HB در آزمایش خون
تاریخ انتشار: ۱۴۰۳/۳/۲۲
برای اطلاع یافتن از علت بسیاری از مشکلات و ناراحتی‌ها در بدن ما، آزمایش خون یکی از بهترین و مطمئن‌ترین روش‌هاست. خواندن نتیجه آزمایش‌ها کار سختی نیست و خودتان هم می‌توانید در منزل نتیجه آزمایش خون خود را تحلیل کنید. یکی از فاکتورهایی که به صورت معمول در تمامی آزمایش خون‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد، فاکتور HB است. حال سوال این است که این فاکتور چه چیزی را در بدن ما بررسی می‌کند؟ در پاسخ باید بگوییم که منظور از کلمه HB در آزمایش خون میزان هموگلوبین موجود در خون است. به بیان دیگر آزمایش HB، آزمایش هموگلوبین است. در این مقاله به این بررسی HB در آزمایش خون می‌پردازیم.
HB در آزمایش خون چیست؟
آزمایش HB یا HBG که علامت اختصاری کلمه هموگلوبین است بخشی از آزمایش خون CBC محسوب می‌شود. تمامی فاکتورهای آزمایش CBC یا آزمایش شمارش سلول‌های خونی در هر آزمایش خونی مورد بررسی قرار می‌گیرند. هموگلوبین یکی از پروتئین‌های موجود در خون است که وظیفه انتقال اکسیژن و کربن‌دی‌اکسید را به عهده دارد. این پروتئین در مغز استخوان تولید شده و در گلبولهای قرمز خون جای می‌گیرد. از آنجایی که میزان هموگلوبین خون تاثیر زیادی در ظرفیت حمل اکسیژن در خون دارد به همین دلیل مناسب بودن میزان آن در اهمیت زیادی برخوردار است. نامتعادل بودن میزان HGB در آزمایش خون عوارضی مثل سرگیجه و تنگی نفس را با خود به همراه می‌آورد.
محدوده نرمال و انواع HB
میزان HB در آزمایش خون به عوامل متعددی از جمله سن و جنسیت افراد بستگی دارد. به همین دلیل نمی‌توانیم مقدار مشخصی را برای همه افراد تعیین کنیم و هر جنسیت و بازه سنی، مقدار متفاوتی از هموگلوبین را نیاز دارد. در ادامه میزان هموگلوبین نرمال برای چند دسته افراد در سن و جنسیت مختلف را بیان می‌کنیم تا بتوانید بر اساس آن نتیجه آزمایش افراد خانواده یا اطرافیان خود را تفسیر کنید.
برای نوزادان میزان هموگلوبین نرمال بین 11 تا 18 گرم در هر دسی لیتر از خون آن‌ها تعیین شده است.
برای کودکانی که بین سنین نوزادی تا بلوغ قرار دارند نیز 11.5 تا 16.5 گرم در هر دسی لیتر از خون آن‌ها، میزان نرمال برای هموگلوبین است.
آقایان بالغ باید در حالت نرمال بین 13 تا 16.5 گرم در هر دسی لیتر از خون خود، هموگلوبین داشته باشند.
خانم‌هایی که به سن بلوغ رسیده‌اند و باردار نیستند باید بین 12 تا 16 گرم در دسی لیتر، هموگلوبین در خون خود داشته باشند که این مقدار در دوران بارداری آن‌ها با کمی تغییر باید در بازه 11 تا 16 گرم در دسی لیتر باشد.
چنانچه هموگلوبین موجود در خون شما زیر 5 گرم یا بالای 20 گرم در هر دسی لیتر از خون باشد باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. البته بهتر است برای تفسیر نتیجه آزمایش خود نزد پزشک فوق تخصص خون در تهران بروید تا اشتباهی در تفسیر پیش نیاید و سریعا مشکلات خونی شما برطرف شوند.
