«ایلان دره سی» در ماکو آذربایجان غربی که به نام‌های «قیرمیزی‌لیخ»، «دره مارها» یا «دره بدولی» نیز خوانده می‌شود، با ۲٫۸ کیلومتر طول، مناظری زیبا و چشم‌نواز از رودخانه، چشمه، آبشار و ستون‌های سنگی عظیم و منظم آتشفشانی را در خود جای داده است که هر بیننده‌ای را مسحور می‌کند و از همین رو از خاص‌ترین و ناشناخته‌ترین دره‌های دنیا به شمار می‌رود. منشورهای بازالتی ماکو از کانون‌های مهم ژئوتوریسم یا گردشگری زمین‌شناسی کشورمان هستند. با کجارو همراه شوید تا سفری کوتاه، هرچند مهیج به این دره‌ی زیبا در ماکو داشته باشیم.
آنچه در این مقاله می‌خوانید؟
ایلان دره سی کجاست؟
معرفی ایلان دره سی
علت شکل‌گیری منشور بازالتی چیست؟
چطور به ایلان دره سی برویم؟
برای بازدید از ایلان دره سی چه نکته‌هایی را رعایت کنیم؟
سایر دره های ماکو
ایلان دره سی کجاست؟
منبع عکس: portal.hoonel.com
ایلان دره سی که از جاهای دیدنی ماکو است، در سه کیلومتری روستای بدولی شهرستان ماکو و به موازات جاده آواجیق قرار دارد و جهت آن شرقی-غربی است که در انتهای غربی به مزارع روستای بدولی می‌رسد.
معرفی ایلان دره سی
منبع عکس: portal.hoonel.com
ایلان دره سی، حاصل انجماد گدازه‌های آتشفشانی در دوره سوم زمین‌شناسی است و صخره‌های بازالتی آن شامل ستون‌های عمودی و هندسی می‌شوند که می‌توانند حیرت و تحسین هر بیننده‌ای را در پی داشته باشند. پوشش گیاهی و درختچه‌هایی که در میان و بالای منشورها رشد کرده‌اند، ماهی‌های رودخانه، خرچنگ و خزندگان و... جذابیتی دوچندان به این دره بخشیده‌اند.
ایلان دره سی حاصل انجماد گدازه‌های آتشفشانی است
«رودخانه زنگمار» در کف دره جریان دارد که از ارتفاعات کوه آرارات در ترکیه سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از میان دره و روستاهای مختلف، در نهایت به سد بارون می‌ریزد. این رودخانه در فصل‌های پربارش، خیلی خروشان و عمیق است و کم‌عمق‌ترین بخش آن به نیم‌متر می‌رسد. در وسط دره، چشمه آبی از میان دیواره‌های بازالتی به بیرون می‌جوشد که با نام «چشمه خاتون» یا «خاتون بولاغی» شناخته می‌شود.
منبع عکس: tabrizeman.ir (عکاس: خلیل غلامی)
در طول مسیر دره، پیچ نعل اسبی‌ای وجود دارد که شاخص‌ترین مناظر دره را می‌توان در آنجا دید. بعد از این پیچ، عرض دره بیشتر و ارتفاع دیواره‌ها کمتر می‌شود و پوشش گیاهی بیشتری به چشم می‌خورد. در ادامه‌ی مسیر دره، «آبشار دره بدولی» با ارتفاع حدود هفت متر قرار دارد که مناظر خارق‌العاده‌ای در کنار دیواره‌های بازالتی به وجود آورده است.
منبع عکس: tabrizeman.ir (عکاس: خلیل غلامی)، portal.hoonel.com، گروه طبیعت‌گردی افرا، old.nasrnews.ir (عکاس: بهزاد قانونی)
بعد از عبور از اولین تنگه، وجود ستون‌های سنگی سر به فلک کشیده و رودخانه‌ای در عمق دره، ادامه راه را دشوار می‌کند؛ هرچند پس از آن به محدوده‌ای از سنگ‌های نسبتا صاف می‌رسید که امکان اتراق در آن وجود دارد. علاوه بر این، در کنار این دره چند آلاچیق نیز ساخته شده است که با نشستن در آن‌ها می‌توانید از چشم‌انداز فوق‌العاده دره لذت ببرید.
علت شکل‌گیری منشور بازالتی چیست؟
منبع عکس: خبرگزاری مهر (عکاس: محسن رجب پور)
علت تشکیل ساختارهای بازالتی اغلب به گدازه‌های آتشفشانی مربوط می‌شود که در لایه‌های ضخیم روی دیواره‌های سنگی سرازیر می‌شوند. در ادامه این لایه‌ها به‌تدریج خنک می‌شوند و به‌شکل صخره‌های بازالتی درمی‌آیند؛ اما با توجه به اینکه دما لایه‌ی رویی به‌سرعت پایین می‌آید و لایه‌های زیری هنوز گرم هستند، با گذشت زمان، لایه‌های زیری خنک و منقبض می‌شوند و از آنجا که ساختار سنگ‌ها فشرده است، این انقباض منجر به شکسته شدن لایه‌های رویی می‌شود.
