rbc در آزمایش خون چیست؟

تفسیر فاکتور RBC در آزمایش خون +محدوده نرمال RBC

یکی از فاکتورهای مهم در آزمایش شمارش کامل خون (CBC)، تعداد گلبول‌های قرمز خون است که با RBC نشان داده می‌شود. کم یا زیاد بودن RBC به شما نشان می‌دهد که بدن شما در چه شرایطی قرار دارد: کمبود اکسیژن‌رسانی یا غلظت بالای خون. هر کدام از حالت‌های بالا یا پایین بودن RBC در آزمایش خون دلایل، علائم و روش درمانی خود را دارد. در ادامه این مطلب شما به صورت کامل با RBC،‌ محدوده نرمال آن و همچنین نشانه‌های نرمال نبودن RBC آشنا می‌شوید.

RBC در آزمایش خون

فاکتور RBC که مخفف عبارت “Red Blood Cells” است، در واقع به بررسی گلبول‌های قرمز خون می‌پردازد. گلبول‌های قرمز با داشتن هموگلوبین، وظیفه اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها را دارند. تعداد این گلبول‌ها علاوه بر موارد ژنتیکی، به محیط زندگی و شرایط ناپایدار و موقت نیز وابسته هستند. برای مثال زمانی که شما به کوهنوردی می‌روید، به دلیل کم شدن فشار هوا و کاهش اکسیژن در ارتفاعات، تعداد گلبول‌های قرمز افزایش پیدا می‌کند تا اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها مختل نشود.

فاکتور RBC زیرمجموعه آزمایش شمارش کامل خون یا CBC است. آزمایش CBC هم برای برخی از علائم تجویز می‌شود و هم می‌تواند به عنوان چکاپ کامل انجام گردد. RBC خود به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود که متداول‌ترین آن شمارش تعداد گلبول‌های قرمز در خون است.

محدوده نرمال RBC برای مردان و زنان

برای افراد بالغ، برحسب جنسیت محدوده نرمال RBC متفاوت است. بر اساس سرویس ملی سلامت انگلستان (NHS) این مقدار برابر زیر است:

• RBC در آزمایش خون مردان باید بین ۴ تا ۵.۹ میلیون سلول در هر میکرولیتر باشد.

• در زنان تعداد گلبول‌های قرمز باید بین ۳.۸ تا ۵.۲ میلیون سلول در هر میکرولیتر باشد.

همانطور که مشاهده می‌کنید تعداد گلبول‌های قرمز در یک محدوده می‌تواند کم و زیاد شود و این مسئله خطرناک نیست. اما تغییرات بیش از حد می‌تواند نشانه‌ای بر بیماری یا تغذیه ناسالم باشد. برای مثال در آقایان کاهش RBC به زیر ۴ میلیون سلول در میکرولیتر یک زنگ خطر برای بررسی بیشتر است.

انواع آزمایش RBC کدام‌ها هستند؟

بررسی گلبول‌های قرمز به شکل‌های مختلفی امکان‌پذیر است. بسته به هدف، نوع آزمایش و درخواست پزشک، استفاده از روش‌های مختلفی رایج است که هر کدام نام به‌خصوص خود را دارند.

• Reticulocytes: اصلی‌ترین بخش RBC در آزمایش خون، آزمایش رتیکولوسیت است که به شمارش تعداد گلبول‌های قرمز می‌پردازد.

• MCV: اندازه‌گیری حجم متوسط گلبول‌های قرمز و متوسط فضای اشغال‌شده توسط آن‌ها را انجام می‌دهد.

• MCH:‌ میزان متوسط هموگلوبین در گلبول‌های قرمز خونی را می‌سنجد.

همانطور که می‌بینید فاکتور RBC در آزمایش خون به شکل‌های مختلفی انجام می‌شود که هر کدام هدف به خصوص خود را دارند. برای مثال، MCH می‌تواند نشان دهد که آیا در ساخت هموگلوبین اختلالی وجود دارد یا اینکه میزان آن در محدوده نرمال است. همچنین MCV برای تشخیص بیماری‌هایی مثل گلبول قرمز داسی‌شکل به کار گرفته می‌شود.

بالا بودن RBC در آزمایش خون چه معنایی دارد؟

بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز در خون به چند علت می‌تواند رخ دهد. علت شایع این امر، کمبود اکسیژن در بدن و تلاش بدن برای جبران این مسئله است. برای همین کوهنوردان یا افرادی که در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند، به صورت معمول تعداد گلبول‌های قرمز بالایی دارند. اما اگر بالا بودن RBC در آزمایش خون به نحوی غیرطبیعی باشد، نیازمند بررسی‌های بیشتر است.

