قلعه شواز

قلعه شواز در روستای شواز، کهن‌ترین قلعه استان یزد به‌شمار می‌رود و مهم‌ترین قلعه کوهستانی و نمونه‌ی ارزشمند معماری منطقه محسوب می‌شود. علاوه‌ بر استفاده مسکونی، از این قلعه به‌عنوان دژی مستحکم در برابر مهاجمان نیز استفاده می‌کردند. با قرار گرفتن روی صخره‌ای از سنگ‌های سخت رسوبی، قلعه در ارتفاع ۱۰۰ متری ساخته شده است و بر تمام زمین های اطراف دید و تسلط کامل دارد. مساحت قلعه در حدود پنج هزار متر مربع است و مصالح به‌کار رفته در آن شامل خشت، گل، سنگ و ملات‌هایی از جنس گل با کاه خرد شده و ریگ‌اندود می‌شود. در ساخت بعضی قسمت‌های بنا مانند سقف یکی از اتاق‌ها، از تیرهای چوبی مقاوم از جنس چوب سنجد استفاده کرده‌اند. این قلعه به شیوه معماری ساسانی ساخته شده است و سفال های خاکستری مکشوفه از قلعه، سنگ‌نبشته جای گرفته در بدنه سنگی یکی از دیوارهای داخلی و همچنین وجود قوس های موجود در اتاق‌ها و راهروها که متعلق به دوران پیش از اسلام است، از عمر و قدمت این قلعه می‌گویند. قلعه شواز در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.