موزه آستانه مقدس حضرت معصومه (س)

موزه آستانه مقدسه که با نام موزه حرم حضرت معصومه (س) نیز شناخته می‌شود، گنجینه‌ای گران‌بها از اشیای تاریخی و هنری زیبا است. در سفر به شهر قم و موزه‌گردی در موزه حرم حضرت معصومه (س) همراه کجارو باشید. با موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) آشنا شوید: معرفی موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) بخش‌های مختلف موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) اطلاعات بازدید موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) معرفی موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) منبع عکس: shahr20.ir موزه حرم حضرت معصومه (س) یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های ایران است موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های کشور است که در حرم حضرت معصومه (س) در شهر قم قرار دارد و یکی از جاهای دیدنی قم به شمار می‌رود. تا پیش از احداث مکانی برای نگهداری آثار تاریخی هنری و تاریخی حرم، این اشیا به‌صورت پراکنده در اطراف بقعه و حرم انباشته شده بودند و حتی برخی از آن‌ها از بین رفتند تا اینکه در سال ۱۳۱۴ شمسی؛ وزارت معارف وقت در فضای داخلی حرم حضرت معصومه (س) و در محل مسجد شهید مطهری ، موزه‌ای را تأسیس کرد. فعاليت اين موزه تا حدود دى ماه سال ۱۳۵۳ ادامه يافت و از آن تاريخ تا دهه ۶۰ به دلایلی از جمله لزوم گسترش فضاى جانبى و احداث ساختمان فعلى، فعاليت موزه متوقف شد؛ تا اینکه در سال ۱۳۶۱ این مجموعه به ساختمان فعلی در میدان آستانه و کنار مدرسه فیضیه منتقل شد. ساختمان جدید موزه آستان قدس ابتدا ۵۰۰ متر مربع مساحت داشت و بعد در سال ۱۳۷۱ در زمان توليت حضرت آيت‌الله مسعودى، زيرزمين نیز به آن اضافه شد و وسعت موزه حرم به بیش از ۱۲۰۰ متر مربع رسید. در طرح جامع توسعه حرم مطهر، پیشنهاد تأسیس موزه اى بزرگ در چندین طبقه و همراه با امکانات و تجهیزات لازم ارائه شده است. همچنین قرار است بخشی به نام تالار حرم‌شناسی به موزه حضرت معصومه (س) اضافه شود که در آن آثار تاریخی متعلق به حرم مطهر که از دوره‌های صفویه و قاجاریه وجود دارد که شامل درهای ورودی حرم، خشت‌های گنبد مطهر، درب ضریح قدیمی، کاشی‌های قدیمی کتیبه‌ای و کوکبی و کاشی‌های حاشیه مضجع حضرت معصومه (س) که به‌عنوان قدیمی‌ترین کاشی تاریخ در کشور محسوب می‌شود و در سال ۶۰۲ هجری قمری ساخته شده، به نمایش در خواهد آمد. منبع عکس: مصطفی معراجی، shahr20.ir و foursquare.com بخش‌های مختلف موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) منبع عکس: shahr20.ir آنچه که در موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه (س) در معرض بازدید قرار دارد و می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید، مجموعه آثار با ارزشی است که پادشاهان، حاکمان و عاشقان کریمه اهل بیت و افراد و علاقه‌مندان به حفظ ميراث هنری و تاريخی به این موزه اهدا کردند. بخشی دیگر از این گنجینه را آثار نفيس بيوتات حرم مطهر و برخی بقاع متبركه اطراف قم تشکیل می‌دهد. اشیای موزه حرم حضرت معصومه (س) در بخش‌های مختلف در دو و نیم‌طبقه و سه تالار به نمایش گذاشته شده‌اند که در ادامه بیشتر از آن‌ها