بازار تهران، یکی از مهم‌ترین بازارهای کشور محسوب می‌شود که آن را به‌عنوان قلب اقتصاد ایران می‌دانند؛ زیرا بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی در این محل رخ می‌دهد. این بازار که در بافت قدیمی تهران قرار دارد، یادگاری از عصر قاجار است که نه‌تنها برای گردشگران داخلی، بلکه برای گردشگران خارجی نیز جذاب و دیدنی است. علاوه بر این، به‌لطف تنوع کالاها و قیمت ارزان‌تر، مقصدی عالی برای عاشقان خرید محسوب می‌شود.
بازار تهران همه چیز را در خود جای داده است؛ از سرا و تيمچه تا پاساژهای چند طبقه شیک، از رستوران سنتی تا فست فود، كاروانسرا، پياده راه، كالسكه و... که هر نوع سلیقه‌ای را راضی نگه می‌دارد و به همین دلیل از قشر متوسط و ضعيف جامعه تا افراد ثروتمند گذرشان به این منطقه از تهران می‌افتد. از آنجا که بازار بزرگ یکی از جاهای دیدنی تهران است، در این مقاله از کجارو قصد داریم اطلاعات جامعی از آن را در اختیارتان قرار خواهیم داد.
همه چیز درباره بازار تهران:
معرفی بازار بزرگ تهران
بازار بزرگ تهران کجاست؟
ساعات کاری بازار تهران
خط مترو بازار تهران
بازدید مجازی از بازار تهران
تاریخچه بازار بزرگ تهران
کارکردهای بازار تهران
معماری و ساختار بازار تهران
بخش های مختلف بازار تهران
نقشه صنوف بازار تهران
رستوران های بازار بزرگ تهران
نقشه بازار تهران
جاذبه های دیدنی اطراف بازار تهران
معرفی بازار بزرگ تهران
بازار بزرگ تهران از مراکز اقتصادی و تاریخی مهم شهر و از جاهای دیدنی تهران است که در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بازار که وسعت آن به حدود ۱۰۵ هکتار می‌رسد، به فروش انواع کالاها اختصاص دارد و شامل مجموعه‌ای از خرده‌فروش‌ها، عمده‌فروش‌ها، کارگاه‌های تولیدی، انبارهای کالا و... می‌شود. در واقع بسیاری از کارگاه‌های تولیدی در بازار تهران نمایندگی دارند و از همین رو این محل مرکز اصلی توزیع کالا در داخل کشور به حساب می‌آید.
عکاس: علیرضا کیخا
با وجودی که بازار تهران، مهم‌ترین و اصلی‌ترین محل خریدوفروش کالا در ایران محسوب می‌شود، بناهای قدیمی و رستوران‌های متعددی را در خود جای داده است که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست؛ ضمن اینکه برگزاری برنامه خاص بازاری‌ها نیز بهانه دیگری برای علاقه‌مندان است تا سری به این بازار بزنند.
بازار بزرگ تهران کجاست؟
بازار بزرگ تهران در منطقه ۱۲ پایتخت در استان تهران قرار دارد و از جنوب به خیابان مولوی، از شرق به خیابان مصطفی خمینی (سیروس)، از شمال به خیابان پانزده خرداد و از غرب به خیابان خیام منتهی می‌شود. چهارراه مولوی، میدان محمدیه و چهارراه سیروس در تقاطع این خیابان‌ها قرار گرفته‌اند.
آدرس بازار بزرگ تهران: تهران، میدان پانزده خرداد، بازار بزرگ تهران (نمایش روی نقشه)
ساعات کاری بازار تهران
بازار تهران روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۱۷ باز است؛ هرچند بخش‌های خارجی بازار تا ساعت ۲۰ فعالیت می‌کنند. در روزهای پنجشنبه مغازه‌های داخل بازار تا ساعت ۱۴ و مغازه‌های بیرون بازار تا ساعت ۱۷ مشغول به کار هستند. بهترین زمان برای بازدید از بازار، ساعات اولیه صبح است که بازار خلوت‌تر است. بازار تهران در روز جمعه و تعطیلات رسمی بسته است و فقط برخی پاساژها واقع در انتهای خیابان اصلی بازار باز هستند.
خط مترو بازار تهران
بهترین وسیله نقلیه برای دسترسی به بازار تهران، مترو است؛ چراکه بازار در محدوده طرح ترافیک قرار دارد و حتی در روزهای تعطیل هم ترافیک سنگینی در این منطقه حکمفرما است.
مترو، بهترین وسیله نقلیه برای دسترسی به بازار تهران است
ایستگاه مترو پانزده خرداد، بهترین گزینه است که فاصله چندانی با بازار ندارد و با یک پیاده‌روی کوتاه می‌توانید به آن برسید. برای این منظور باید سوار خط یک متروی تهران (تجریش-کهریزک) شوید یا خط خود را به این خط تغییر دهید.