برخی از علت‌هایی که می‌توانند به RBC بالا منجر شوند عبارتند از:

• استعمال دخانیات مثل سیگار

• بیماری‌های قلبی (مادرزادی یا اکتسابی)

• کم‌آبی شدید در بدن (مانند شرایط اسهال شدید)

• سطح پایین اکسیژن خون

• فیبروز ریوی

• تومورهای کلیوی

• مصرف برخی داروها مانند اریتروپویتین یا جنتامایسین

همانطور که می‌بینید، بالا بودن RBC هم می‌تواند به علت بیماری باشد و هم به علت سبک زندگی ناسالم. برای مثال مصرف سیگار با قرار دادن بدن در معرض مونوکسید کربن، می‌تواند به بالا رفتن RBC و غلظت خون منجر شود. همچنین برخی از داروها نیز می‌توانند چنین عملکردی را ایجاد کنند. زندگی در مناطق کوهستانی یا بیماری قلبی مادرزادی نیز از علت‌های دیگری هستند که به RBC بالا منجر شده‌اند. در نتیجه برای اینکه به جمع‌بندی برسید، پزشک شما نیازمند بررسی بیشتر شرایط‌تان است.

علائم بالا بودن RBC در آزمایش خون

معمولاً افراد برای اینکه به پزشک مراجعه کنند، باید علائمی از ناخوشی را در خود ببینند. بالا بودن RBC نیز علائمی دارد که در ادامه مرور می‌کنیم. بااین‌حال توصیه می‌شود که چکاپ کامل را قبل از بروز هرگونه علائمی پیگیری کنید تا بتوانید تسلط بیشتری بر شرایط سلامتی خود داشته باشید.

برخی از علائمی که می‌توانند ناشی از بالا بودن گلبول‌های قرمز خون باشند شامل موارد زیر هستند.

• خستگی بیش از حد

• تنگی نفس

• سردرد و سرگیجه

• تاری دید

• اختلال‌های خواب

• درد مفاصل

• خارش پوست

• بی‌حسی یا گزگز دست و پا

• خونریزی بینی

این‌ها علائم احتمالی هستند. لزوماً افراد با این علائم دارای RBC بالا نیستند. همچنین افراد با RBC بالا می‌توانند هیچکدام از این علائم را نداشته باشند. این نکته را در نظر بگیرید و برای چکاپ خود، از هر فرصتی استفاده کنید و به عبارت بهتر، برای انجام آزمایش‌های دوره‌ای، منتظر بروز علائم نباشید.

مراقبت‌های لازم برای جلوگیری از بالا رفتن RBC

اگر بالا رفتن تعداد گلبول‌های قرمز به علت بیماری باشد از دست شما کاری برنمی‌آید. اما اگر علت آن سبک زندگی شما باشد، می‌توانید با اصلاح سبک زندگی خود از بالا رفتن RBC جلوگیری کنید. در ادامه چند توصیه داریم که می‌تواند با چند اصلاح کلی در سبک زندگی از بالا رفتن RBC جلوگیری کند.

• به اندازه کافی آب بنوشیدیکی از دلایل بالا رفتن RBC می‌تواند مشکلات کلیوی باشد. نوشیدن زیاد آب می‌تواند به جلوگیری از غلظت خون و در نتیجه جلوگیری از مشکلات کلیوی کمک کند.

• سیگار را ترک کنید. استعمال دخانیات در کنار خطرهای بسیاری که برای ریه دارد، با وارد کردن مونوکسید کربن به بدن، باعث افزایش تعداد گلبول‌های قرمز و افزایش غلظت خون می‌شود.

• ورزش کنید. ورزش کردن منظم می‌تواند به بهبود سیستم خون‌رسانی کمک کند. اگر بتوانید ورزش اصولی را در برنامه روزانه خود بگنجانید، یک قدم در سلامتی به پیش رفته‌اید.

• مصرف خودسرانه مکمل‌های آهن را متوقف کنید. اگر بدون تجویز پزشک و بدون انجام آزمایش به مصرف مکمل‌های آهن می‌پردازید، این کار را متوقف کنید. تجمع آهن در بدن می‌تواند منجر به افزایش تولید گلبول‌های قرمز و در نتیجه افزایش RBC در آزمایش خون شود.

جدای از این توصیه‌ها، اگر بیماری خاصی مانند نارسایی قلبی دارید که می‌تواند منجر به بالا رفتن RBC در آزمایش خون شود، حتماً توصیه‌های پزشک خود در رابطه با مراقبت‌های درمانی را جدی بگیرید.

 پایین بودن RBC در آزمایش خون چه علتی دارد؟

همانند بالا بودن RBC، پایین بودن RBC نسبت به محدوده نرمال خود نیز ناشی از مشکلاتی است. البته که تنها از روی پایین بودن RBC در آزمایش خون نمی‌توان به نتیجه قطعی رسید اما یک سری دلیل احتمالی می‌توان برای کم بودن تعداد گلبول‌های قرمز نام برد. به صورت کلی پایین بودن RBC یعنی پایین بودن تعداد گلبول قرمز به عنوان کم خونی شناخته می‌شود. ولی این کم خونی می‌تواند ناشی از علت‌های مختلفی باشد.

