بوشهر از شهرهای بندری جنوب غربی ایران است که تاریخ بسیاری به خود دیده است. این شهر که از سالهای دور به دلیل اهمیت تجاری مورد توجه انگلستان قرار گرفته بود چندین بار مورد هجوم و اشغال این مردمان استعمارگر قرار گرفت. از همان زمان نشانههایی از حضور انگلیسیها در میان مردم بوشهر باقی ماند. از ورود کلمات انگلیسی به زبان گرفته تا نمادها و معماریهایی به سبک انگلیسی که در سطح شهر ساخته شدند. قبر جنرال نیز یکی از آثار باقی مانده از دوران اشغال بوشهر توسط انگلیسیها در دوران قاجار است که امروزه به یک جاذبه گردشگری و دیدنی تبدیل شده است.
قبر جنرال یا قبر جرنیل که تلفظ محلی عبارت قبر ژنرال است، از جاهای دیدنی بوشهر به شمار میرود و آرامگاه یک ژنرال انگلیسی در محله سنگی است. این آرامگاه به شکل ابلیسک ساخته شده است. ابلیسک، ستون سنگی چهارگوش و بلندی است با نوک هرمی که گفته میشود برگزیدن شکل هرم برای همانندسازی با یک پرتوی سنگ شده قرص خورشید بوده است. این بنا در معماری مصر باستان، آشور و روم باستان به کار رفته است. در دوران نوین نیز این بنا در شماری از میدانهای اصلی اروپا و آمریکا وجود دارد.
احتمال داده میشود که این آرامگاه مدفن یکی از فرماندهان ارتش انگلستان باشد که در لشکرکشی بریتانیا به جنوب ایران، در واقعه هرات در سال ۱۸۵۶ میلادی به دست نیروهای ایرانی کشته شد. نام این ژنرال انگلیسی به درستی روشن نیست و بر سر آن میان گزارشنویسان اختلاف است. برخی منابع میگویند این مقبره کتیبهای به زبان انگلیسی داشته که روی آن نوشته شده بوده است:
اینجا آرامگاه ژنرال د-ت-د-م است که بهدست وحشیان جنوب ایران کشته شد.
برخی این مقبره را مدفن ژنرال اترام دانستهاند و برخی آن را متعلق به ژنرال استاکر ذکر کردهاند. در حالی که ژنرال استاکر در جنگ کشته نشد، بلکه در ۴ فروردین ۱۲۳۶ در بوشهر خودکشی کرد. ژنرال اترام نیز در کلیسای وستمینستر در بریتانیا مدفون است. نویسنده فرهنگ بوشهر حدس میزند که این، مقبره ژنرال استاپفورد است که در جنگ خوشاب در ۱۹ بهمن ۱۲۳۵ کشته شد.
محوطه این مقبره تا سال ۱۳۹۰ بهصورت باغی از درختان محلی بود و در همان سال توسط شهرداری بندر بوشهر تبدیل به پارک شد و از گورستان به پارک تغییر کاربری داد. این گورستان مدفن ۳۵ تن از سربازان انگلیسی بوده است که در آن جنگ کشته شدند. در پشت این آرامگاه تابلویی از گذشته در این منطقه نصب بوده که اسامی افراد مدفون شده در آن محل در آن قید شده است. این افراد در جنگی که در سال ۱۲۳۶ هجری شمسی بین متجاوزان نیروی دریایی انگلیس و افراد باقر خان تنگستانی رخ داده کشته شدهاند که اسامی آنها به شرح زیر است:
۱. ژنرال استاکر، فرمانده کل قوای اعزامی به خلیج فارس، علت مرگ خودکشی
۲. ناخدا اترسی، فرمانده قوای بحری، علت مرگ خودکشی
۳. سرتیپ استاپفورد، افسر ستاد، علت مرگ اصابت گلوله در جنگ
۴. سرهنگ دوم مالت، فرمانده هنگ سواره نظام سبک، علت مرگ اصابت گلوله در جنگ
۵. ستوان اترسون، افسر هنگ بیستم پیاده، علت مرگ اصابت گلوله در جنگ
۶. ستوان وارن، افسر هنگ بیستم پیاده، علت مرگ اصابت گلوله در جنگ
۷. ستوان فرانکلند، افسر ارشد هنگ دوم سواره اروپایی، علت مرگ اصابت گلوله در جنگ
در این جنگ بوشهر به تصرف قوای انگلیس در آمد. انگلیسیها برای دفن کشتههای خود در گوشه دنجی از بوشهر در میان انبوه نخلهای سر به فلک کشیده قطعه کنونی را انتخاب کردند و این بنای یاد بود را برای آنها ساختند.
این سازه در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۸۶۴۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نویسنده: بهاره غنچه