«ابوحبیب هرثمه بن اعین» ملقب به «خواجه مراد» بود که بنا به ادعای برخی از منابع تاریخی یکی از اصحاب امام رضا (ع) بوده است. یک آرامگاه در حوالی شهر مشهد و در ارتفاعات کوه‌های بینالود قرار دارد که به این شخص نسبت داده شده است. در این مقاله با ما همراه باشید تا با هم نگاهی به این بنای ارزشمند واقع در استان خراسان رضوی بیندازیم.
خواجه مراد کیست؟
در مورد این شخص اطلاعات متفاوتی در منابع تاریخی یافت می‌شود. به‌عنوان نمونه، در برخی از منابع اینگونه آمده که خواجه مراد حاکم خراسان در زمان هارون بود که پس از این که دستگیر و در زندان حبس شد، توسط شخصی به نام «فضل بن سهل» کشته شده است.
در منابع دیگری نیز ادعا شده که خواجه مراد یکی از سردار‌های مامون بوده است که امام رضا (ع) را از مدینه تا توس مشایعت می‌کند و پس از شهادت امام بزرگوار بر ضد مامون دست به افشاگری می‌زند و به همین دلیل کشته می‌شود.
موقعیت آرامگاه خواجه مراد
آرامگاه منسوب به خواجه مراد از جاهای دیدنی مشهد به شمار می‌رود و در ۱۵ کیلومتری جنوب شرق مشهد و در دامنه کوه‌های امتداد یافته از رشته‌کوه بینالود واقع شده است. همچنین این آرامگاه با آرامگاه خواجه اباصلت که یکی دیگر از بناهای تاریخی و مذهبی منطقه است، ۳ کیلومتر فاصله دارد.
برای دسترسی به این آرامگاه، کافی است از شهر مشهد، جاده به سمت شهر فریمان را طی کنید. پس از طی حدود ۱۵ کیلومتر دقیقا در روبه‌روی منطقه «بهشت زهرا» مسیری به سمت راست را خواهید دید. با پیمودن این مسیر می‌توانید به آرامگاه خواجه مراد رسیده و آن را زیارت کنید.
معرفی آرامگاه
آرامگاه خواجه مراد در زمان معاصر و توسط شخصی به نام «حاج محمد علی درویش» ملقب به «نور غلیشله» ساخته شده است. این شخص همچنین حفاظت از این بنا را نیز بر عهده گرفته و آن را مورد تعمیر و بازسازی نیز قرار داده است. این بنای تاریخی در حال حاضر توسط اداره اوقاف و امور خیریه استان خراسان رضوی اداره می‌شود.
در مورد موقعیت آرامگاه باید اشاره کنیم که محیط اطراف آن بسیار باصفا و دل‌انگیز است، زیرا این آرامگاه در میان شکاف کوه و در کنار یک چشمه آب بسیار زیبا قرار گرفته است. همچنین اگر به بالای کوه‌های نه چندان بلندی که اطراف آن را احاطه کرده‌اند، صعود کنید می‌توانید یک منظره زیبا و یک چشم‌انداز گسترده از اطراف مشهد را مشاهده نمایید و از بودن در چنین طبیعت باصفایی لذت ببرید.
در واقع باید گفت که زمین‌های اطراف خواجه مراد ادامه گرانیت‌های مشهد هستند که به علت مقاومت در برابر عوامل فرسایشی و سختی بسیار بالا به شکل قله‌های نسبتا مرتفع در سطح زمین ایجاد شده‌اند.
مشخصات بنا
این بنای جای گرفته در دل کوه، در اصل یک اتاق چهار ضلعی به ابعاد ۴ متر در ۴٫۵ متر است. البته در اطراف آرامگاه تعدادی اتاق جدا از هم نیز به چشم می‌خورند که این اتاق‌ها جزو بخش‌های اولیه بنا نیستند و بعدا برای سکونت زائران ساخته شده‌اند. در حال حاضر بنای این آرامگاه بسیار بزرگتر از حالت اولیه خود است.
اگر نگاهی دقیق تر به بنا بیندازیم، در نمای شمالی آن ایوان بزرگی به ارتفاع ۵ متر ساخته شده است که تزیینات آیینه کاری زیبایی در آن انجام گرفته و جلب توجه می کند. همچنین قسمت پشت کناره‌های این ایوان بزرگ نیز با کاشی های هفت رنگ تزیین شده است که جلوه خاصی به طراحی بنا داده است. از دیگر تزیینات شاخص بنا نیز می‌توان به وجود دو گلدسته کم‌ارتفاع کاشی‌کاری شده در بالای ایوان و در دو سمت آن اشاره کرد.
در کنار آرامگاه خواجه مراد، مقبره «حاج محمد علی سرابی» یکی از دراویش زمان معاصر منطقه خراسان که در سال ۱۳۵۳ هجری شمسی از دنیا رفته‌اند، نیز قرار دارد.
وضعیت کنونی و جذب گردشگر
خوشبختانه در سال‌های گذشته اقدامات زیادی برای رفاه حال گردشگران در این منطقه انجام شده است. به‌عنوان نمونه در اطراف آرامگاه خواجه مراد اتاق هایی برای اقامت زائران، رستوران، پارکینگ، فضاهای اداری و بازارچه به چشم می‌خورند که در راستای آبادسازی منطقه و کمک به رفاه حال گردشگران ایجاد شده‌اند. در بازارچه نزدیک آرامگاه خواجه مراد می‌توانید انواع سوغات شهر مشهد از جمله صنایع دستی را تماشا و خریداری کنید.
شکی نیست که بیشتر اهمیت گردشگری این منطقه به بعد زیارتی آن مربوط می‌شود، ولی از نظر سیاحتی نیز می‌توان به آن نگاه کرد. درواقع کوه‌ها و صخره‌های اطراف این آرامگاه مکانی بسیار جذاب و ایده‌آل برای عاشقان کوهنوردی و صخره‌‌نوردی در این منطقه هستند.
با توجه به تمام امکانات رفاهی ساخته شده در این منطقه که به آن اشاره کردیم، گشت و گذار در این ناحیه و زیارت از آرامگاه خواجه مراد را از دست ندهید.
عکس‌های گالری از محمد حسین تقی
نویسنده: پویا جوانمرد