• کم‌خونی بر اثر فقر آهن

• سرطان یا درمان‌های مرتبط با سرطان

• بیماری مزمن کلیوی

• بیماری گلبول قرمز داسی‌شکل

• خونریزی شدید

• نارسایی در ارگان‌های اصلی مثل کلیه

تمام این موارد، احتمالی هستند و پزشک تنها با انجام آزمایش‌های بیشتر می‌تواند تشخیص دهد که علت اصلی پایین بودن تعداد گلبول‌های قرمز چیست. در برخی موارد، سوءتغذیه نیز می‌تواند منجر به چنین شرایطی شود. مصرف ناکافی مواد غذایی غنی از آهن و فولیک اسید می‌تواند به کم‌خونی ناشی از فقر آهن منجر گردد. در نتیجه همواره مشورت با یک پزشک تغذیه می‌تواند مؤثر باشد. برای پیدا کردن دکتر تعذیه در تهران از سایت پزشک استفاده کنید.

علائم پایین بودن RBC در آزمایش خون

هرچند کم بودن RBC می‌تواند بدون بروز علائم خاصی نیز رخ دهد اما به صورت کلی علائم زیر برای کم بودن گلبول‌های قرمز شناخته می‌شود:

• خستگی

• سرگیجه

• تنگی نفس

• تپش قلب

تمامی این علائم احتمالی هستند و می‌توانند مربوط به شرایط دیگری غیر از کم‌خونی باشند. در نتیجه برای رسیدن به علت هر کدام از علائم بهتر است به پزشک مراجعه کنید و با آزمایش، به شناسایی علت بپردازید. همچنین در نظر بگیرید که ممکن است پایین آمدن سطح گلبول‌های قرمز بدون علامت خاصی باشد. در نتیجه از اهمیت انجام دوره‌ای چکاپ‌ها و آزمایش‌ها غافل نشوید.

اهمیت رژیم غذایی در پایین بودن RBC

در بسیاری از مواقع کم‌خونی و کاهش تعداد گلبول‌های قرمز ناشی از تغذیه ناسالم است. بدن شما بر حسب شرایط خود باید بتواند مواد مغذی و ویتامین‌ها و املاح ضروری را از طریق غذا کسب کند. اگر برنامه غذایی شما با کبودی همراه باشد، تنها با مشورت یک دکتر تغذیه می‌توانید به مصرف مکمل‌های غذایی نیز بپردازید.

آهن، ویتامین‌های B12 ،B9 ،C و A در کنار مس می‌توانند مهمترین مواد غذایی موثر در سطح RBC در خون باشند. برای داشتن یک برنامه غذایی متعادل، همین حالا بهترین دکتر تغذیه در تهران را پیدا کنید و بر اساس نیاز بدن خود، تغذیه خود را اصلاح نمایید.

چه زمانی باید تست RBC را انجام دهیم؟

انجام آزمایش RBC که زیرمجموعه آزمایش CBC یا “Complete Blood Count” است، می‌تواند به عنوان چکاپ دوره‌ای انجام شود. در غیر این‌ صورت، مشاهده هر یک از علائم ذکر شده برای نرمال نبودن میزان RBC در آزمایش خون می‌تواند شما را برای انجام این آزمایش، ترغیب کند. پس از دریافت نتیجه آزمایش، مشورت با پزشک را برای تشخیص علت و پیگیری درمان در اولویت قرار دهید. شما می‌توانید از طریق سایت بهترینو، پزشکان فوق تخصص خون در تهران را پیدا کنید و پس از گرفتن نوبت، به آن‌ها مراجعه نمایید.  

جمع‌بندی

اگر به فکر سلامتی خود هستید و می‌خواهید به عنوان یک چکاپ تست RBC را انجام داده و سطح RBC در آزمایش خون خود را متوجه شوید، یا اینکه با بروز علائم به پزشک مراجعه کرده‌اید و انجام آزمایش خون برایتان تجویز شده است، شما می‌توانید بهترین آزمایشگاه را پیدا کنید و در سریع‌ترین زمان برای انجام آزمایش RBC مراجعه کنید. در این مطلب به علائم، محدوده نرمال و علت‌های احتمالی نرمال نبودن RBC در آزمایش خون پرداختیم. همچنین توصیه‌هایی برای اصلاح سبک زندگی و جلوگیری از زیاد یا کم شدن گلبول‌های قرمز خون نوشته‌ایم که می‌توانند به شما در حفظ سلامت خون کمک کنند.

شاید خواندن این مطالب برای شما جالب باشد