با این حال، برای رفتن به بازار بزرگ تهران انتخاب‌های دیگری همچون استفاده از ماشین شخصی، اتوبوس و تاکسی نیز پیش روی شما است.
ماشین شخصی: اگر از ماشین شخصی استفاده می‌کنید، از طریق خیابان خیام، مولوی، پانزده خرداد و مصطفی خمینی می‌توانید خود را به بازار برسانید. برای رفتن با ماشین شخصی به بازار باید مجوز ورود به طرح ترافیک داشته باشید و به‌دلیل نبود پارکینگ، چاره‌ای ندارید جز اینکه در کوچه پس کوچه‌ها جای پارک پیدا کنید.
تاکسی: تاکسی‌های خطی زیادی از جاهای مختلف شهر مثل میدان انقلاب، فاطمی، آزادی و... به مقصد گلوبندک حرکت می‌کنند که شما را سریع‌تر به محدوده بازار می‌رسانند.
اتوبوس: اگر از بی‌آرتی پایانه آزادی-خاوران استفاده می‌کنید، باید در ایستگاه چهارراه مولوی پیاده شوید و از این طریق خود را به بازار برسانید.
بازدید مجازی از بازار تهران
با تور مجازی زیر می‌توانید به پیاده‌روی دربازار بزرگ تهران بپردازید. این فیلم که به صورت ۳۶۰ درجه فیلم‌برداری شده، یکی از فیلم‌های تهیه شده توسط آقای میلاد موسوی است که با تهیه فیلم‌هایی از این دست و انتشار آن‌ها در کانال خود، مخاطبان را به گردش مجازی در دیدنی‌های شهرهای مختلف دعوت می‌کنند. در این فیلم‌ها شما با کشیدن تصویر در حال پخش به جهت‌های مختلف می‌توانید انتخاب کنید که چه منظره‌ای را ببینید.
منبع: Milad Mousavi
تاریخچه بازار بزرگ تهران
ورودی بازار تهران در سال ۱۳۰۴، عکاس: والتر میتل‌هولتسر
بازار امروزی تهران بقایای به جا مانده از دوران قاجار است؛ هرچند اختلاف‌نظرهایی راجع به زمان و نحوه ساخت آن وجود دارد. برخی بر این باورند که ناصرالدین شاه موسس بازار تهران است و عده‌ای آن را حاصل کار شاه طهماسب صفوی می‌دانند. سر توماس هربرت، جهانگردی انگلیسی بود که در سفرنامه خود از بازاری صحبت می‌کند که در عهد صفوی (۱۱۰۸ هجری قمری) وجود داشته است و این طور به نظر می‌رسد که در این دوران بازار روباز بوده است و سپس در زمان ناصرالدین شاه مسقف می‌شود. جالب است بدانید که بازار بین‌الحرمین در دوره محمدشاه قاجار و بازار کفاش‌ها و سرای امیر در دوره ناصرالدین‌شاه ساخته شده‌اند.
بازار تهران علاوه بر اهمیت اقتصادی‌اش، در دوران قاجار و پهلوی نقش مهمی در تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی داشت. حضور پررنگ بازاری‌ها را می‌توان در دوره مشروطیت دید که علیه دولت ایستادند و با مردم همراه شدند و در مسجد امام تحصن کردند. در اتفاقات پیش از انقلاب اسلامی نیز کسبه بازار به مردم پیوستند و در این پیروزی دست داشتند.
با گذر زمان و تغییر نیازهای اجتماعی، برخی بخش‌های بازار مثل بازار توتون فروش‌ها اهمیت خود را از دست دادند و برخی بخش‌ها مثل بازار زرگرها و حلبی‌سازها کوچک‌تر شدند. سه كاروانسرای تاريخی از جمله كاروانسرا گلشن شكن نیز در بازار وجود دارد كه به مغازه و حجره تبدیل شده‌اند.
دوره صفوی
منبع عکس: سایت آژانس عکس تهران (عکاس: احمد آقاسیانی)
شاه طهماسب در رفت و آمدهایش به شهر ری برای زیارت حضرت عبدالعظیم (ع)، به تهران علاقه‌مند می‌شود و دستور می‌دهد حصاری دور شهر بسازند که به حصار طهماسبی معروف شد. پس از آن، چهار محله در تهران تشکیل شد که یکی از آن‌ها بازار نامیده می‌شد. در آن روزگار خندقی بین شهر و قلعه حکومتی وجود داشت که در یک طرف آن بساط دکه‌ها، حجره‌ها و دستفروشان به راه افتاد و بازار خندق به وجود آمد که در عهد صفویه و زندیه با همین نام شناخته می‌شد و مورد توجه شاهان بود. بسیاری از پژوهشگران با تکیه بر همین حصار که در نزدیکی بازار تهران بوده است، هسته اولیه این بازار را در دوره صفویه می‌دانند.
