قلعه بیرجند که با نام های قلعه ته ده و پایین شهر نیز شناخته می شود، بزرگترین و قدیمی ترین بنای تاریخی بیرجند است. این قلعه محل سکونت اهالی نبوده است و فقط مکانی برای حضور نگهبانان شهر بوده است. این بنای تاریخی از خشت و گل ساخته گردیده و اتاق ها و آب انبارهای متعدد دارد.این قلعه با ۳۰۰۰ مترمربع مساحت در دوره صفویه ساخته گردیده و در واقع استه ااماه شهر بیرجند محسوب می شود.