موزه آثار طبیعی و حیات‌ وحش هفت چنار

موزه آثار طبیعی و حیاط وحش هفت چنار که از جاهای دیدنی تهران در محله قدیمی بریانک است، مجموعه بزرگی از انواع نرم‌تنان، پستانداران و انواع تاکسیدرمی را در خود جای داده است. جالب است بدانید که نام این موزه آثار طبیعی و حیات وحش، از هفت چنار کهن سال این محله برگرفته شده است. تاریخچه ساختمان موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت چنار در سال ۱۳۱۰ (اواخر دوره قاجار و اویل دوره پهلوی) به منظور بهره‌برداری صنعتی به‌عنوان کارخانه جوراب‌بافی ساخته شده بود. این موزه که هم‌اکنون در لیست آثار و اماکن ملی ایران قرار گرفته است، پس از مرمت و بازسازی، در خرداد ماه سال ۱۳۷۶ به‌عنوان موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت چنار افتتاح شد. بخش‌های موزه موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت چنار در زمینی به مساحت ۷۶۹۳ متر مربع و زیر بنای ۲۶۸۳ متر مربع، دارای دو بخش شامل سالن حشرات، انواع نرمتنان، اسفنج‌ها، و مرجان‌ها، نمونه‌های پستانداران آفریقایی، پرندگان ایران، دیورامای رشته کوه‌های البرز، زاگرس و ...، آکواریوم، کارگاه تاکسیدرمی، چایخانه و سفره‌ خانه سنتی است. قسمت عمده آثار این موزه، به‌صورت غیر زنده و تاکسیدرمی هستند و هدف از طراحی آن‌ها، آشنایی با جانوران و شناخت زیستگاه آن‌ها برای بازدیدکنندگان، به‌خصوص دانش‌اموزان است. نمونه‌های غیر زنده در این موزه، نمونه‌های غیر زنده بی‌مهرگان شامل اسفنج‌ها، نرم‌تنان، خارتنان، سخت‌پوستان و حشرات در معرض دید عموم قرار داده شده است. توتیا، ستاره دریایی، دلار سنگی، انواع خرچنگ‌های آب شیرین و شور، شاه‌ میگو، خرچنگ‌ عنکبوتی، انواع پروانه‌های ایران، سوسک‌ها، ملخ‌ها، سنجاقک‌ها و زنبورهای اتاله شده، بخشی از مجموعه این بخش را تشکیل می‌دهند. همچنین، نمونه‌های غیر زنده ماهی‌های غضروفی و استخوانی مانند سفره ماهی‌ها، بادکنک ماهی‌ها و انواع کوسه‌ ماهی‌ها نیز در این مجموعه وجود دارد. خزندگان از خزندگان موجود در این موزه می‌توان به راسته‌ مارها، سوسمارها و لاک‌پشت‌ها اشاره کرد. پستانداران انواع مختلف پستانداران وحشی علفخوار و گوشتخوار به‌صورت تاکسیدرمی شده در این مجموعه نگهداری می‌شوند. تاکسیدرمی این حیوانات به‌صورت تمام بدن، سر و گردن، تخته پوست، شاخ و جمجمه است. از جمله حیوانات تاکسیدرمی این مجموعه می‌توان به انواع قوچ، کل، شوکا، مرال، خرس قهوه‌ای، آهو و جبیر، شیر، پلنگ، یوز پلنگ آسیایی، بوفالو، گورخر ایرانی و انواع آنتیلوپ‌ها اشاره کرد. آکواریوم آکواریوم موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت چنار، به شکل غاری پر پیچ و خم ساخته شده که انواع ماهی‌های آب شیرین از رودخانه‌های سراسر دنیا، در آن زندگی می‌کنند. از جمله‌ ماهی‌های موجود در این آکواریوم می‌توان به ماهی‌های گوشتخوار، گربه‌ماهی‌ها، پیرانا، اسکار، پنگوسی و سمندر آب شیرین اشاره کرد. پرندگان پرندگان مختلفی