دوره قاجار
با شروع حکومت قاجارها، تهران به‌عنوان پایتخت انتخاب و توجه به بازار بزرگ شهر نیز بیشتر شد. آقا محمدخان قاجار با بازسازی دالان‌ها، حجره‌ها و سایر بخش‌ها، به رونق این بازار کمک کرد؛ به‌طوری که فروشندگان و خریداران زیادی راهی این مکان شدند. در دوران فتحعلی‌شاه، یک مسجد جامع در حوالی بازار ساخته شد. با اینکه آن زمان محله‌ها برای خود بازارچه و بازار داشتند؛ بازار اصلی شهر از دروازه شاه عبدالعظیم تا مسجد جامع امتداد داشت. در همین دوران بود که بازار از سمت غرب و شمال غرب گسترش یافت و بازار مروی، چهار سوق بزرگ و کوچک و چهل تن ساخته شدند. بازار بین‌الحرمین در عهد محمدشاه قاجار به این بازار اضافه شد.
با روی کار آمدن ناصرالدین شاه، علاوه بر سازماندهی ورودی‌های بازار، یک ورودی اصلی با عنوان «بازار بزرگ» طراحی شد. ساخت‌وسازهای زیادی همچون ایجاد سرای امیر، بازار امیر و بازار کفاش‌ها در دوره این پادشاه اتفاق افتاد؛ ضمن اینکه بازارچه‌هایی نظیر بازارچه معیر و قوام‌الدوله در اطراف آن ساخته شد. در نزدیکی بازار امروزی، تیمچه‌ها و بازارچه‌هایی وجود داشت که بقایای برخی از آن‌ها مثل تیمچه صدراعظم و بازار مروی هنوز وجود دارد.
منبع عکس: سایت آژانس عکس تهران (عکاس: محسن دانک)
بخش‌های مهم بازار تهران نظیر بازار کفاشان، بازار عباس‌آباد، بازار زرگرها، بازار چهار سوق بزرگ، بازار آهنگران، بازار مسگران و... از دوره قاجار هستند.
بخش‌های مهم بازار تهران همچون بازار چهار سوق بزرگ و بازار مسگران در عصر قاجار ساخته شدند
با همه این اوصاف به نظر می‌رسد که پایه و اساس بازار امروزی به عصر قاجار برمی‌گردد؛ هرچند روایت‌های مختلفی درباره نحوه تکمیل بازار مطرح شده است؛ به‌طوری که برخی پادشاهان قاجار و برخی وقف زمین و خانه از جانب مردم و بازاریان را عامل اصلی توسعه بازار می‌دانند.
از نویسندگان و مورخانی که در عهد ناصری از بازار تهران دیدن کرده‌اند، می‌توان به جرج کرزن اشاره کرد که به‌قول او، همه چیز از اجناس ایرانی تا برخی مصنوعات اروپایی در این بازار یافت می‌شد.
دوره پهلوی
در دوره پهلوی، با شکل‌گیری مدرنیته و ساخت بازارچه‌ها، کارکرد سنتی بازار تهران در امور اجتماعی و فرهنگی و حتی اقتصادی تاحدی روندی نزولی پیدا کرد؛ هرچند در کودتای ۲۸ مرداد ردپای آن دیده می‌شد.
امروزه بازار بزرگ تهران فقط کارکرد اقتصادی خود را حفظ کرده است و یکی از بهترین جاهای تهران برای گردشگری به شمار میرود.
کارکردهای بازار تهران
منبع عکس: سایت آژانس عکس تهران (عکاس: احمد آقاسیانی)
برای بازار تهران می‌توان چهار کارکرد مشخص کرد که در ادامه توضیح مختصری راجع به آن‌ها می‌دهیم.
کارکرد اقتصادی: از آنجا که خریدوفروش، بخش اساسی بازار را تشکیل می‌دهد، این جنبه را می‌توان مهم‌ترین کارکرد بازار دانست.
کارکرد اجتماعی-فرهنگی: فضای ساختاری و معماری بازار، فرهنگ غنی آن را نشان می‌دهد؛ ضمن اینکه قسمت‌های مختلف بازار باعث ایجاد ارتباط بین اقشار مختلف مردم و افراد شاغل در بازار می‌شود.
کارکرد مذهبی: ارتباط محکمی بین بازاری‌ها و روحانیت وجود داشته است و خمس و زکات خود را به آن‌ها پرداخت می‌کرده‌اند. علاوه بر این، از مهم‌ترین مکان‌های بازار، مساجد و مدارس بوده‌اند که همین امر از ارتباط عمیق بازار با نهاد دین حکایت دارد. برنامه‌های مذهبی هم بخش مهمی از اتفاقات بازار تهران هستند که در ایام مختلف به‌خصوص ماه محرم برگزار می‌شوند. غذاهای نذری بازار نیز تفاوت دارند که سیب‌زمینی پخته با نان و گلپر از معروف‌ترین آن‌ها است. علاوه بر این، مراسم حلواپزان روز تاسوعا که در چهارراه گلوبندک برپا می‌شود، شهرت زیادی پیدا کرده است.