به طور کلی 3 نوع هموگلوبین در بدن انسان وجود دارد که هر سه با نسبت‌های متفاوتی در همه گلبول‌ها وجود دارند. HbA1، HbA2 و HbF نام این سه نوع هموگلوبین هستند. در آزمایش هموگلوبین درصد این سه نوع مشخص نمی‌شوند و تنها درصد کلی هموگلوبین‌ها مشخص می‌شوند.
علت و نشانههای پایین بودن HB در آزمایش خون + نحوه درمان آن
هموگلوبین در ساختار مولکولی خود آهن دارد. به همین وجود مقدار نرمالی از آهن در خون باعث تولید نرمال هموگلوبین در مغز استخوان‌ها دارد. به طور کلی کمبود آهن در رژیم غذایی موجب می‌شود، تولید هموگلوبین در مغز استخوان‌ها با مشکل مواجه شود و در نتیجه آن میزان هموگلوبین خون پایین بیاید. ویتامین B12 و فولیک اسید یا فولات نیز موادی مغذی هستند که برای تولید هموگلوبین مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین دلیل کمبود ویتامین B12 و فولات نیز موجب اختلال در تولید هموگلوبین و تبعات آن شود. چنانچه تولید شده در بدن به هر دلیلی از دست برود نیز بدن را با کم خونی و کمبود هموگلوبین مواجه می‌کند. بعضی بیماری‌ها نیز بر روند تولید هموگلوبین تاثیر دارند و میزان HB خون را کاهش می‌دهند. البته سیگار کشیدن زیاد و بیش از حد، سوختگی شدید و ورزش‌های سنگین نیز موجب کم شدن میزان هموگلوبین موجود در خون می‌شوند. توضیحاتی که عنوان شد از جمله علل پایین بودن میزان هموگلوبین در خون بودند. در ادامه نشانههای این کمبود و نحوه درمان آن را برای شما مفصل توضیح می‌دهیم.
نشانههای پایین بودن میزان هموگلوبین در خون
با کم بودن سطح هموگلوبین خون، تعداد گلبولهای قرمز نیز کاهش پیدا می کند. به همین دلیل علائم کم بودن میزان هموگلوبین خون شباهت زیادی به علائم کم خونی دارند. سرگیجه، رنگ پریدگی، کبود شدن پی‌در‌پی و بدون دلیل تمامی قسمت‌های بدن، سردردهای مکرر، خستگی، خواب آلودگی و... از جمله مهمترین و متداول ترین علائم کم خونی است.
راه‌های درمان کمبود هموگلوبین
در بخش قبل نیز گفتیم که علتهای زیادی باعث می‌شوند تا سطح هموگلوبین بدن افراد پایین بیاید و این علت برای همه یکسان نیست. به همین دلیل بهتر است قبل از هر اقدامی با یک پزشک مشورت کنید تا با یک آزمایش هموگلوبین میزان آن را دقیقا مشخص کند و با مشکل مواجه نشوید. توصیه می‌کنیم برای این آزمایش به بهترین آزمایشگاه تهران مراجعه کنید تا از صحت نتیجه آزمایش خود نیز مطمئن باشید. دکتر تغذیه در تهران نیز می‌تواند با مشاوره‌های تخصصی در زمینه تغذیه شما را یاری کند. اقدامات ذیل می‌توانند تاثیرگذار باشند.
افزایش مصرف آهن: بیشتر بودن میزان ذخیره آهن در بدن موجب می‌شود گلبولهای قرمز بیشتری در بدن تولید می‌شوند. این افزایش ذخیره می‌تواند با مصرف قرص یا با مصرف مواد غذایی صورت گیرد. گوشت و مرغ، تخم مرغ، سبزیجات با برگ سبز تیره، انواع مغزها، کره بادام زمینی، خرما، انجیر و... از جمله مواد غذایی سرشار از آهن هستند.
