بقعه‌ی شیخ انور یا شیخ زاهد گیلانی مربوط به اواخر سده‌ی ۹ ه. ق. و در شهرستان لاهیجان، روستای شیخ انور، واقع شده است. این اثر در تاریخ ۵ دی ۱۳۴۷ با شماره‌ی ثبت ۸۲۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بقعه‌ی شیخ زاهد گیلانی بنا بر برخی منابع مدفن شیخ تاج‌الدین ابراهیم، ملقب به شیخ زاهد گیلانی، از عرفا و دراویش بزرگ و از استادان شیخ صفی‌الدین اردبیلی است. تاج‌الدین ابراهیم کردی سنجانی خودش را ابراهیم گیلانی می‌نامید. پدر او روشن امیر بابل‌بن‌‌شیخ بندار کردی سنجانی بود. این خاندان تا هفت جد شیخ و شیخ‌زاده بوده‌اند و جد هفتم ایشان مرید‌بن‌الاشیخ نام داشت. روشن امیر، پدر شیخ زاهد، از ده بهرالاله، از روستاهای کوهستانی گیلان، همسری برگزید و تاج‌الدین ابراهیم در سیاه‌رود از این مادر به دنیا آمد.
روشن امیر ظاهرا در سیاه‌رود مسکن داشته و در همان‌جا از دنیا رفته است. شیخ زاهد در طفولیت و هنگامی که هنوز به مکتب می‌رفت، به خدمت سیدجمال‌الدین رسیده و مرید او شده است. آغاز زهد وی از همان اوان کودکی بوده است. اوقات او به زراعت می‌گذشته و برنج‌زاری داشته است. اقامت او در گیلان بیشتر در سیاه‌رود بود و گاهی نیز در هلیه کران، از بلوک خانبلی، اقامت می‌کرد. بدین صورت از یک طرف به سفیدرود و از طرف دیگر به دریای خزر نزدیک بوده است. شایان ذکر است که از اقامتگاه وی تا لب دریا حدود نیم فرسنگ مسافت بوده و به همین جهت گاهی لب دریا می‌نشسته است.
وفات شیخ زاهد در سال ۷۰۰ قمری بود. او را در در حوالی سیاه‌رود در ناحیه غربی گیلان دفن کردند. بنا بر برخی روایات بعدها در سال ۸۹۲ قمری سلطان حیدر صفوی به سبب خوابی که دیده بود، با معماران و نجارانی که از شهر شروان با کشتی به گیلان منتقل کرده بود، این بنا را ساخت و جسد شیخ را به آنجا منتقل کرد. البته از آنجا که در این بقعه هیچ کتیبه‌ای مبنی بر تأیید دفن شیخ زاهد گیلانی در این مکان وجود ندارد و همچنین بنا بر برخی منابع تاریخی، برخی از محققان در مورد اینکه این بنا مدفن واقعی شیخ زاهد گیلانی باشد، شک دارند و مدفن واقعی او را در مکان اولیه یعنی روستای سیاه‌رود می‌دانند.
آرامگاه این شیخ ضریحی چوبی در منتهای سادگی است. هیچگونه کتیبه‌ای ندارد و با کاشی سبز رنگی پوشیده شده و در ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متری از کف است. بنا، ساختمانى هرمى شکل با پوشش سفالى و گنبد نوک‌تیز است. سقف درونى بقعه، داراى گچبرى است و ازاره‌هاى آن با کاشى‌هاى رنگى و گلدار مزین شده‌اند. همچنین بقعه دارای دو اتاق مربع و مستطیل شکل در کنار است.
در سمت شمال، ایوان طویلی با هفت فیلپا قرار دارد. در شرق حرم، ایوانی با شش فیلپا و در حاشیه و قسمت جنوبی همین اتاق نیز ایوان دیگری با شش فیلپا دیده می‌شود. ازاره دیوارهای ایوان‌ها تا ارتفاع ۱۱۵ سانتی‌متری با کاشی‌کاری هفت رنگ عصر قاجار تزیین شده است و طاقچه‌هایی با طاق جناقی در قسمت‌های مختلف ایوان به چشم می‌خورند. بنا دارای گنبد هرمی و هشت ترک به رنگ فیروزه‌ای است که شیب تند آن به دلیل عبور سریع آب باران ساخته شده است. سطح حره را با کاشی کاری زرد و آبی، سفید و سیاه و نقوش سنتی و گلدار پوشانده‌اند. اطراف گنبد و دیگر نقاط بنا را با سفال پوشش داده‌اند.
در این بقعه و در جوار مزار شیخ زاهد گیلانی مزاری دیگر قرار دارد که طبق کتیبه‌ی موجود، متعلق به سید رضی بن سید مهدی الحسینی باشکیجانی است که در ۸۳۵ هجری درگذشته و در این مکان به خاک سپرده شده است.
این بنا در میان مزارع برنج و چای و جنگل احاطه شده و یکی از جاهای دیدنی لاهیجان و مقاصد گردشگری استان گیلان است.
عکس‌های گالری از خبرگزاری شبستان (عکاس: حمیدرضا علی‌پور)
نویسنده: سپهر حقیقی