کارکرد سیاسی: بازار تهران در طول تاریخ معاصر نیروی فعالی در جهت مخالفت یا موافقت با قدرت‌های سیاسی حاکم بوده است.
معماری و ساختار بازار تهران
منبع عکس: سایت آژانس عکس تهران (عکاس: محسن دانک)
بازار بزرگ تهران درست مثل سایر بازارهای ایران از طاق‌های ضربی، راهروهای متعدد و باریک، گنبد و... تشکیل شده است و با اینکه به مرور زمان دستخوش تغییرات زیادی شده است؛ هنوز هم برخی بخش‌های قدیمی و زیبای آن پابرجا هستند. در این بخش‌های قدیمی می‌توانید شاهد طاق‌های ضربی و گنبدهایی باشید که به زیبایی هرچه تمام‌تر خودنمایی می‌کنند؛ به‌خصوص روزنه‌ها و سوراخ‌های موجود در طاق‌ها و گنبدها که هم نور فضای داخلی را تامین کرده و هم به گردش هوا کمک می‌کنند.
مساحت بازار تهران امروزی به بیش از ۱۰۰ هکتار می‌رسد؛ هرچند از ابتدا این‌چنین نبود و بر حسب نیازها و مقتضیات زمان در دوره‌های تاریخی مختلف به‌شکل امروزی درآمد. به همین دلیل، نمی‌توان سبک معماری دقیق و خاصی برای آن مشخص کرد؛ هرچند نشانه‌های معماری تهرانی در بیشترین بخش‌های آن به چشم می‌خورد. البته بخش‌های آسیب‌دیده یا جدید بازار، معماری خاصی ندارند و از مصالح جدید برای آن‌ها استفاده شده است.
همان طور که ذکر شد، بازار تهران به‌تدریج توسعه یافت و به‌دلیل گرمای تابستان، بخش‌هایی از آن مسقف شد و در ادامه فضاهای جدید خدماتی نظیر قهوه خانه، حمام، مسجد، زورخانه، حسینیه و سقاخانه در دل بازار شکل گرفت.
تصاویر بازار تهران، منبع عکس: سایت آژانس عکس تهران (عکاس: احمد آقاسیانی، محسن دانک)، علیرضا کیخا
راسته‌های بازار نیز به مرور اضافه شدند که هرکدام به فروش کالای ویژه‌ای اختصاص داشتند؛ ضمن اینکه به تکیه، حمام و مسجد مجهز بودند و اعیاد و عزاداری‌های مخصوص به خود را داشتند؛ به‌طوری که برای جلب توجه مردم، بین راسته‌ها رقابت شدیدی حکمفرما بود. معماری سنتی بازار تهران دارای دو راسته بسیار مهم است که در محل تقاطع آن‌ها، چهارسوق بازار بزرگ قرار دارد. محور شمالی، جنوبی، شرقی و غربی چهارسوق به‌ترتیب به خیابان‌های پانزده خرداد، مولوی، خیام و مصطفی خمینی ختم می‌شود. چهار سوق بزرگ، فضایی هشت ضلعی دارد که قدمتش به سال ۱۲۲۲ هجری قمری می‌رسد و شامل گنبد مدور کوتاهی با گچ‌کاری زیبا است.
در حال حاضر بازار امیر، چهارسوق بزرگ، سر در سبزه میدان و قسمت‌های مربوط به مسجد جامع، از بخش‌های قدیمی بازار تهران هستند.
بخش های مختلف بازار تهران
بازار تهران دارای چند ورودی است که از مسیرهای مختلفی می‌توانید به آن برسید. اگر از ایستگاه متروی ۱۵ خرداد پیاده شدید، به‌سمت سبزه‌میدان حرکت کنید. این مسیر نیز جذابیت‌های خودش را دارد و فروشندگانی را خواهید دید که به فروش آجیل و خشکبار و... مشغول هستند. از جلوی بازار رضا هم عبور می‌کنید که به فروش پوشاک زنانه اختصاص دارد. اگر می‌خواهید از خیابان مصطفی خمینی به بازار بروید، کافی است وارد بازار سرپولک شوید که شما را به بخش شرقی بازار می‌رساند. بخش‌های مختلف بازار تهران به اختصار به این شرح هستند:
سراها: ابوتراب، اسلامی، امیرکبیر، بوعلی، تهرانچی، جواهریان، دالان‌دراز، دلگشا، شیخ جعفر، قدیانی، کرباسی، گلشن‌شکن، مصباح، مهدی‌زاده، میرزا اسماعیل، نو قزوینی‌ها، وزیری، یزدی‌ها و...
پاساژها: احمدی، آزادی، اسلامیه، ایران‌یراق، جعفری، دربنده، شمس، صدقیانی، کاووسی، مهتاش، وحدت، مهدی و...