از خانواده‌های مختلف آبزی و خشکی‌زی در این موزه به‌صورت تاکسیدرمی قرار داده شده‌اند که از آن جمله می‌توان به خانواده کلاغ، خانواده مرغابی، خانواده قرقاول، پرندگان شکاری و انواع گنجشک‌سانان اشاره کرد. حیات طبیعی علاوه بر سالن‌های ذکر شده، در بخش حیات طبیعی موزه، نمونه‌هایی از پرندگان زنده مانند انواع اردک‌ها، قوها، غازها، فلامینگو، کبک، قرقاول، طوطی، طاووس و یک میمون رزوس نیز وجود دارد. زمین شناسی و آثار طبیعی بخش زمین‌شناسی موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت‌چنار، دارای مجموعه‌های مختلف از سنگ‌ها و کانی‌های مختلف با منشا آذرین، رسوبی و دگرگونی است. علاوه بر آن، فرمول شیمیایی هر سنگ به همراه کاربرد آن و معادن مربوطه، در کنار آن ذکر شده است. فسیل بی‌مهرگان از ادوار گذشته، از دیگر اشیا موجود در این بخش است. کارگاه تاکسیدرمی علاوه بر حیوانات تاکسیدرمی، بازدیدکنندگان این موزه می‌توانند در سالن تاکسیدرمی، با طریقه علمی و عملی تاکسیدرمی پرندگان و پستاندارن آشنا شوند. همچنین، نحوه اتاله کردن یا خشک کردن حشرات نیز در این موزه مورد بررسی قرار می‌گیرد. کتابخانه کتابخانه موزه هفت چنار، با مجموعه‌ای ۴۵۰۰ جلدی از کتب تخصصی و عمومی، قابل استفاده برای علاقه‌مندان، در صورت عضویت است. سفره‌ خانه و رستوران سنتی سفره خانه و رستوران هفت چنار، دارای معماری سنتی ایرانی است و در آن، انواع غذاها و خوراک‌های ایرانی، طبخ و سرو می‌شود. بازدیدکنندگان این موزه می‌توانند پس از بررسی آثار و سالن‌های موجود، در محیط آرام این سفره‌خانه ‌، به بحث و تبادل نظر درباره مشاهدات خود بپردازند. اهداف تاسیس موزه در بازدید از موزه آثار طبیعی و حیات وحش هفت چنار، بازدیدکنندگان نه تنها نمونه زیست‌گاه‌های تالابی، خشکی، کوهستانی، دریاچه‌ای و ... را مشاهده می‌کنند، بلکه با طبقه‌بندی علمی حیوانات تاکسیدرمی شده، در سالن‌های مختلف، با محیط زیست و اهمیت حفاظت از آن بیشتر آشنا خواهند شد. به‌عنوان مثال، بازدیدکنندگان با مشاهده گونه‌های مختلف پرندگان و توضیحات کارشناسان، قادر خواهند بود تا پرندگان مختلف را از روی شکل منقار شناسایی کنند و تشخیص دهند که پرنده مربوطه گوشتخوار است، یا مواد غذایی خود را از تنه درخت یا سطح و زیر آب تهیه می‌کند. علاوه بر آن، در موزه هفت چنار، بازدیدکنندگان با زیست‌گاه‌هایی آشنا خواهند شد که به‌صورت طبیعی در کشور، شرایط بازدید از آن‌ها وجود ندارد. با توجه به بازدیدهایی از این دست، آحاد مردم درباره اهمیت حفاظت از گونه‌های مختلف حیوانات و زیستگاه‌ آن‌ها اطلاعاتی به دست خواهند آورد. اغلب حیوانات تاکسیدرمی شده در این موزه، توسط شکارچیان غیرمجاز شکار شده و پس از توقیف، به‌صورت تاکسیدرمی در آمده‌اند. بنابراین، از دیگر اهداف این موزه می‌توان به اطلاع‌رسانی برای جلوگیری از شکار غیرقانونی و ایجاد کلکسیون شخصی نیز اشاره کرد. عکس‌ها از سایت منطقه ۱۰ تهران و گوگل مپ نویسنده: نیکی قره گوزلویان