر و رویایی‌تری را از خود به نمایش می‌گذارد. طبیعی است که علاقمندان به گشت و گذار در طبیعت سرسبز و کنار چشمه‌ها، می‌دانند که تجربه این مکان‌ها در شب، از لحاظ پاکیزگی صوتی و پاکی هوا، قابل مقایسه با روز نیست. آرامشی که در شب در این مکان‌های طبیعی وجود دارد، سبب می‌شود که صدای آب و باد و دیگر عناصر گوش‌نواز طبیعت، بهتر احساس و شنیده شود. از طرف دیگر تجربه غروب و طلوع آفتاب در مکان‌هایی مثل باغ چشمه بلقیس غیرقابل توصیف است. با کاهش بارش‌ها و نزولات آسمانی در سالهای اخیر در ایران، طبیعی است که آب چشمه‌ها نیز کاهش یافته است. باغ چشمه بلقیس نیز از این آسیب در امان نمانده و در سالهای اخیر دچار کم‌آبی شده است. امید است که در سالهای آینده روند بارش‌ها بهبود یابد تا این جاذبه‌های زیبای گردشگری نیز تقویت شده و چهره زیباتری از خود به نمایش بگذارند.
باغ چشمه بلقیس، از مکان‌های گردشگری استان کهکیلویه و بویر احمد است که در فصل بهار تصویری زیبا و رویایی از طبیعت را در مقابل چشم گردشگران به نمایش می‌گذارد. طبیعی است که چون این منطقه جزی مناطق گرمسیری و خشک محسوب می‌شود تنها در فصل بهار و اوایل تابستان می‌تواند طراوت و سرسبزی خود را حفظ کند و در فصل‌های پاییز و زمستان تصاویری پاییزی و زمستانی دارد و تمام طبیعت با طراوت و سرسبزی آن رو به خشکی می‌رود. بنابراین گردشگرانی که قصد بازدید از این باغ زیبا را دارند باید در فصل بهار به این منطقه سفر کنند. طبیعی است که زیباترین چهره این باغ زیبا در اردیبهشت و خرداد خودنمایی می‌کند.
این باغ در حال حاضر در اختیار شهرداری است و در هفتم مهرماه سال ۱۳۸۱ با شماره سند ۶۲۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
$('.map-container')
.click(function(){
$(this).find('iframe').addClass('clicked')})
.mouseleave(function(){
$(this).find('iframe').removeClass('clicked')});
نویسنده: زهرا آذرنیوش