بازار و بازارچه: امیر، بین‌الحرمین، خلیج فارس، دروازه نو، زرگرها، عباس‌آباد، کیلوئی‌ها، مسجد جامع، مسگرها، نجارها و...
مرکز و مجتمع تجاری: ایران، پوشاک کویتی‌ها، توحید، خیام، سرپولک، قائم، گلستان، میلاد و...
تیمچه‌ها: حاجی ابوتراب، باوفا، فرد، حاجب الدوله، توجه، ملاعلی کنی
سبزه میدان
سبزه میدان در شمال بازار قرار دارد و به‌نوعی نقطه آغاز بدنه اصلی بازار به حساب می‌آید و در اطراف آن فرش، لوازم دکوراسیون داخلی خانه، غذاهای سنتی و فست‌فود و طلا و جواهر به فروش می‌رسد. قدمت سبزه میدان به اوایل عصر صفوی برمی‌گردد؛ زمانی که امیرکبیر در سال ۱۲۶۸ قمری دستور ایجاد تغییرات وسیعی در این محدوده را داد و سبزه میدان شکل گرفت. این میدان سرد و گرم‌های زیادی چشیده است و مرکز مهمی برای برگزاری مراسم مذهبی، سیاسی و اجتماعی در تهران بوده است.
بد نیست راجع به‌علت نام‌گذاری آن هم بدانید؛ از آنجا که در عصر زندیه و اوایل قاجار، از این منطقه برای کاشتن سبزی خوردن استفاده می‌کردند، به‌عنوان سبزه میدان شناخته شد. سردر زیبایی در ضلع جنوبی آن وجود دارد که دروازه ورودی به بازار تهران است.
تیمچه مهدیه
پس از عبور از سردر سبزه میدان، به بازار کفاش‌ها می‌رسید. در ابتدای این بازار، تیمچه مهدیه با پوشش ضربی و تزیینات زیبای یزدی‌بندی قرار دارد. این تیمچه به فروش ترمه اختصاص دارد.
تیمچه حاجب الدوله
عکاس: علیرضا کیخا
تیمچه حاجب الدوله که در کنار مسجد امام قرار دارد، از برجسته‌ترین و قدیمی‌ترین بناهای بازار تهران است که توسط حاج علی خان حاجب‌الدوله در دوره ناصرالدین‌شاه ساخته شد. محصولات عرضه شده در این بخش از بازار ظرف و محصولات دکوری هستند. پس از این تیمچه وارد بازار بزازها خواهید شد.
امام زاده سید ولی (ع)
اگر از بازار حاجب‌الدوله به‌سمت بازار کفاش‌ها و بازار سید ولی حرکت کنید، با امام‌زاده سید ولی (ع) روبه‌رو خواهید شد که از نوادگان امام محمد تقی (ع) محسوب می‌شود. ساختمان بی‌آلایش و ساده امام‌زاده صفای خاصی به بازار داده و بقعه آن مزین به کاشی‌کاری، آینه‌کاری و... است که برای گردشگران جذابیت دارد.
مسجدی در شمال‌غرب بقعه وجود دارد که از دوره فتحعلی شاه قاجار به یادگار مانده است و جالب اینکه تا همین چند سال قبل، درخت چناری در کنار بقعه قرار داشت که به «چنار خون بار» معروف بود.
از بازار سید ولی می‌توانید خود را به بازار پاچنار برسانید که در نهایت به خیابان خیام منتهی می‌شود.
قهوه خانه حاج علی درویش
برای اینکه کوچک‌ترین قهوه‌خانه دنیا را ببینید، پس از تیمچه حاجب‌الدوله باید به بازار بزازها بروید و به طرف شمال حرکت کنید. قهوه‌خانه حاج علی درویش با دکوراسیونی نوستالژی از سال ۱۲۹۷ مشغول به کار است.
این قهوه‌خانه جنب مسجد عبدالله خان قرار گرفته و صاحب فعلی آن، حاج کاظم اینجا را از پدرش به ارث برده است. جالب اینکه این قهوه‌خانه ارزشمند در فهرست آثار ملی میراث ناملموس ثبت شده است.
مسجد جامع تهران
مسجد جامع تهران که با نام‌های مسجد عتیق و مسجد جامع بازار تهران نیز شناخته می‌شود، عنوان قدیمی‌ترین مسجد پایتخت را با خود یدک می‌کشد. این مسجد ۴,۵۰۰ مترمربعی، تقریبا ۲۰ هزار مترمربع زیربنا و هفت شبستان، حوض و سقاخانه دارد و در آذر سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است.