خواهیم گفت. پارچه‌بافی: در این موزه پارچه‌های دست‌باف متنوعی شامل ابريشمى، گلابتون، پارچه‌هاى كتان، مخمل، ماهوت، شال و ترمه نگهداری می‌شوند. پرده يا پارچه ويژه روى ضريح حضرت معصومه (س) است كه داراى كتيبه‌هاى بسيار زيبايى بخط نستعليق با مضامين شعر در مدح آن حضرت بوده و پارچه‌هاى ابريشمى دوره صفوى برخى ديگر متعلق به دوره قاجارى تكه‌اى از پرده خانه كعبه كه آيه‌هایی از سوره مباركه حج بخط ثلث برجسته به شيوه ده يك دوزى روى آن اجرا شده از آثار ارزشمند مجموعه پارچه‌هاى نفيس موزه آستان قدس به شمار مى‌رود. نقاشی: تابلوهای نقاشی از دوره‌های صفوی و قاجار نیز در این موزه در معرض نمایش قرار دارند که بیشتر آن‌ها تابلوهاى شمايل ائمه معصومين(ع) است كه عمدتا مربوط به دوره قاجار هستد که در قالب تابلوهای تابلوهاى مينياتورى و رنگ و روغن کشیده شده‌اند. نقاشی‌های کار شده روی شيشه و شامل تصاويرى از سلاطين دوره صفوى، قاجار و زنديه است و تابلوهاى رنگ و روغن تصاوير پادشاهان قاجار، دیگر آثار این بخش را تشکیل می‌دهند. سکه‌ها: در مجموعه سکه موزه حرم حضرت معصومه (س) از سکه‌های طلا نقره و مس که از دوره‌های مختلف به یادگار می‌توانید دیدن کنید. این سکه‌ها متعلق به دوره‌هایی چون اشكانى، ساسانى و دوران اسلامى مانند سلجوقی و ایلخانی است. حجاری و سنگ‌های قیمتی: از جمله آثار حجاری که در موزه حرم حضرت معصومه (س) خواهید دید، سنگ قبر شخصيت‌ها و حاکمان دوره قاجار است که می‌توان به سنگ قبر فتحعلی شاه قاجار، محمد شاه قاجار، قهرمان ميرزا فرزند عباس ميرزا، سنگ قبر مهد عليا مادر ناصرالدين شاه، شعاع السلطنه پسر مظفرالدين شاه قاجار و يكى ديگر از رجال قاجار به نام ميرزا محمد خان اشاره کرد. در این بخش همچنین سنگ‌های قیمتی و تزیینی مثل سنگ‌هاى عقيق، دُر و يشم به نمایش گذاشته شده‌اند. گردنبند یا سينه ريز طلايى احمدشاهى، ادوات رزمى دوره قاجار، قنديل بسيار زيباى دوره قاجار از جنس طلا که با سنگ‌های قیمتی مزین شده‌اند زینت‌بخش این قمست موزه هستند. منبع عکس: Abna24.com خاتم‌کاری: آثار خاتم‌کاری چون درب مقبره محمد شاه قاجار، رحل‌هاى قرآن، صندوق بزرگ خاتم كارى مربوط به مقبره شاه صفى صفوى و قاب آينه‌هاى خاتم‌كارى از دیگر اشیای دیدنی موزه حرم حضرت معصومه (س) است. کاشی‌کاری: كاشي‌هاى ستاره‌اى يا كوكبى و چليپا، خشتی، معرق و كتيبه‌اى از کاشی‌های این موزه هستند که قدمت بیشتر آن‌ها به عصر سلجوقی و ایلخانی می‌رسد. یکی از زيباترين و نفيس‌ترين كاشي‌هاى موجود، كاشى‌هاى مرقد على بن جعفر، متعلق به اوايل قرن هشتم يا دوره ايلخانى است كه كتيبه‌هايى به خط ثلث برجسته دارد. قالی‌بافی: مجموعه فرش‌های این موزه شامل قالى‌ها و قاليچه‌هایی با نقوش گل و بوته اسليمى، شمسه، ترنج، لچک، سر ترنج و كتيبه‌هاى قرآنى است که قدمت بیشتر آن‌ها به عصر صفوی برمی‌گردد. برخی از قاليچه‌هاى ابريشمى این دوره داراى ضخامتى بين یک تا دو ميلی‌متر هستند كه نشان‌دهنده ظرافت در بافت اين آثار نفيس است. قديمى‌ترين و بزرگ‌ترين فرش موزه آستان مقدس حضرت معصومه (س)، فرش ابريشمى متعلق به دوره شاه عباس ثانى، پادشاه صفوى است كه به شكل دو نیم‌دايره و مساحت هر يک حدود ۳۰ متر مربع بافته شده است. ضخامت آن حدود دو ميلی‌متر