حمام شیشه

سنندج دومین شهر بزرگ کردنشین در ایران است. این شهر به لحاظ موقعیت جغرافیایی و فعالیت‌های شهرسازی عصر صفوی و قاجار، از بافت شهری سنتی با ارزشی برخوردار است که بناهای مسکونی و عام‌المنفعه متعددی مانند حمام، مساجد و بازار در آن باقی‌ مانده‌ است و دارای محدوده بافت تاریخی فرهنگی با وسعتی معادل ۱۱۲ هکتار است. از حمام‌های تاریخی سنندج می‌توان به حمام شیشه اشاره کرد. حمام شیشه از جاهای دیدنی سنندج است و در ضلع شمالی بلوار کردستان سنندج و مجاور پل و مسجد ملاویسی قرار دارد. حمام شیشه برخلاف اسم جذابش، شیشه‌ای نیست و مثل تمام حمام‌های دیگر تاریخی از سنگ، گچ و ملات ساخته شده است. با این حال به کار رفتن شیشه‌های رنگی زیبا در این حمام، آن را به این نام معروف کرده است. حمام شیشه سنندج دارای فضاهای ورودی، هشتی، بینه، سربینه و حمام گرم با ستون‌های سنگی، سکوها، آبنماهای گرم و سرد و خزینه است که در داخل با تزیینات آهک‌بری تزیین شده است و دارای خصوصیات ویژه‌ای هستند. این تزیینات نقش‌‌های مختلف گیاهی، حیوانی و هندسی را شامل می‌شود. چیزی که این حمام را از هم‌ردیفانش متمایز می‌کند، طراحی زیبای سکوها و آب نمای گرم و سرد و خزینه است. در این بنا چیزی که بیش از همه به چشم می‌آید، سادگی و خلوتی بنا است و هرچند این روزها از پنجره‌ها و شیشه‌های رنگی حمام آثار زیادی باقی نمانده است اما حمام شیشه با معماری موزون و متوازنش هنوز یکی از زیباترین بناهای تاریخی ایران به حساب می‌آید. سر درب ورودی این حمام دارای نمای آجر کاری است و این سر درب در گذشته دچار تغییراتی شده است.  این حمام تا سال‌های پیش از انقلاب و چندی پس از انقلاب کاربرد داشته و بخش‌های مردانه و زنانه آن فعال بوده است. درب حمام زنانه در کوچه مجاور حمام قرار دارد. این حمام نیز هم‌چون سایر حمام‌های عمومی سطح شهر سنندج شامل آبنما، رخت‌کن، حجره، گرم‌خانه، خزینه، سربینه و راهروهای ارتباطی است که از نظر بافت قدیمی در نوع خود بی‌نظیر است از شیشه‌های رنگی، که وجه تسمیه حمام به آن باز می‌گردد، آثار زیادی باقی نمانده‌ است با اینحال حمام شیشه‌ای سنندج پس از قرن‌های متمادی یکی از دیدنی‌ترین آثار تاریخی این شهر به شمار می‌رود. حمام شیشه سنندج از بناهای عمومی و قدیمی این شهر است که  ۲۰۰ سال قدمت دارد. احتمال می‌رود که حمام شیشه سنندج مربوط به دوره قاجاریه باشد اما با توجه به اینکه اکثر حمام‌های تاریخی در دوران زندیه ساخته شده‌اند، امکان دارد که این حمام نیز متعلق به دوران زندیه باشد. عبور کانال فاضلاب شهر سنندج از نزدیکی حمام شیشه به شدت سلامت و استواری این بنا را تهدید می‌کند و هر روز بخشی از دیوارهای حمام تاریخی شیشه از بین می‌رود که با توجه به این وضعیت هر روز بخشی از گچ و گل روی دیوارهای حمام شیشه فرو می‌ریزد و اگر این روند ادامه داشته باشد بدون شک باید منتظر تخریب کل دیوارها بود. در زمان مالکیت خانواده بابان، این حمام از سوی اداره کل میراث فرهنگی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت و در سال ۱۳۸۳ به صورت کامل مرمت شد. این حمام به شماره ۲۸۳۹ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است و کماکان بر سر مرمت آن بین شهرداری و شورای شهر سنندج اختلاف وجود دارد. زمان تملک آن از سوی شهرداری سنندج مقرر شد از این بنا به عنوان موزه دایمی عکس کردستان استفاده شود ولی تنها یک سال بعد از مرمت، درب حمام شیشه بسته شد. نویسنده: بهاره غنچه