مسجد امام
عکاس: ناصر صادقی
مسجد امام، مسجد شاه یا مسجد سلطانی، اثری به‌جامانده از دوره قاجار است که در سال ۱۳۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. فتحعلی شاه قاجار دستور ساخت این مسجد را داد و به همین دلیل به مسجد شاه معروف شد. طبق شواهد تاریخی، این مسجد پس از مسجد جامع بازار به‌عنوان دومین مسجد جامع بزرگ تهران محسوب می‌شود و تزیینات درخورتوجهی دارد که برخی از آن‌ها با الهام از مسجد وکیل شیراز طراحی شده‌اند.
بازار بین الحرمین
عکاس: علیرضا کیخا
بازار بین الحرمین، یکی از بخش‌های تاریخی بازار بزرگ تهران است که به فروش لوازم‌التحریر اختصاص دارد. این بازار در نزدیکی مسجد امام قرار گرفته است که برای دسترسی به آن باید پس از خیابان پانزده خرداد، به‌سمت پله نوروزخان بروید و در ادامه با عبور از ورودی مسجد امام به طرف چپ حرکت کنید تا به بازار بین الحرمین برسید.
خانه ملک
منبع عکس: سایت آژانس عکس تهران (عکاس: شایان محرابی)
خانه ملک از خانه‌های تاریخی ثبت شده در فهرست ملی ایران به شمار میرود که معماری آن به دوره قاجار و پهلوی مربوط می‌شود و شامل تزیینات زیبایی همچون کاشی‌کاری، آجرکاری، حجاری، دیوار پوش‌های قاجاری، منبت‌کاری، گچبری، تزیینات فلزی و... است.
حاج حسین آقا ملک از تجار ثروتمند مشهد بود که موقوفات زیادی نظیر کتابخانه و موزه ملی ملک را از خود به یادگار گذاشت و اهمیت خانه ملک به قرارگیری آن در فاصله دو مکان مقدس مسجد امام و مسجد جامع مربوط است. حاج حسین آقا ملک منزل خود را به کتابخانه و موزه تبدیل و تا آخر عمر در آن زندگی کرد. با توجه به اینکه ایشان برای گسترش کتابخانه و موزه ملک اهمیت زیادی قائل بود، زمینی را در محوطه باغ ملی تهران خریداری کرد که اکنون به‌عنوان مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک فعالیت می‌کند.
چهارسوق بزرگ
منبع عکس: سایت آژانس عکس تهران (عکاس: احمد آقاسیانی)
چهار سوق بزرگ بازار تهران فضایی هشت ضلعی دارد که گنبد کوتاه مدوری زینت‌بخش آن شده است. این بخش از قدیمی‌ترین قسمت‌های بازار محسوب می‌شود که در تقاطع بازار چهارسوق، بازار مسجد جامع، کوچه هفت‌تن و بازار مسگرها قرار دارد و در فهرست آثار ملی ایران به چشم می‌خورد.
چهارسو مهم دیگری در بازار تهران وجود دارد که با نام چهارسو کوچک شناخته می‌شود و در تقاطع بازار امام‌زاده زید(ع) و بازار مسگرها خودنمایی می‌کند.
امام‌زاده زید (ع)
امام‌زاده زید (ع) سومین بقعه قدیمی تهران و بزرگ‌ترین زیارتگاه شهر به شمار میرود که در بازار بزازها قرار دارد. این اثر که سال ۱۳۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید، محل دفن سید زید بن زین العابدین بن حسین بن علی (ع) است؛ ضمن اینکه آرامگاه لطفعلی خان زند در کنار این امام‌زاده قرار دارد. ساخت امام‌زاده مذکور به دوران صفوی برمی‌گردد که در زمان قاجار بازسازی شد و شامل تزییناتی نظیر کاشی‌کاری و آینه‌کاری است. قدیمی‌ترین تاریخ موجود در این امام‌زاده به صندوق مرقد مربوط می‌شود که سال ۹۰۲ هجری قمری را نشان می‌دهد.
سرای امیر
منبع عکس: خبرگزاری تسنیم (عکاس: احسان رسولی)
سرای امیر یکی از بخش‌های قدیمی بازار بزرگ تهران است که به «سرای اتابکیه» نیز شهرت دارد و از یادگاری‌های امیرکبیر است. این بازارچه، در سال ۱۲۲۹ شمسی در غرب بازار بنا شد و حجره‌ها و دکان‌های متعددی داشت که در آن روزگار، تغییر و تحولی اساسی در بازار به وجود آورد. این سرا مختص فروش پارچه است و شهرت زیادی در زمینه منسوجات دارد. در حیاط اول آن مجسمه امیرکبیر گذاشته شده است که بازدید از آن خالی از لطف نخواهد بود.
پس از دیدن سرای امیر می‌توانید به کوچه عباس‌آباد بروید، جایی که حمام چال در آنجا قرار دارد و مغازه‌دارها پارچه‌های خود را اغلب به‌صورت عمده می‌فروشند.
کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس
پس از حمام چال، به‌سمت کوچه موسوی بروید؛ جایی که تنها کلیسای بازار تهران را در خود جای داده است. کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس که در سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسید، عنوان اولین کلیسای تهران را با خود یدک می‌کشد و تاریخ عمارت کلیسا به دوره زندیه می‌رسد. این کلیسای یک طبقه دارای حیاط، ایوان، تالار مراسم، اتاق گوشه جنوب شرقی تالار و فضایی در شرق تالار است و طرح تالار کلیسای آن بی‌شباهت به کلیساهای محله جلفای اصفهان نیست.
کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس در نزدیکی خیابان مولوی و خیابان مصطفی خمینی قرار دارد و به‌راحتی می‌توانید از بازار خارج شوید.
امام‌زاده سید اسماعیل (ع)
امام‌زاده سید اسماعیل (ع) در بخش شرقی بازار و در حوالی خیابان مصطفی خمینی و چهارراه مولوی قرار دارد که از بخش‌هایی همچون صحن، رواق، ايوان، بقعه و مسجد تشکیل شده است. در محل بقعه می‌توانید شاهد تزیینات آینه‌کاری و کاشی‌کاری باشید؛ ایوان بلند امام‌زاده با دو مناره زیبا نیز در نوع خود دیدنی است. این مکان در سال ۱۳۳۴ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.
خانه موزه شهید چمران
در نزدیکی بازار سرپولک، کوچه صراف قرار دارد که شما را به خانه موزه دکتر چمران می‌رساند؛ محلی که در اصل خانه پدری شهید دکتر چمران بوده است و به نمایش وسایل شخصی و نقاشی‌های کشیده‌شده توسط این شهید اختصاص دارد. این خانه ۲۴۴ مترمربعی، نمونه‌ای از معماری عصر قاجار به حساب می‌آید و تعدادی از لوازم شخصی شهید چمران از کودکی تا شهادت را در قالب دو بخش در معرض دید عموم قرار داده است.
نقشه صنوف بازار تهران
منبع عکس: سایت گیتاشناسی
بخش‌های مختلف بازار تهران اختصاص به فروش کالاهای خاصی دارند که اگر از محل دقیق آن‌ها مطلع باشید، دچار سردرگمی نمی‌شوید و وقتتان را تلف نخواهید کرد.
آجیل و خشکبار: برای خرید آجیل به چهارسوق بزرگ یا سرای دالان دراز بروید.
طلا و جواهر: با توجه به اینکه بازار زرگرها در مقایسه با سایر طلافروشی‌ها، دستمزد پایینی برای طلا می‌گیرند، می‌توانید با خیال راحت از این محل خرید کنید.
بدلیجات: بازار سلطانی بهترین گزینه برای خرید بدلیجات است؛ به‌خصوص که به‌دلیل تنوع زیاد، دست‌تان برای انتخاب باز است.
شال و روسری: برای تهیه شال، روسری و... به بازار جعفری بروید که قیمت کالاهای آن به‌مراتب ارزان‌تر از فروشگاه‌های سطح شهر است.
لباس زنانه: بورس لباس زنانه و پارچه را می‌توانید در بازار عباس آباد پیدا کنید و خرید خوبی داشته باشید.
لوازم‌خانگی: بازار حاجب الدوله گزینه‌ای عالی برای خرید انواع و اقسام لوازم‌خانگی، به‌خصوص کریستال و چینی و ظروف دکوری، با قیمت‌های مناسب است.
محصولات زیبایی و آرایشی: برای خرید لوازم آرایشی باکیفیت راهی کوچه مروی شوید.
منبع عکس: سایت آژانس عکس تهران (عکاس: احمد آقاسیانی)
عطر و ادکلن: بازار مسجد جامع انتخاب‌های متنوعی را در اختیار طرفداران عطر و ادکلن قرار می‌دهد.
لوازم خیاطی، کیف و چمدان: سرای مشیر خلوت از راسته‌های اصلی بازار تهران است که به فروش کیف و چمدان و لوازم خیاطی اختصاص دارد.
فرش و تابلو فرش: برای خرید فرش دستباف و تابلو فرش‌های نفیس با قیمت مناسب، به سرای بوعلی در بازار بزرگ تهران مراجعه کنید.
لوازم التحریر: بازار بین الحرمین، بهشتی برای دانش‌آموزان و دانشجویان است تا لوازم‌التحریر موردنیاز خود را با قیمت‌های فوق‌العاده خوب تهیه کنند.
پارچه: سرای امیر کبیر و حمام چال، محلی عالی برای خرید عمده‌ای پارچه است؛ اگر هم به‌دنبال خرید پارچه متری هستید، راسته کیلویی‌ها می‌تواند پاسخگوی نیاز شما باشد.
لوازم پلاستیکی: پلاستیک فروش‌های بازار تهران معمولا نرسیده به بازار سید اسماعیل فعالیت می‌کنند.