چطور به ایلان دره سی برویم؟
منبع عکس: old.nasrnews.ir (عکاس: بهزاد قانونی)
ایلان دره سی در ۲۵ کیلومتری ماکو در کنار جاده ماکو به چالدران قرار گرفته و بهترین زمان بازدید از آن، اواخر بهار تا اوایل پاییز است. ستون‌های منشوری بازالتی ماکو، از نمونه‌های کم‌نظیر جهان هستند که برای بازدید آن‌ها باید وارد جاد ماکو به چالدران (آواجیق) شوید. ۲۰ کیلومتر بعد از ماکو، این اثر طبیعی را در سمت راست جاده خواهید دید و به همین راحتی می‌توانید از آن دیدن کنید.
منبع عکس: tabrizeman.ir ،portal.hoonel.com (عکاس: خلیل غلامی)
ورودی دره در کنار جاده قرار دارد که پس از عبور از شیب ابتدایی آن می‌توانید وارد دره شوید. فاصله‌ی ابتدای دره تا پای سنگ‌ها و صخره‌های بزرگ حدود ۳۰ دقیقه زمان می‌برد. دره بدولی شیب ملایمی دارد و عبور از آن حدود دو ساعت طول می‌کشد.
جالب است بدانید که اگر شب را در این منطقه سپری کنید، می‌توانید مناظری هیجان‌انگیز و فراموش‌نشدنی از ستارگان و راه شیری را تماشا کنید.
برای بازدید از ایلان دره سی چه نکته‌هایی را رعایت کنیم؟
برای بازدید از منشورهای بازالتی ماکو در فصل کم‌بارش، آب آشامیدنی همراه خود داشته باشید؛ زیرا احتمال کم بودن آب چشمه وجود دارد.
با توجه به اینکه دیواره‌های بازالتی دره بسیار ریزشی هستند، هنگام عبور از آن باید جانب ایمنی و احتیاط و حفظ فاصله مناسب از دیواره‌ها را مدنظر قرار دهید.
ارتفاع دیواره‌های دره بسیار زیاد است و از همین رو اگر قصد عکاسی دارید، باید سرعت عمل داشته باشید؛ چراکه آفتاب به‌سرعت می‌رود و سایه جای آن را می‌گیرد.
سایر دره های ماکو
ایلان دره سی، منبع عکس: portal.hoonel.com
آنچه ماکو را از دیگر شهرهای ایران متمایز ساخته، موقعیت طبیعی خاص آن است. در شهرستان ماکو، دره‌های متنوعی وجود دارد که وجود پوشش گیاهی مناسب، مناظر حیرت‌‌انگیز، فاصله نزدیک آن‌ها به مناطق شهری و دسترسی آسان به ورودی دره‌ها را می‌توان از مزیت آن‌ها برشمرد.
دره رند (سو دره سی): این دره در شمال شرقی شهرستان ماکو واقع است و عبور رودخانه ساری سو در این دره، آبشارهای متعدد فصلی و دائمی و همچنین چشم‌انداز ارتفاعات صخره‌ای مجاور و پوشش گیاهی درختان بید، مناظر منحصربه‌فردی را در این منطقه به وجود آورده است.
ایلان دره سی، منبع عکس: old.nasrnews.ir (عکاس: بهزاد قانونی)
دره باغی: دره باغی در پنج کیلومتری ماکو و در مجاورت روستای قلعه جوق قرار دارد و رودخانه زنگمار از وسط آن عبور می‌کند. در این دره، آبشار بلندی به نام «آبشار شرشر» دارد که از روی دیواره‌ای عمودی به پایین می‌ریزد. منطقه‌ی دره‌باغی برای ورزش‌های قایق‌رانی در آب‌های خروشان یا رفتینگ، پیاده‌روی، دره‌نوردی و سنگ‌نوردی مناسب است.
همه آنچه در خلقت است، در درون شما است و هرآنچه درون شما است، در خلقت است. طبیعت با آغوشی باز و دستانی گرم از ما استقبال کرده و می‌خواهد که از زیبایی‌اش لذت بریم. چرا انسان باید آنچه را در طبیعت ساخته شده از بین ببرد!؟ «جبران خلیل جبران»
عکس‌های گالری از از بهزاد قانونی
نویسنده: صدیقه شجاعی