افزایش مصرف فولات: فولات یا اسید فولیک نوعی ویتامین B محسوب می شود که در فرآیند تولید هموگلوبین موثر است. گروه هم که بخش مهمی از هموگلوبین‌ها است نیز با کمک فولات تولید می‌شود. آووکادو، کاهو، لوبیا قرمز، بادام زمینی، برنج و... از جمله مواد غذایی سرشار از فولات هستند.
کمک به جذب آهن بیشتر: مواد غذایی زیادی به جذب آهن کمک میکنند. بالا بردن مصرف آهن به همراه بالا بردن میزان جذب آن تاثیر فوق‌العاده‌ای در میزان آهن ورودی به بدن دارد. ویتامین C که در مرکبات و توت فرنگی وجود دارد و بتاکاروتن تاثیر زیادی در جذب آهن دارند. ویتامین A موجود در ماهی، جگر، میوه و سبزی‌های زرد و قرمز و نارنجی و... نیز به شدت بر روند جذب آهن موثر است.
علت و نشانههای بالا بودن HB در آزمایش خون + نحوه درمان آن
همان‌طور که هموگلوبین پایین در بدن مشکل ایجاد می‌کند بالا بودن میزان هموگلوبین نیز مشکلاتی را ایجاد می‌کند. بالا بودن میزان هموگلوبین را اصطلاح غلظت خون می‌نامند. سردرد و سرگیجه، خستگی زیاد، سنگ کلیه، نقرس، احساس گزگز در دست و پا، تعریق بسیار زیاد، کم شدن ناگهانی و بدون دلیل وزن، یرقان یا زردی و... از جمله نشانههای بالا بودن میزان HB در بدن انسان‌ها است. بیش از اندازه بودن آهن و ویتامین A بدن نیز عوارض جدی در بدن نمایان میکنند. بیماری‌های کبدی، یبوست، تهوع، استفراغ، درد استخوان‌ها و مفاصل، سردردهای شدید و افزایش فشار در مغز از جمله مهمترین و خطرناک‌ترین عوارض بالا بودن میزان آهن و ویتامین A در بدن است. در ادامه شما را با علل و نحوه درمان افزایش هموگلوبین آشنا می‌کنیم.
علل افزایش HGB در آزمایش خون
سیگار کشیدن و مصرف مواد دخانی، مشکلات خونی، مسموم شدن با کربن‌دی‌اکسید، اسهال و تعریق‌های بسیار شدید، استرس و فشارهای روحی روانی، بیماری‌های قلبی، شکل گیری کیست در رحم و کلیه‌ها و... از جمله عواملی هستند که موجب می‌شوند افراد به غلظت خون دچار شود. البته زندگی کردن در مناطق کوهستانی و مناطقی که ارتفاع زیادی دارند و سطح اکسیژن در آن‌ها پایین است نیز موجب بالا رفتن سطح هموگلوبین می‌شود. در واقع بدن این افراد تلاش می‌کند تا با تولید هموگلوبین زیاد کمبود اکسیژن سلول‌ها را جبران کند.
راه‌های درمان بالا بودن سطح هموگلوبین
یکی از بهترین راه‌ها برای پایین آمدن سطح هموگلوبین خون، مصرف قرص‌های رقیق کننده خون است. البته این قرص‌ها را نباید بدون تجویز پزشک مصرف کنید چرا که خطر خونریزی زیاد به خاطر مصرف بی‌رویه وجود دارد. آسپرین، کلوپیدوگرل (پلاویکس)، دی‌پیریدامول (پرزانتین) و تیکلوپیدین (تیکلید) مهم ترین داروهای رقیق کننده خون هستند که برای درمان غلظت خون تجویز می‌شوند. حجامت یا فصد خون نیز روشی کارآمد برای کاهش غلظت خون و بهبود علائم بالا بودن هموگلوبین است. البته خود شما در منزل نیز می‌توانید با مصرف موادی همچون آب انار، سیر، دارچین، چای سبز، آویشن و فلفل قرمز نیز می‌توانید غلظت خون خود را کاهش دهید.