رستوران های بازار بزرگ تهران
در طول گشت‌وگذار در بازار بزرگ تهران، مطمئنا عطر و بوی غذاهای لذیذ رستوران‌های بازار، به‌خصوص در حوالی ظهر، توجه شما را حسابی جلب خواهد کرد. غذاهای بازاری‌پسندی که پرملات و چرب هستند؛ به‌طوری که طعم آن‌ها تا مدت‌ها زیر زبانتان خواهد بود. به همین دلیل در ادامه به تعدادی از معروف‌ترین رستوران‌های بازار تهران اشاره مختصری خواهیم کرد.
رستوران مسلم: از بهترین و شلوغ‌ترین رستوران‌های بازار است که ته‌چین آن حرف اول را بین غذاهای این رستوران می‌زند.
رستوران شرف الاسلامی: از قدیمی‌ترین رستوران‌های بازار تهران است که فضای داخلی آن با کاشی‌های لعابدار آبی رنگ همان سبک قدیمی چلوکباب‌های نوستالژی را حفظ کرده است.
رستوران خیام: سفره خانه‌ای سنتی واقع در ساختمانی ۲۰۰ ساله است که مزین به کاشی‌کاری‌های تزیینی و سقف‌های گنبدی است.
رستوران شمشیری: بهترین کوبیده‌های تهران را می‌توانید در رستوران شمشیری امتحان کنید. این محل دکوراسیونی ساده و رومیزی‌های پلاستیکی دارد که حس حضور در کبابی‌های قدیمی را برایتان زنده می‌کند.
فلافلی کوچه مروی: یکی از فست‌فودی‌های معروف بازار که با فرارسیدن زمان ناهار حسابی شلوغ می‌شود، فلافلی کوچه مروی است که گزینه‌ای به‌صرفه و سالم به حساب می‌آید.
نقشه بازار تهران
جاذبه های دیدنی اطراف بازار تهران
بازار تهران به حدی وسیع و متنوع است که مطمئنا گشتن آن بیش از یک روز زمان می‌برد؛ با این حال اگر خواستید در کنار بازار، سری هم به جاهای دیدنی اطراف آن بزنید، بهترین گزینه، کاخ گلستان و پارک شهر است.
کاخ گلستان: این بنای زیبا با معماری و تزیینات منحصربه‌فرد، از آثار ثبت‌شده ایران در فهرست میراث یونسکو به شمار میرود که از مجموعه‌ای از بناهای تاریخی تشکیل شده است؛ نظیر شمس‌العماره، ایوان تخت مرمر، کاخ اختصاصی، تالار سلام، تالار آینه، تالار عاج، خلوت کریمخانی، عمارت بادگیر و... که هر بیننده‌ای را مسحور جذابیت خود می‌کنند. کاخ گلستان در خیابان پانزده خرداد و ضلع شمالی میدان ارگ قرار دارد.
پارک شهر: پارک شهر از قدیمی‌ترین و پربازدیدترین پارک‌های تهران به شمار میرود که جاذبه‌هایی همچون موزه صلح تهران، آکواریوم، باغ پرندگان و سایت پرنده‌نگری و دریاچه مصنوعی را در خود جای داده است.
سوالات متداول درباره بازار تهران
منبع عکس: سایت آژانس عکس تهران (عکاس: محس دانک)
پرسش‌های متداول
بازار بزرگ تهران کجاست؟
بازار بزرگ تهران در منطقه ۱۲ قرار دارد و به خیابان‌های مولوی، مصطفی خمینی (سیروس)، پانزده خرداد و خیام محدود می‌شود.
ساعات کاری بازار تهران چگونه است؟
بازار تهران روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۱۷ باز است؛ هرچند بخش‌های خارجی بازار تا ساعت ۲۰ فعالیت می‌کنند. در روزهای پنجشنبه مغازه‌های داخل بازار تا ساعت ۱۴ و مغازه‌های بیرون بازار تا ساعت ۱۷ مشغول به کار هستند. بهترین زمان برای بازدید از بازار، ساعات اولیه صبح است که بازار خلوت‌تر است. بازار تهران در روز جمعه و تعطیلات رسمی بسته است و فقط برخی پاساژها واقع در انتهای خیابان اصلی بازار باز هستند.
چگونه با مترو به بازار تهران برویم؟
ایستگاه مترو پانزده خرداد، بهترین گزینه است که فاصله چندانی با بازار ندارد و با یک پیاده‌روی کوتاه می‌توانید به آن برسید. برای این منظور باید سوار خط یک متروی تهران (تجریش-کهریزک) شوید یا خط خود را به این خط تغییر دهید.
چه کسی بازار تهران را ساخت؟
بازار امروزی تهران بقایای به جا مانده از دوران قاجار است؛ هرچند اختلاف‌نظرهایی راجع به زمان و نحوه ساخت آن وجود دارد. برخی بر این باورند که ناصرالدین شاه موسس بازار تهران است و عده‌ای آن را حاصل کار شاه طهماسب صفوی می‌دانند.