بوده و از نفايس بسيار ارزشمند محسوب مى‌شود. فلزکاری: در موزه آستانه مقدسه اشیای فلزی نیز وجود دارد. پيه سوز مفرغ پيش از اسلام، شمعدان‌هاى برنجى دوره سلجوقى، بخور سوزها و شمعدان مشبک دوره صفوى، چراغ روغنى برنجى و طوق‌هاى فولادى مشبک دوره صفوى، ادوات جنگى مرصع از قبيل سپر و شمشيرهاى جواهر نشان، كلاه‌خود وزره فولادى دوره قاجارى، قنديل‌هاى زيباى زرين و مينايى دوره قاجار و درهاى قديمى حرم مطهر با روكش سراسرى طلا و نقره كه داراى تزیينات قلم‌زنى بسيار زيبا هستند، از ديگر آثار بخش فلزكارى موزه آستانه مقدسه قم به شمار مى‌رود. منبع عکس: ctmehr.com قرآن‌هاى خطى: قرآن‌های موزه حرم مربوط قرن‌های دو تا ۱۴ اسلامی است که با انواع خط کوفی، ثلث، نسخ و برخی با ترجمه فارسی به خط نستعلیق به تحریر درآمده‌اند. از قرآن‌های نفیس این مجموعه، دو نسخه خطی قرآن منسوب به امام رضا (ع) و امام حسن عسگری (ع) است. بزرگ‌ترین قرآن موجود در موزه آستان مقدس ۱۲۰ کیلوگرم وزن و ۵۷۸ ورق دارد که با جلد چوبی و روکش چرم در ابعاد آن ۷۲ در ۱۲۰ سانتی‌متر نوشته شده است. تابلوهای خط و تذهیب: از بخش‌های دیگر این موزه تابلوهای قرآنی، تابلوهای قطعه‌سازی، زیارت‌نامه‌ها، تابلوهای مذهب قرآن و حدیث جدید و معاصراست؛ این تابلوها به خط محقق ثلث و نسخ و متعلق به دوره سلجوقی، ایلخانی، تیموری، صفوی و قاجار است. منبت‌كارى: نمونه‌های متعددی از آثار منبت‌کاری اسلامی در موزه آستان مقدسه حضرت معصومه (س) نگهداری می‌شود که برخی از آن‌ها شامل درهای چوبی منبت کاری مربوط به دوره صفوی است که در حواشی آن آیاتی از قرآن مجید به چشم می‌خورد. همچنین رحل منبت‌کاری دوره صفوی دارای نقوش گیاهی و حیوانی، رحل منبت‌کاری دوره صفوی دارای نقوش انسانی و رحل منبت‌کاری و مشبک‌کاری دوره صفوی که توسط اعتماد الدوله وزیر شاه صفی وقف شده از دیگر نمونه‌های این هنر هستند. سفالگری: سفالينه‌هاى مربوط به هزاره اول و دوم پيش از ميلاد و سفالينه‌هاى دوران مختلف اسلامى که از مناطق مختلف باستانى مانند سيلک كاشان، رى، جرجان، نيشابور، خوروين قزوين گردآوری شده در این بخش در معرض بازدید قرار دارد. شیشه‌گری: مجموعه متنوعی از ظروف شیشه‌ای دوره‌های مختلف اسلامی در موزه قم نگهداری می‌شود. ظروف دارو، روغندان، پیاله، لوسترهای شیشه‌ای و بلورین دارای طرح‌ها و رنگ‌های مختلف، گلدان‌های بلور مرصع قاجاری، کاسه‌ها و پیاله بلور بارفتن و اُپالین، انواع چراغ‌های نفتی در رنگ‌های آبی و صورتی و با لاله‌های شیشه‌ای الوان و گلاب‌ پاش‌های بلورین مرصع، از جمله این آثار هستند. تمبرها و اسکناس‌ها، مدال‌های اهدایی ورزشکاران و قهرمانان، موجودات دریایی به‌صورت تاکسیدرمی که توسط تکاوران نیروی دریایی جمع‌آوری شده‌اند، از دیگر دیدنی‌های موزه حرم حضرت معصومه (س) است. منبع  عکس: خبرگزاری تسنیم (عکاس: حسین شاه بداغی) و  Abna24.com اطلاعات بازدید موزه آستان مقدسه حضرت معصومه (س) منبع عکس: shahr20.ir ساعت کاری موزه حرم حضرت معصومه (س): روزهای عادی از ساعت هشت صبح تا ۱۹ عصر و در ایام تعطیل و روزهای جمعه از ساعت ۹ صبح تا ۱۹ شب است. آدرس موزه حرم حضرت معصومه (س): میدان آستانه، جنب در شماره یک حرم مطهر عکس کاور از shahr20.ir  نویسنده: اکرم زمانی نوری