حصار (قلعه) زنجان

حصار شهر زنجان که به «قلعه زنجان» نيز شهرت دارد، از آثار دوران سلجوقى است که در فتنه مغول قسمت اعظم آن تخريب شده است؛ اين حصار در دوره صفويه، به علت انطباق موقعيت آن بر روى نقشه طرح کلى شهر و هماهنگى آن با موانع طبيعی دفاعى که داراى اهميت سوق‌ الجيشى است، ‌ مجدداً منطبق بر مسير ديوار قبلى بازسازى شده است. اين حصار با خشت‌ هايى به ابعاد ۱۰×۵۰×۵۰ سانتى‌ متر و ملاط گل ساخته شده است و تعداد برج‌ هاى دفاعى آن به درستى معلوم نيست. شواهد موجود نشان مى‌‌دهند که فاصله برج‌ ها از يک‌ ديگر، با احتمال نزديک به يقين، ۱۵۰ متر بوده است. بدين‌ ترتيب، در حدود ۳۰ برج دايره‌ اى ‌شکل با قطر ۷ متر در گرداگرد حصار شهر ساخته شده بوده است که از آن ميان، قطر برج‌ هاى چهارگوشه آن که تا امروز باقى‌ مانده‌‌‌اند، حدود ۱۵ متر بوده است. مصالح داخل برج‌ها خشت و گل است و بر فراز آن، سقفى مخروطى جاى دارد. در هر برج جان ‌پناهى به ارتفاع ۵۰/۲ متر ساخته شده است. دريچه‌‌هاى ديده‌‌بانى و تيراندازى برج‌‌ها که ابعادى معادل ۱۵×۳۵ سانتى‌‌متر دارند، در فضاى جان‌ پناه تعبيه شده‌‌‌اند. قلعه زنجان از طريق ۶ دروازه ورودى با روستاهاى حوزه نفوذ زنجان و شهرهاى هم‌ جوار آن مرتبط بوده است. در داخل اين حصار عناصر تاريخى شهر احداث شده‌اند.